Adidas bị tố sao chép văn hóa bản địa Mexico trong thiết kế dép
(CLO) Adidas bị tố sao chép dép huaraches Zapotec Oaxaca, ảnh hưởng sinh kế nửa triệu lao động thủ công và 10% GDP bang.
Các cơ quan chức năng Mexico đang cáo buộc hãng thời trang thể thao Adidas sao chép sản phẩm của các nghệ nhân ở miền nam nước này. Họ cho rằng thiết kế dép mới của hãng có sự tương đồng đáng kể với loại giày truyền thống của người bản địa, được gọi là huaraches.
Vụ việc đã khơi dậy những cáo buộc về hành vi chiếm đoạt văn hóa từ phía hãng giày dép này. Các cơ quan chức năng nhấn mạnh rằng đây không phải lần đầu tiên các sản phẩm thủ công truyền thống của Mexico bị sao chép. Dựa trên những lo ngại đó, chính quyền địa phương đã yêu cầu Adidas rút mẫu giày khỏi thị trường.
Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cho biết vào ngày thứ Sáu rằng Adidas đang đàm phán với chính quyền bang Oaxaca ở miền nam Mexico để bồi thường cho những người bị sao chép sản phẩm. Bà cũng thông tin thêm rằng chính phủ đang chuẩn bị các cải cách pháp lý nhằm ngăn chặn việc sao chép các sản phẩm thủ công của Mexico.
Adidas chưa phản hồi ngay lập tức trước yêu cầu bình luận từ hãng tin Associated Press.
Thiết kế nằm ở trung tâm tranh cãi là mẫu "Oaxaca Slip-On", một loại dép do nhà thiết kế Mỹ Willy Chavarria tạo ra cho dòng Adidas Originals.
Đôi dép này sử dụng dây da mỏng được tết theo phong cách giống hệt với huaraches truyền thống của Mexico. Thay vì đế da phẳng, giày Adidas lại áp dụng đế dày hơn, mang phong cách giày thể thao.
Theo các cơ quan chức năng Mexico, thiết kế của Adidas chứa đựng các yếu tố thuộc di sản văn hóa của cộng đồng bản địa Zapotec ở Oaxaca, đặc biệt là thị trấn Villa Hidalgo de Yalálag.
Các sản phẩm thủ công đóng vai trò quan trọng như nguồn sống kinh tế ở Mexico, khi chúng tạo việc làm cho khoảng nửa triệu người trên toàn quốc. Ngành này còn chiếm khoảng 10% tổng sản phẩm quốc nội của các bang như Oaxaca, Jalisco, Michoacán và Guerrero.
Đối với Viridiana Jarquín García, một nghệ nhân làm và bán huaraches ở thủ phủ Oaxaca, đôi giày của Adidas chỉ là bản sao rẻ tiền so với những sản phẩm mà các nghệ sĩ Mexico dành thời gian và công sức để chế tác. Bà bày tỏ trước quầy hàng nhỏ bán giày da của mình rằng nghệ thuật đang bị mai một và truyền thống đang dần mất đi.
Chính quyền Oaxaca đã kêu gọi rút mẫu "Oaxaca Slip-On" đồng thời yêu cầu Adidas xin lỗi công khai. Các quan chức mô tả thiết kế này là hành vi chiếm đoạt văn hóa, có thể vi phạm luật pháp Mexico.
Trong bức thư công khai gửi lãnh đạo Adidas, Thống đốc bang Oaxaca Salomón Jara Cruz đã chỉ trích thiết kế của công ty. Ông cho rằng cảm hứng sáng tạo không phải là lý do chính đáng để sử dụng các biểu đạt văn hóa mang lại bản sắc cho cộng đồng. Ông nhấn mạnh thêm rằng văn hóa không phải để bán, mà cần được tôn trọng.
Vụ việc này diễn ra sau nhiều năm nỗ lực của chính phủ Mexico và các nghệ nhân nhằm chống lại các thương hiệu quần áo toàn cầu lớn, mà họ cho rằng đã sao chép thiết kế truyền thống.
Vào năm 2021, chính phủ liên bang đã yêu cầu các nhà sản xuất như Zara, Anthropologie và Patowl đưa ra giải thích công khai về việc sao chép thiết kế quần áo từ cộng đồng bản địa Oaxaca để bán trong cửa hàng của họ.
Hiện nay, các cơ quan chức năng Mexico cho biết họ đang nỗ lực xây dựng các quy định nghiêm ngặt hơn để bảo vệ nghệ sĩ.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Phát triển Văn hóa Mexico Marina Nunez lưu ý rằng họ cũng muốn thiết lập các hướng dẫn nhằm không tước đi cơ hội thương mại hoặc hợp tác của nghệ sĩ với một số công ty có phạm vi thương mại rộng lớn.