Tự hào Di sản Thế giới: Quần thể Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO vinh danh

Đây là Di sản văn hóa thế giới dạng chuỗi đầu tiên và là di sản liên tỉnh thứ hai của Việt Nam được UNESCO công nhận, khẳng định giá trị độc đáo và tầm vóc toàn cầu của Phật giáo Trúc Lâm. Sự kiện này là niềm tự hào của ba địa phương: Quảng Ninh, Bắc Ninh và thành phố Hải Phòng, đồng thời minh chứng cho những nỗ lực bền bỉ trong suốt quá trình xây dựng hồ sơ.

Tin vui này được công bố tại một cuộc họp báo đặc biệt do tỉnh Quảng Ninh tổ chức vào chiều ngày 17 tháng 8 năm 2025, ngay tại khu di tích quốc gia Yên Tử. Buổi họp báo có sự tham gia của đại diện thành phố Hải Phòng và tỉnh Bắc Ninh, thể hiện sự phối hợp chặt chẽ giữa ba địa phương trong suốt quá trình xây dựng hồ sơ và bảo tồn di sản.

Hành trình đầy nỗ lực

Quá trình lập hồ sơ di sản là một minh chứng sống động cho tinh thần quyết tâm và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành, các địa phương và các nhà khoa học trong nước và quốc tế. Ngay từ năm 2020, khi Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo bổ sung Hải Dương (nay là thành phố Hải Phòng) vào địa bàn nghiên cứu, ba tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng đã bắt tay vào hành trình đầy thử thách.

Để đảm bảo chất lượng, các cơ quan đã thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ Công tác, phối hợp chặt chẽ với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao và các tổ chức liên quan. Tỉnh Quảng Ninh đã chủ trì triển khai đồng bộ các giải pháp, từ nghiên cứu, thu thập dữ liệu đến tổ chức 8 hội nghị, hội thảo trong nước và quốc tế. Đặc biệt, Quảng Ninh đã 4 lần gửi báo cáo giải trình, bổ sung thông tin tới Trung tâm Di sản Thế giới (UNESCO) và Hội đồng Di tích và Di chỉ (ICOMOS) để làm rõ những giá trị nổi bật của di sản.

Sự kiên trì, kiên định và tinh thần cầu thị này đã góp phần quan trọng thuyết phục các tổ chức quốc tế công nhận giá trị đặc biệt, nổi bật toàn cầu của di sản.

Giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản

Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc, với nội dung cốt lõi là Phật giáo Trúc Lâm, đã mang đến một đóng góp độc đáo cho di sản văn hóa và tâm linh của nhân loại. Được các vua Trần sáng lập vào thế kỷ 13, đặc biệt là Phật hoàng Trần Nhân Tông, Phật giáo Trúc Lâm đại diện cho một hệ thống triết lý và tâm linh tổng hòa, dung hợp Phật giáo Đại thừa với Nho giáo, Lão giáo và tín ngưỡng bản địa của người Việt.

Giá trị di sản được UNESCO công nhận theo hai tiêu chí chính: Một là tiêu chí (iii), Minh chứng độc đáo về truyền thống văn hóa. Di sản này là bằng chứng đặc biệt về Phật giáo Trúc Lâm, được hình thành bởi các vua và hoàng tộc nhà Trần. Phật hoàng Trần Nhân Tông là vị vua duy nhất ở châu Á tự nguyện rời bỏ ngai vàng để xuất gia tu hành. Sự ra đời của Phật giáo Trúc Lâm đã góp phần tạo dựng nền tảng tinh thần cho một nhà nước độc lập, giúp cộng đồng người Việt cố kết và duy trì hòa bình trong thế kỷ 13.

Hai là, tiêu chí (vi), Gắn liền với các sự kiện, truyền thống, tư tưởng có ý nghĩa toàn cầu. Phật giáo Trúc Lâm là minh họa có ý nghĩa toàn cầu về cách một tôn giáo có thể ảnh hưởng sâu sắc đến xã hội thế tục, góp phần xây dựng một quốc gia vững mạnh, đảm bảo hòa bình và hợp tác khu vực. Các nghi lễ, lễ hội, kinh sách và hành hương tới các địa điểm linh thiêng vẫn được duy trì, minh chứng cho sức sống bền vững của triết lý đề cao sự tự giác, hòa hợp với thiên nhiên và lòng nhân ái.

Sự công nhận của UNESCO là sự ghi nhận xứng đáng cho một hành trình đầy nỗ lực, đồng thời là lời khẳng định về một di sản văn hóa và tâm linh sống động, mang đến những đóng góp độc đáo và bền bỉ cho di sản chung của nhân loại.

Nguyễn Quân