Sang số kép là gì và có lợi ích gì cho ô tô dùng hộp số sàn?

Trong thời kỳ trước đây, khi hộp số đồng bộ chưa trở thành tiêu chuẩn và những mẫu xe như Nissan 370Z chưa thể tự động khớp vòng tua khi giảm số, hay Ford Focus RS chưa có hệ thống phục hồi tình trạng chết máy nhờ ly hợp, kỹ thuật sang số kép gần như là điều bắt buộc để đồng bộ tốc độ động cơ và bánh xe khi chuyển số.

Đây là một kỹ thuật mà bất kỳ ai đam mê lái xe số sàn đều có thể thử nghiệm, đặc biệt nếu từng thắc mắc tại sao Vin Diesel trong loạt phim "Fast and Furious" lại thường xuyên thực hiện thao tác này.

Để hiểu rõ hơn, hãy tưởng tượng một hộp số không đồng bộ. Khi muốn chuyển từ số 1 lên số 2, người lái sẽ đạp pedal ly hợp và nhả ga để ngắt kết nối giữa động cơ và hộp số, để vòng tua giảm dần.

Sau đó, họ đạp ly hợp một lần nữa và chuyển sang số cao hơn. Quá trình này cần được thực hiện nhanh chóng để tốc độ động cơ và bánh xe đồng bộ một cách mượt mà trước khi vòng tua giảm quá thấp, buộc người lái phải tăng ga trở lại.

Việc giảm số (downshifting) là lúc kỹ thuật sang số kép trở nên thú vị hơn. Quy trình tương tự như khi tăng số, nhưng người lái cần tăng vòng tua động cơ để khớp tốc độ trục.

Sang số cao thường dễ thực hiện hơn với kỹ thuật này, trong khi giảm số đòi hỏi sự khéo léo và cảm giác nhạy bén hơn. Khi thực hiện đúng, cảm giác mang lại thực sự rất phấn khích.

Đồng bộ hóa: Vai trò của bộ đồng tốc

Sự ra đời của bộ đồng tốc (synchronizer) đã khiến kỹ thuật sang số kép không còn là bắt buộc. Thực tế, nó chưa bao giờ là tuyệt đối cần thiết, bởi một số tài xế có thể "sang số nổi" (float shift), tức là chuyển số mà không cần dùng đến pedal ly hợp. Tuy nhiên, sang số kép vẫn được khuyến khích để tránh làm mòn các bánh răng trong hộp số không đồng bộ.

Bộ đồng tốc hoạt động dựa trên nguyên lý ma sát để điều chỉnh tốc độ trục, giúp ngăn ngừa tình trạng mài mòn bánh răng. Dù vậy, ngay cả khi hộp số đồng bộ đã phổ biến, kỹ thuật sang số kép vẫn giữ được giá trị và hữu ích trong một số trường hợp.

Thậm chí, trong hướng dẫn sử dụng xe Corvette năm 1964, kỹ thuật này vẫn được đề xuất, dù hộp số lúc đó đã được đồng bộ hoàn toàn.

Với những chiếc xe sử dụng hộp số sàn hiện nay, người lái hoàn toàn có thể thử áp dụng sang số kép. Thói quen này không chỉ giúp giảm mài mòn bộ đồng tốc mà còn mang lại những lần chuyển số mượt mà hơn.

Khi giảm số, việc đồng bộ tốc độ động cơ và bánh xe thông qua sang số kép giúp hạn chế tình trạng mất ổn định hay trượt bánh, đặc biệt khi vào cua.

Sau khi thành thạo, người lái có thể nâng cấp kỹ năng với kỹ thuật sang số gót-ngón (heel-toe shifting), cho phép vừa phanh, vừa khớp tốc độ động cơ và bánh xe, đồng thời đạp ly hợp cùng lúc.

Giữ gìn kỹ thuật sang số kép cho những người đam mê

Trong bối cảnh hộp số tự động và xe điện ngày càng chiếm lĩnh thị trường, hộp số sàn dần trở nên hiếm hoi. Việc tập trung vào một kỹ thuật như sang số kép có thể dường như không còn thiết thực. Tuy nhiên, những người yêu thích ô tô vẫn không ngừng ưa chuộng hộp số sàn.

Điều này được minh chứng qua tỷ lệ người dùng lựa chọn hộp số sàn trên các mẫu xe như Toyota GR86 hay Mazda Miata, vượt trội hơn so với phiên bản số tự động tích hợp lẫy chuyển số. Sang số kép là một cách để những người đam mê số sàn kiểm soát chiếc xe của mình tốt hơn.

Việc học kỹ thuật sang số kép cũng mang lại cơ hội để người lái trân trọng hơn lịch sử phát triển của ngành ô tô và những tiến bộ công nghệ đã đạt được.

Khi trải nghiệm lái chiếc Ford Model A 1929, một mẫu xe không có hộp số đồng bộ, người lái sẽ nhận thấy sự khác biệt rõ rệt. Sang số kép trở thành yếu tố then chốt để chuyển số mượt mà, tránh mài mòn bánh răng.

Ban đầu, việc đạp ly hợp hai lần có thể hơi lạ lẫm, nhưng qua thời gian luyện tập, người lái sẽ cảm nhận được khi nào trục vào và trục ra quay cùng tốc độ thông qua cần số, từ đó thực hiện tăng hoặc giảm số mà không gây hại cho hộp số đã 70 năm tuổi.

Dù không còn là kỹ năng thiết yếu trong năm 2025, sang số kép vẫn giữ nguyên giá trị và sự hấp dẫn đối với những ai yêu thích cảm giác lái xe chân thực.

Hải Hà (Theo Jalopnik)