Cả xã chỉ có một trường, thi học sinh giỏi cấp xã thế nào?
(CLO) Việc bỏ cấp huyện trong tổ chức thi đua giáo dục từ năm học 2025 - 2026 đang đặt ra bài toán khó cho nhiều địa phương, nhất là các xã chỉ có một trường học, câu hỏi “thi với ai?” đang khiến cán bộ quản lý giáo dục cơ sở rơi vào thế khó.
Khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, nhiều xã trên cả nước lúng túng trong việc tổ chức các kỳ thi học sinh giỏi và hội thi giáo viên dạy giỏi vốn trước đây được triển khai ở cấp huyện.
Theo Thông tư 22 (ban hành năm 2019), các hội thi giáo viên dạy giỏi được tổ chức định kỳ ở ba cấp: trường, huyện và tỉnh. Tuy nhiên, từ năm học 2025–2026, khi chính quyền cấp huyện bị rút gọn, mô hình thi đua giáo dục cũng thay đổi: cấp huyện bị loại bỏ, thay vào đó là các hội thi và kỳ thi cấp xã.
Điều này dẫn đến tình huống trớ trêu: nhiều xã chỉ có một trường THCS hoặc tiểu học, khiến việc tổ chức thi học sinh giỏi, giáo viên giỏi cấp xã trở nên... hình thức.
Bà Phan Thị Việt Hà (Phòng Văn hoá – Xã hội phường Âu Cơ, tỉnh Phú Thọ) nêu câu hỏi: “Với xã chỉ có một trường thì thi học sinh giỏi, giáo viên giỏi cấp xã như thế nào khi chỉ có học sinh, giáo viên của trường đó?”.
Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn không đưa ra hướng dẫn cụ thể, nhưng dẫn lại cách làm của TP Hồ Chí Minh (HCM) và Hà Nội: tổ chức các cụm liên xã, phường để triển khai phong trào thi đua, thi học sinh giỏi và giáo viên giỏi. Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội Trần Thế Cương cũng cho biết thành phố sẽ chia cụm theo địa giới quận cũ để tổ chức phong trào một cách phù hợp.
Trước thực tế mỗi địa phương vận dụng một cách, đại diện Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Ninh Bình đề xuất Bộ cần ban hành văn bản hướng dẫn chính thức, thống nhất cách chia cụm thi đua trên toàn quốc – tránh tình trạng mạnh ai nấy làm, gây thiếu đồng bộ trong triển khai.
Bên cạnh đó, nhiều địa phương cũng lo ngại về việc thay đổi quy mô đơn vị hành chính ảnh hưởng đến cách thức thành lập đội tuyển học sinh giỏi cấp tỉnh.
Hiện tại, mỗi tỉnh được phép cử tối đa 10 thí sinh/môn vào đội tuyển học sinh giỏi quốc gia, riêng Hà Nội và TP HCM là 20 thí sinh/môn. Tuy nhiên, nếu một tỉnh mới được hình thành từ việc sáp nhập 2–3 tỉnh cũ, đồng nghĩa có thể có 2–3 trường chuyên, thì chỉ tiêu đội tuyển có được tăng tương ứng? Đây là điều mà nhiều Sở GD&ĐT đang chờ Bộ giải đáp.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhìn nhận, trong bối cảnh mới, cấp xã giữ vai trò lớn hơn trong quản lý giáo dục, thậm chí có nhiều nhiệm vụ từng thuộc về cấp huyện. Điều này đặt ra áp lực không nhỏ cho đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục cơ sở.
“Cần tập trung hỗ trợ cấp xã tháo gỡ khó khăn, đặc biệt là trong giai đoạn chuyển giao”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Bộ khuyến khích các địa phương chủ động tổ chức tập huấn, cử giáo viên hỗ trợ cán bộ quản lý, tăng cường kết nối giữa các xã để tổ chức thi đua theo cụm. Mô hình mới sẽ khó tránh khỏi vướng mắc ban đầu, nhưng với sự điều chỉnh linh hoạt và hướng dẫn cụ thể, các phong trào giáo dục cơ sở sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả trong điều kiện mới.