Khủng hoảng khí hậu khiến sốt xuất huyết bùng phát kỷ lục ở Thái Bình Dương
(CLO) Các chuyên gia cảnh báo khủng hoảng khí hậu đang khiến số ca sốt xuất huyết tăng mạnh trên khắp các đảo Thái Bình Dương với số ca nhiễm đạt mức cao nhất trong một thập kỷ và nhiều quốc gia phải ban bố tình trạng khẩn cấp.
Theo Hệ thống Giám sát Hội chứng Thái Bình Dương (PSSS) phối hợp cùng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các cơ quan liên quan, từ đầu năm 2025, các quốc gia và vùng lãnh thổ trong khu vực đã ghi nhận 16.502 ca mắc được xác nhận và 17 ca tử vong. WHO cho biết đây là mức cao nhất kể từ năm 2016, trong đó Fiji, Samoa và Tonga bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
"Trách nhiệm" của biến đổi khí hậu
Tiến sĩ Paula Vivili cho biết trước đây sốt xuất huyết thường bùng phát theo mùa. Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đang kéo dài lây truyền khiến một số nơi đối mặt nguy cơ dịch quanh năm.
Sốt xuất huyết là bệnh do virus lây truyền qua muỗi Aedes, gây sốt cao, đau đầu, đau khớp và cơ, phát ban và có thể dẫn đến tử vong trong trường hợp nặng. Nhiệt độ tăng cùng lượng mưa và độ ẩm cao, tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi sinh sản, kể cả ở những vùng trước đây không phù hợp để truyền bệnh.
Tiến sĩ Joel Kaufman nhận định: “Sốt xuất huyết là một trong những bệnh đầu tiên mà chúng ta có thể trực tiếp quy cho biến đổi khí hậu”. Ông giải thích mưa lớn làm tăng mực nước, kích thích trứng muỗi nở và tạo thêm các ổ nước đọng — điều kiện lý tưởng cho muỗi sinh sản. Ông Kaufman cũng cảnh báo đây chỉ là dấu hiệu ban đầu của nhiều bệnh truyền nhiễm khác sẽ trở nên phổ biến và nghiêm trọng hơn khi Trái đất ấm lên.
Từ khi tuyên bố bùng phát dịch vào tháng 4, Samoa đã ghi nhận hơn 5.600 ca mắc và 6 ca tử vong. Fiji có 10.969 ca mắc và 8 ca tử vong, còn Tonga báo cáo hơn 800 ca mắc và 3 ca tử vong kể từ tháng 2.
Theo Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC), các quốc đảo Thái Bình Dương chỉ đóng góp 0,03% lượng khí thải nhà kính toàn cầu, nhưng lại chịu các tác động sức khỏe nghiêm trọng nhất, đặc biệt là các bệnh do muỗi truyền.
Gần đây, mưa lớn đã xảy ra ở nhiều nơi như Palau, Papua New Guinea, quần đảo Solomon, trong khi hạn hán nghiêm trọng lại ảnh hưởng tới quần đảo Marshall, Papua New Guinea, Nauru và Fiji. Dự báo cho thấy tình trạng thời tiết cực đoan này sẽ kéo dài đến tháng 10. Ông Kaufman cho rằng ngay cả trong điều kiện khô hạn, việc truyền bệnh vẫn diễn ra nhanh hơn dự đoán.
Ứng phó và thách thức
Các phản ứng chống dịch giữa các quốc gia cũng khác nhau. Samoa, quần đảo Cook và Samoa đã ban bố tình trạng khẩn cấp. Quần đảo Cook triển khai chiến dịch vệ sinh toàn đảo, phun thuốc diệt muỗi và giám sát tăng cường.
Tonga hợp tác với WHO để ứng phó tại các đảo chịu ảnh hưởng nặng nhất, còn Tuvalu đẩy mạnh tuyên truyền phòng bệnh qua mạng xã hội. Samoa tổ chức dọn dẹp trường học và truyền thông y tế cộng đồng. New Zealand hỗ trợ Samoa vật tư y tế trị giá 178.000 USD cùng đội ngũ nhân viên y tế.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định hiệu quả của những biện pháp này bị hạn chế do hệ thống giám sát chưa đủ mạnh.
Các biện pháp kiểm soát muỗi bao gồm loại bỏ nơi sinh sản, dùng thuốc diệt ấu trùng hoặc phun thuốc trừ sâu, kết hợp biện pháp sinh học, bảo vệ cá nhân và các chiến dịch vệ sinh cộng đồng nhằm giảm quần thể muỗi Aedes và ngăn chặn sự lây lan của bệnh.