Bắc Ninh phát triển khai thác đa ngành từ thủy lợi
(CLO) Bắc Ninh có hệ thống thủy lợi đa dạng với đê điều, hồ chứa, đập dâng, kênh mương, được thiết kế đa mục tiêu vừa phòng chống thiên tai, tích trữ nước, điều hòa môi trường, vừa phát triển hạ tầng giao thông, thúc đẩy kinh tế - xã hội.
Hồ Cấm Sơn, nằm trên địa bàn xã Tân Sơn, Sơn Hải (Bắc Ninh) và một phần tỉnh Lạng Sơn, có dung tích khoảng 250 triệu m³, thuộc top 5 công trình thủy lợi lớn nhất cả nước. Do Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Bắc Sông Thương quản lý, hồ cung cấp nước tưới cho hơn 24 nghìn ha đất ở Bắc Ninh và Lạng Sơn. Nguồn nước ngọt ổn định, chất lượng tốt được Công ty CP Đầu tư hạ tầng nước DNP - Bắc Giang khai thác, cung cấp nước sinh hoạt cho hàng nghìn hộ dân với công suất 20-80 nghìn m³/ngày đêm, góp phần bảo đảm nguồn nước sạch cho đời sống.
.jpg)
Bên cạnh đó, các công trình thủy lợi lớn như hồ Khuôn Thần, Bầu Lầy, Cây Đa, Va Khê không chỉ trữ nước mà còn thu hút du khách với cảnh quan hùng vĩ. Hệ thống giao thông được nâng cấp giúp việc di chuyển đến vùng lòng hồ thuận tiện hơn. Nhiều hợp tác xã khai thác du lịch trải nghiệm với chèo thuyền, câu cá, ẩm thực và tìm hiểu văn hóa dân tộc thiểu số địa phương.
Toàn tỉnh có hơn 584 km đê (cấp I - V), 1,4 nghìn trạm bơm, 274 hồ chứa, 203 đập dâng và 12 nghìn km kênh mương. Một số hồ lớn gồm Cây Đa, Khoanh Song, Cầu Cài, Cửa Cốc, Va Khê; các tuyến đê trọng yếu như hữu Thái Bình, tả Cầu, hữu Cầu, tả Thương, hữu Thương. Hệ thống thủy lợi đóng vai trò quan trọng trong phòng chống thiên tai, bảo vệ hạ tầng, sản xuất nông nghiệp và đời sống. Nhiều công trình được nâng cấp đa mục tiêu, đáp ứng nhu cầu tưới, tiêu và cấp nước sinh hoạt. 100% tuyến đê được nhựa hóa, bê tông hóa, vừa chống lũ vừa là tuyến giao thông chính ở nông thôn.
Ông Ngô Xuân Hiệp, Chủ tịch xã Trung Kênh, cho biết, tuyến đê hữu Thái Bình dài hơn 7 km, rộng 7-13 m đã được kiên cố hóa 100%. Giao thông thuận lợi tạo điều kiện phát triển chăn nuôi với hơn 202 ha thủy sản ao đất, 657 lồng cá trên sông Thái Bình, cùng dịch vụ vận tải đường thủy, gieo cấy lúa hoa màu, góp phần tạo việc làm và thu nhập cho người dân.
Mặc dù được đầu tư, hạ tầng thủy lợi tỉnh vẫn còn nhiều bất cập do nguồn lực hạn chế. Nhiều trạm bơm, hồ, đập xây từ những năm 70-80 đã xuống cấp, chưa được sửa chữa kịp thời. Hằng năm, một số nơi vẫn xảy ra thiếu nước cục bộ do công trình thủy lợi hạn chế năng lực trữ và lấy nước. Tại xã vùng cao Sơn Động, vị trí công trình không phù hợp quy hoạch, khiến người dân thiếu nước sinh hoạt 2-3 tháng mỗi năm.
Tháng 7/2023, Thủ tướng ban hành Quyết định 847/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch phòng, chống thiên tai và thủy lợi giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050, nhằm bảo vệ dân sinh, sản xuất và đảm bảo cấp nước hiệu quả. Chi cục Thủy lợi hàng năm kiểm tra, đánh giá hiện trạng công trình, lập danh sách hư hại và đề xuất sửa chữa, nâng cấp với tỉnh và các cơ quan liên quan.
Ông Đặng Công Hưởng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, cho biết, ngành sẽ tham mưu đầu tư, cải tạo công trình thủy lợi đa mục tiêu, cần kinh phí lớn nên kiến nghị tỉnh huy động nguồn lực từ ngân sách và xã hội hóa. Công ty Khai thác công trình thủy lợi Bắc Sông Thương đang gia cố và sửa chữa hồ Cấm Sơn, dự kiến hoàn thành trước 15/12/2025, hỗ trợ quản lý lũ và tích trữ nước cho sản xuất, sinh hoạt.
Tỉnh đề nghị Trung ương hỗ trợ kinh phí hơn 3,2 nghìn tỷ đồng để xử lý khẩn cấp, nâng cấp đê tả Cầu và các trạm bơm trọng yếu như Vọng Nguyệt 2, Cẩm Bào, Ngọ Khổng, Thái Sơn... Xây dựng hệ thống thủy lợi đa mục tiêu giúp Bắc Ninh phòng chống thiên tai, chủ động nguồn nước, mở ra cơ hội phát triển kinh tế xanh, bền vững, nâng cao đời sống người dân.