Báo chí cần phát huy vai trò trong công cuộc chấn hưng văn hóa
(CLO) Trong bối cảnh văn hóa dân tộc đang đứng trước cả cơ hội và thách thức từ làn sóng hội nhập, vai trò của báo chí trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Làm thế nào để báo chí không chỉ phản ánh mà còn đồng hành cùng công cuộc chấn hưng văn hóa?
Đó là vấn đề chính được các chuyên gia, nhà khoa học thảo luận tại hội thảo “Phát huy vai trò của báo chí Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) trong công cuộc chấn hưng văn hóa” diễn ra vào ngày 12/8. Tại đây, các đại biểu đã khẳng định vai trò then chốt của báo chí trong việc gìn giữ, phát triển và lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc trong kỷ nguyên số.
Báo chí: "Nhà giáo" và "thám tử văn hóa" của xã hội
Theo TS. Đặng Vũ Cảnh Linh, Viện Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và nghiên cứu khoa học (Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam), trong thời đại bùng nổ thông tin, báo chí như một “nhà giáo” khổng lồ của xã hội, có khả năng tác động đến nhận thức của hàng triệu người. Báo chí giúp công chúng hiểu rõ hơn về giá trị của các di sản văn hóa và định hướng thực hành văn hóa.
TS. Linh nhấn mạnh, công chúng thường tìm đến báo chí như phương thức đầu tiên để tiếp cận các kiến giải về văn hóa, bởi không phải ai cũng dễ dàng tìm đọc những cuốn sách dày hay tư liệu quý hiếm. Do đó, báo chí có vai trò đồng hành, là cầu nối trong quá trình chuyển tải và cảm thụ văn hóa của công chúng.
Ngoài ra, ông Linh còn ví báo chí như một “người gác cổng” và “thủ thư” lớn trong việc lưu trữ các sản phẩm văn hóa. Đặc biệt, báo chí còn đóng vai trò của những "thám tử văn hóa", đưa ra ánh sáng những giá trị văn hóa các vùng miền, dân tộc đang bị lãng quên.
Ông Linh dẫn chứng rằng nhiều nghệ nhân cuối cùng của các làng nghề truyền thống, các bài hát dân ca hiếm có hay những câu chuyện lịch sử địa phương đã được báo chí phát hiện và giới thiệu rộng rãi.
Đổi mới và ứng dụng công nghệ: Lời giải cho báo chí văn hóa
Để báo chí thực sự phát huy vai trò trong công cuộc chấn hưng văn hóa, các đại biểu đã đưa ra nhiều giải pháp.
TS. Đặng Vũ Cảnh Linh cho rằng, các cơ quan báo chí cần chú trọng công tác bồi dưỡng đội ngũ phóng viên, biên tập viên chuyên sâu về văn hóa, đồng thời thiết lập cơ chế để họ tiếp cận với những nghiên cứu mới nhất.
Đồng tình với quan điểm này, TS. Lê Công Lương, Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng ban Khoa học và hợp tác quốc tế (VUSTA), cũng đề xuất cần đổi mới nội dung, nâng cao chất lượng tác phẩm báo chí văn hóa. Ông nhấn mạnh việc lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực và kết hợp phản biện với xây dựng giá trị, đẩy mạnh các tuyến bài về gương sáng văn hóa, nghệ thuật chân chính.
Ngoài ra, các chuyên gia đều nhận định, phát triển mạnh mẽ báo chí số và truyền thông đa phương tiện là xu hướng tất yếu. Các tòa soạn cần đầu tư xây dựng các nền tảng truyền thông số chuyên về văn hóa với nội dung phong phú và tính tương tác cao. Đặc biệt, việc sử dụng công nghệ phân tích dữ liệu lớn để hiểu rõ hành vi, sở thích của người dùng sẽ giúp cung cấp nội dung văn hóa phù hợp với từng đối tượng, lan tỏa giá trị văn hóa một cách hiệu quả hơn.
Tại hội thảo, các đại biểu thống nhất rằng báo chí cần ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, khai thác đa nền tảng truyền thông và nâng cao năng lực đội ngũ phóng viên. Qua đó, báo chí sẽ không chỉ tiếp tục thực hiện tốt vai trò của mình mà còn góp phần xây dựng một nền văn hóa dân tộc bền vững.