Việt Nam dẫn đầu vi phạm bản quyền: Người dùng đối diện với lừa đảo, nhiễm mã độc và tiếp xúc với các quảng cáo độc hại
(CLO) Việt Nam đứng trong nhóm nước dẫn đầu khu vực châu Á - Thái Bình Dương về tỷ lệ vi phạm bản quyền nội dung số, một thực trạng đáng báo động gây ra những thiệt hại kinh tế khổng lồ và đẩy người dùng vào vô số rủi ro.
Theo số liệu từ Công ty Cổ phần Truyền thông đa phương tiện Thủ Đô, có tới 80% hành vi vi phạm bản quyền diễn ra trên không gian mạng.
Con số thiệt hại kinh tế là đáng kinh ngạc: chỉ riêng năm 2022, Việt Nam đã mất khoảng 348 triệu USD trong các lĩnh vực truyền hình, phim và nhạc số. Trên toàn cầu, con số này còn lớn hơn rất nhiều, ước tính lên tới 65 tỷ USD vào năm 2023.
Đánh giá về thực trạng này, ông Matthew Cheetham, Tổng Giám đốc Liên minh Chống Vi phạm Bản quyền (CAP) và Hiệp hội Công nghiệp Video châu Á (AVIA), nhấn mạnh: "Hậu quả không chỉ là tổn thất kinh tế cho các nhà sáng tạo, doanh nghiệp và ngân sách nhà nước, mà còn đặt người dùng – đặc biệt là giới trẻ – trước nguy cơ bị lừa đảo, nhiễm mã độc và tiếp xúc với quảng cáo độc hại".
Các trang web vi phạm bản quyền thường là "ổ chứa" các phần mềm độc hại, từ đó tin tặc có thể dễ dàng xâm nhập vào thiết bị của người dùng, đánh cắp thông tin cá nhân và tài khoản ngân hàng, gây ra những hậu quả khôn lường về mặt tài chính và an ninh mạng.
Khi lỗ hổng công nghệ là "cửa sau" của tin tặc
Một trong những nguyên nhân khiến tình trạng vi phạm bản quyền ngày càng phức tạp, theo ông Matthew Cheetham, chính là những lỗ hổng công nghệ nghiêm trọng trong các giải pháp bảo vệ bản quyền số (DRM).
Ông chỉ rõ rằng những lỗ hổng trong các giải pháp DRM phổ biến do Microsoft và Google cung cấp đang tạo điều kiện cho tin tặc dễ dàng vượt qua hệ thống truyền thống để đánh cắp nội dung. Ông cho biết, hiện có tới 4,25 tỷ thiết bị và 2,65 tỷ trình duyệt trên toàn cầu không được bảo vệ đúng chuẩn. Điều này có nghĩa là, ngay cả khi các nền tảng đầu tư hàng triệu đô la vào hệ thống DRM, chúng vẫn có thể bị "vô hiệu hóa" bởi tin tặc.
Phân tích sâu hơn, ông Matthew Cheetham chỉ ra rằng những nội dung có giá trị cao như các giải thể thao lớn, phim bom tấn hay nội dung độc quyền từ Netflix thường bị đánh cắp và phát lại chỉ sau vài giây khi xuất bản. "Nó không chỉ gây thiệt hại về doanh thu mà còn làm mất đi lợi thế cạnh tranh của các nhà cung cấp nội dung hợp pháp", ông Cheetham nhấn mạnh
Ông cũng đề cập đến tình trạng giả mạo địa chỉ IP như "một thủ đoạn tinh vi, cho phép các đối tượng ở quốc gia này truy cập và phát lại nội dung từ quốc gia khác một cách khó kiểm soát". Đây là một thách thức lớn, đòi hỏi các nhà cung cấp DRM, bao gồm cả những tên tuổi lớn, cần phải hợp tác và đầu tư nhiều hơn nữa để khắc phục triệt để những lỗ hổng này.
Site blocking vẫn là giải pháp hữu hiệu
Đối mặt với những thách thức phức tạp này, ông Matthew Cheetham khẳng định rằng giải pháp chặn website vi phạm bản quyền (site blocking) vẫn là một phương án hiệu quả đã được nhiều quốc gia trong khu vực áp dụng thành công.
Các nước như Indonesia, Philippines, Singapore, Malaysia đã chứng minh rằng, việc chặn các trang web vi phạm có thể giảm đáng kể lượng truy cập lậu, từ đó thúc đẩy doanh thu hợp pháp tăng trưởng. Giải pháp này không chỉ ngăn chặn hành vi vi phạm mà còn giúp định hướng lại thói quen của người dùng.
"Tại Việt Nam, sự phối hợp giữa cơ quan chức năng, nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) và các hiệp hội cũng đã mang lại những kết quả tích cực, khi nhiều trang web lậu đã bị chặn và dần chuyển hướng người dùng sang các nền tảng hợp pháp", ông Matthew Cheetham cho biết.
Tuy nhiên, ông nhấn mạnh thêm rằng, giải pháp chặn website chỉ là một phần của bức tranh toàn cảnh. Để giải quyết triệt để vấn đề, cần có một chiến lược tổng thể bao gồm việc tăng cường giáo dục nhận thức về bản quyền cho người dân, nâng cao năng lực công nghệ chống vi phạm, và xây dựng một môi trường pháp lý chặt chẽ hơn.