Phim kinh dị Việt đuối sức?

Hết cảnh “đánh đâu thắng đó”

Từ đầu năm 2025, màn ảnh rộng Việt Nam chứng kiến làn sóng bùng nổ mạnh mẽ của dòng phim kinh dị. Thống kê cho thấy, chỉ tính trong 6 tháng đầu năm, trong số 17 phim truyện Việt ra rạp thì có tới 9 phim kinh dị hoặc có yếu tố kinh dị. Suốt nhiều tuần lễ, các phim kinh dị Việt “chiếm sóng” nhiều nhất tại các cụm rạp trên cả nước.

Đáng nói, chưa bao giờ thị trường điện ảnh Việt lại có nhiều tác phẩm kinh dị đạt doanh thu trăm tỷ đồng như năm 2025. “Đèn âm hồn” ra mắt ngay sau Tết Nguyên đán nhưng đã nhanh chóng thu về hơn 100 tỷ đồng chỉ sau hơn một tháng công chiếu. “Quỷ nhập tràng” cũng rất thành công với con số suýt soát 150 tỷ đồng. “Nhà gia tiên” còn gây bất ngờ hơn khi vượt con số hơn 242 tỷ đồng để lọt top 10 phim Việt ăn khách nhất mọi thời. Không chỉ gây ấn tượng về số lượng phim ra mắt hay doanh thu, phim kinh dị Việt còn nhận được những phản hồi tích cực cả từ giới phê bình lẫn khán giả.

Thế nhưng, bước sang nửa cuối năm 2025, thị trường phim kinh dị bắt đầu có dấu hiệu chững lại. Ba tác phẩm kinh dị ra mắt trong mùa phim hè là “Dưới đáy hồ”, “Năm mười” và “Út Lan: Oán linh giữ của” đều không đạt doanh thu như kỳ vọng. Khởi chiếu từ 6/6, “Dưới đáy hồ” chỉ thu được 27,1 tỷ đồng trong khi nhà sản xuất cho biết phim phải đạt 50 tỷ mới hòa vốn. Ra rạp ngày 20/6, “Út Lan: Oán linh giữ của” khả quan hơn với 90,3 tỷ, nhưng trước đó “Năm mười” (khởi chiếu 30/5) chỉ có doanh thu ở mức “thảm họa” là 2,3 tỷ đồng…

Mổ xẻ về sự thất bại của những bộ phim này, nhiều ý kiến cho rằng chất lượng phim kinh dị Việt còn chưa đồng đều. “Dưới đáy hồ” của đạo diễn Trần Hữu Tấn - cái tên nặng ký trong làng kinh dị Việt với những dự án ăn khách như “Chuyện ma gần nhà”, “Kẻ ăn hồn”, “Cám” - đem đến sự mới mẻ khi nỗ lực tiếp cận xu hướng làm phim hiện đại. Khai thác chủ đề song trùng, phim là cuộc đối đầu giữa “bản chính” và “bản sao”, giữa con người của hiện tại với bản thân họ trong quá khứ. Tuy nhiên, việc triển khai ý tưởng phim còn vụng về, mắc nhiều lỗi kỹ xảo, dàn sao diễn xuất không đồng đều khiến dự án không nhận được đánh giá cao từ khán giả.

Trong khi đó, khai thác đề tài “ma giữ của” gắn liền với phong tục chôn của cải cùng người chết, “Út Lan: Oán linh giữ của” khá thành công khi xây dựng bầu không khí u ám nhưng phim lại lộ ra nhiều điểm yếu khác. Người xem đánh giá kịch bản nhiều sạn, phim có nhiều tình tiết thiếu logic, yếu tố hù dọa không đặc sắc, sự thể hiện của dàn diễn viên mờ nhạt.

Còn “Năm mười” bị chê tơi tả vì kịch bản vụng về, thiếu cao trào, tình tiết xây dựng khiên cưỡng, rối rắm. Phim sử dụng bảng màu trầm, mang phong cách cổ điển nhưng điều này bị lạm dụng, khiến tổng thể trở nên u tối và đơn điệu. Góc quay thiếu điểm nhấn, diễn viên diễn xuất không đồng đều, lời thoại mang màu sắc kịch, thiếu tự nhiên. Về chiến lược phát hành, “Năm mười” ra mắt cùng thời điểm với nhiều bom tấn quốc tế, gặp bất lợi về suất chiếu và khả năng tiếp cận khán giả, trong khi kinh phí hạn hẹp khiến phim ít được đầu tư vào truyền thông. Với nhiều khó khăn như vậy, dễ hiểu khi “Năm mười” nhanh chóng bị rút khỏi các rạp chiếu.

Cần sáng tạo và tư duy dài hơi

Theo nhà phê bình phim Nguyễn Phong Việt, khán giả vẫn yêu thích những câu chuyện mang màu sắc tâm linh, lồng ghép văn hóa và tín ngưỡng dân gian. Lợi thế lớn của các nhà làm phim Việt là sở hữu kho đề tài dân gian, truyền thuyết, văn hóa tâm linh - vốn là chất liệu quý giá cho dòng phim kinh dị. Tuy nhiên, điểm mạnh này sẽ trở nên vô nghĩa nếu không được khai thác kỹ lưỡng, có chiều sâu.

Nhiều chuyên gia điện ảnh cũng chỉ ra rằng, phim kinh dị Việt thời gian qua đã được đầu tư kỹ càng hơn vào trang phục, đạo cụ, bối cảnh, góc máy. Tuy nhiên việc này không có nghĩa là dòng phim này đã tiến bộ vượt trội mà những điểm yếu cố hữu vẫn còn đó: Kịch bản nhiều lỗ hổng, thường đuối ở phần kết; kỹ xảo chưa tốt. Đặc biệt, phim thường rơi vào lối mòn quen thuộc: Công thức hù dọa một màu, kịch bản thiếu điểm nhấn và sáng tạo. Mô típ câu chuyện trùng lặp như ma quỷ làng quê, bùa ngải, hồn ma trong nhà hoang, cách kể chuyện dễ đoán, hay lối giải quyết kịch bản khiên cưỡng… vẫn là điều mà nhiều tác phẩm chưa thể khắc phục.

Nhà phê bình Nguyên Lê cho rằng điểm yếu cố hữu của dòng phim kinh dị Việt là thiếu đầu tư chiều sâu cho các khâu như âm thanh, hóa trang và cách dựng phim. Những yếu tố này được đầu tư đúng mức thì “phim kinh dị mới thực sự có chất kinh dị”. Ông cũng cho rằng, một số bộ phim bị đánh giá kịch bản kém, kỹ xảo lỗi, diễn xuất yếu vẫn có thể đạt doanh thu hàng chục tỷ, đó là nhờ tâm lý tò mò và khán giả vẫn ưu ái nuôi hy vọng được xem một phim kinh dị Việt Nam tốt. Tuy nhiên, nếu chất lượng phim không cải thiện, sự kỳ vọng này có thể nhanh chóng biến thành thất vọng và khán giả sẽ quay lưng.

Trong khi đó, nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã cho rằng, thể loại không quyết định đến “đẳng cấp” của phim. Ban đầu, vì hiệu ứng mới lạ, khán giả có thể biết đến và có sự hưởng ứng, nhưng nếu nhà sản xuất phim chỉ “đu trend” với hy vọng phim của mình sẽ ăn khách thì đó là việc làm “dại dột”. Bởi theo bà, việc chạy theo trào lưu dễ khiến cách làm phim có sự cẩu thả nhất định.

“Phim kinh dị thường hướng đến thương mại, tuy nhiên đẳng cấp nghiệp vụ của mỗi người khác nhau. Người làm phim kể một câu chuyện kinh dị rất ghê gớm, rất nhiều chuyện ma mãnh, máu me nhưng câu chuyện không đọng lại thì đó chỉ là cái vỏ kinh dị thôi, còn bản chất câu chuyện không dọa được ai cả. Trong trường hợp đó thì dù anh có diễn trò đến đâu thì cũng thất bại”, bà Nhã nói.

Theo bà Nhã, người xem phim kinh dị không chỉ cần dọa cho họ sợ mà còn cần một thông điệp, một bài học nào đó đọng lại - điều mà bà gọi là “sự minh triết”. Đây mới là điều giữ được cảm xúc của khán giả và bộ phim mới có được sức lan tỏa tự nhiên. Bởi vậy, dù làm phim kinh dị hay bất kỳ thể loại gì cũng đòi hỏi tay nghề cao, đòi hỏi một êkip đồng đều.

“Chúng ta có nhiều câu chuyện tâm linh, kỳ bí trong dân gian mà ai cũng có thể đã từng nghe ở đâu đó, đã từng đọc ở đâu đó. Nhưng mà thể hiện nó như thế nào trên điện ảnh thì lại là câu chuyện khác. Tính logic của câu chuyện phải được đảm bảo, bởi nội dung của tích tuồng là cái lõi, còn các thủ pháp, các chiêu trò giống như ánh hào quang để lan tỏa cái lõi đó ra. Nếu anh có hào quang đó rồi nhưng cái lõi không vững chắc thì cũng không đem lại hiệu quả, câu chuyện sẽ trở nên rẻ tiền và khó thuyết phục được khán giả”, bà Nhã phân tích.

Theo nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã, các nhà làm phim sẽ không thể chỉ dựa vào yếu tố văn hóa dân gian như công thức có sẵn. Họ cần đầu tư hơn vào khâu kịch bản - điểm yếu chung của nhiều phim Việt. Một câu chuyện logic, giàu chiều sâu tâm lý và bất ngờ trong cấu trúc luôn là yếu tố then chốt để giữ người xem ở lại đến phút cuối. Bên cạnh đó, việc nghĩ xa hơn một bộ phim đơn lẻ, hướng tới xây dựng những “vũ trụ phim” nhất quán sẽ là điều nên sớm được thực hiện.

Thế Vũ