Bộ Giáo dục và Đào tạo nói gì về sử dụng AI trong kiểm định chất lượng giáo dục?

Tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 7/2025 diễn ra chiều nay (7/8), phóng viên báo chí đã đặt câu hỏi với đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo liên quan đến kiểm định chương trình đại học tại dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi). Cùng với đó là việc dự kiến ứng dụng phần mềm trí tuệ nhân tạo AI để rà soát, đánh giá lại báo cáo của các trường. Và liệu AI có thể thay thế con người trong một lĩnh vực đặc thù, phức tạp như kiểm định chất lượng giáo dục hay không?

Không bãi bỏ cơ chế kiểm định bắt buộc đối với chương trình đào tạo

Trả lời câu hỏi, ông Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, đối với kiểm định chương trình đào tạo, Dự thảo Luật Giáo dục đại học không chỉ quy định bắt buộc đối với các chương trình đào tạo thuộc ngành lĩnh vực trên mà còn quy định bắt buộc đối với các chương trình đào tạo thuộc ngành, lĩnh vực khác theo Danh mục do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định.

"Như vậy, Dự thảo Luật Giáo dục đại học đang sửa đổi không bãi bỏ cơ chế kiểm định bắt buộc đối với chương trình đào tạo, mà thay vào đó thiết lập lại phạm vi kiểm định bắt buộc trên cơ sở tiếp cận rủi ro và ưu tiên lợi ích công cộng phù hợp với thông lệ quốc tế, đặc biệt là các tổ chức của châu Âu, Mỹ và nhiều nước quy định theo dạng ưu tiên và chấp nhận rủi ro để kiểm định", ông Chương cho biết.

Cũng theo ông Huỳnh Văn Chương, Luật Giáo dục đại học sửa đổi cũng phân cấp, phân quyền theo thẩm quyền quản lý nhà nước, quản lý ngành rõ cho Chính phủ, cho Bộ Giáo dục và Đào tạo. Như vậy là bảo đảm nguyên tắc phân loại và ưu tiên trong kiểm định, phù hợp thông lệ.

"Dự thảo Luật không loại bỏ kiểm định bắt buộc, mà trao quyền linh hoạt có kiểm soát cho Bộ Giáo dục và Đào tạo để điều chỉnh danh mục chương trình bắt buộc kiểm định, phù hợp với diễn biến thực tế và yêu cầu phát triển từng giai đoạn và phù hợp thông lệ quốc tế, quá trình hội nhập", ông Chương nhấn mạnh.

Ứng dụng AI trong thẩm định kết quả kiểm định là một bước tiến phù hợp

Về việc dự kiến ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong thẩm định kết quả kiểm định và đánh giá báo cáo của các trường, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, trong thực tế, Bộ đã thực hiện Thông tư số 13/2023/TT-BGDĐT về giám sát, đánh giá tổ chức kiểm định; thực hiện xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo đảm và kiểm định theo Nghị định của Chính phủ.

Tuy nhiên, theo ông Chương trong quá trình triển khai còn một số vướng mắc do chưa được chính thức quy định cơ chế thẩm định các báo cáo đánh giá ngoài nên cần phải đưa vào Luật Giáo dục đào tạo sửa đổi lần này để có cơ sở thực hiện. Điều này giúp minh bạch hoạt động kiểm định, đúng nguyên tắc khách quan, tăng cường tránh nhiệm của các Hội đồng kiểm định trong hoạt động thẩm định báo cáo đánh giá ngoài.

Ông Huỳnh Văn Chương cũng cho rằng, trong bối cảnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số mạnh mẽ và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào các hoạt động đào tạo theo hướng tích cực và hiệu quả hơn cho mọi hoạt động, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang xây dựng lộ trình ứng dụng AI về hoạt động này nhằm hỗ trợ: Rà soát định tính và định lượng các báo cáo tự đánh giá và báo cáo kiểm định, phát hiện bất thường, nội dung sao chép, dấu hiệu hình thức; So sánh, đối sánh để khớp thông tin giữa các minh chứng, cơ sở dữ liệu và chuẩn kiểm định đã ban hành; Đưa ra cảnh báo sớm đối với rủi ro gian lận hoặc chất lượng báo cáo thấp trước khi tiến hành thẩm định trực tiếp.

"Việc này phù hợp với xu hướng, ví dụ Hướng dẫn của OECD năm 2021 về chuyển đổi số trong giáo dục, khuyến khích cơ quan nhà nước khai thác AI để cải thiện, minh bạch trách nhiệm giải trình và hiệu quả quản trị", ông Chương nói.

Tuy nhiên, đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh việc ứng dụng AI không thay thế con người, mà là công cụ hỗ trợ chuyên gia đánh giá và thẩm định đưa ra quyết định có cơ sở, khách quan và tiết kiệm chi phí hơn, đặc biệt trong bối cảnh ngày càng nhiều chương trình đào tạo và tổ chức kiểm định tham gia vào hệ thống.

"Việc ứng dụng AI trong thẩm định kết quả kiểm định là một bước tiến phù hợp với các chủ trương, nghị quyết lớn của Đảng, Nhà nước và ngành giáo dục-đào tạo đang thực thi, góp phần nâng cao chất lượng quản trị hệ thống bảo đảm chất lượng giáo dục đại học Việt Nam trong giai đoạn mới", ông Chương nhấn mạnh.

Quốc Trần