Quản lý khí Clo trong nuôi trồng thuỷ sản: Chuyên gia chỉ ra 'lỗ hổng' nằm ở cuối chuỗi cung ứng

"Khi khí Clo lỏng bị rò rỉ, chỉ biết chạy thật nhanh"

Đó là chia sẻ của Tiến sỹ Nguyễn Xuân Sinh - Phó chủ tịch Hội đồng trách nhiệm xã hội các doanh nghiệp hoá chất - Hội Hoá học Việt Nam kể về thời trẻ khi lắp đặt bình Clo lỏng cho một nhà máy xử lý nước. Tiến sỹ Sinh cho biết khi chiếc van của bình Clo lỏng bị bật nắp, nhận định được tính chất nguy hiểm của loại khí độc này, tất cả hô hào nhau chạy thật nhanh: "Không thể kịp xử lý cái van rò rỉ của bình khí".

Nói về những đặc tính nguy hiểm của khí Clo, Tiến sỹ Sinh cho biết: "Tôi xin khẳng định lại Clo là một loại hoá chất độc. Khí Clo (hay Chlorine) được xếp vào danh mục hàng nguy hiểm (Ban hành kèm theo Nghị định số 104/2009/NĐ-CP ngày 9 tháng 11 năm 2009 của Chính Phủ), Clo có mã số UN1017, thuộc nhóm hàng (6.1+8) và số hiệu nguy hiểm 268. Đặc tính của Clo là có tính ăn mòn và ô xy hoá cao. Độc tính của Clo rất nguy hiểm, khi hít phải một liều lượng nhất định có thể gây ra những ngộ độc cấp tính và thậm chí chết người".

Với những đặc tính của Clo là khí độc và có tính ăn mòn, vấn đề bao chứa phải đặc biệt lưu tâm. Khi chứng kiến những hình ảnh bình khí Clo (bao chứa hoá chất) không có nhãn mác đầy đủ mà PV báo Nhà báo và Công luận ghi nhận tại Đồng bằng Sông Cửu Long, Tiến sỹ Sinh đánh giá là quá nguy hiểm: "Thiết bị có chứa Clo chắc chắn phải có nguồn gốc từ nhà sản xuất, chỉ có xuất phát từ nhà sản xuất đủ điều kiện mới đảm bảo về mặt bao chứa. Clo có tính ăn mòn rất mạnh, nếu không đảm bảo về mặt bao chứa sẽ rất nguy hiểm. Sự cố về ăn mòn bình chứa Clo này cũng đã từng xảy ra rồi, họ sử dụng bình chứa không đúng quy cách nên đã gây ra sự cố, thế nên tôi cho rằng bình chứa không có thông tin rõ ràng là thực trạng rất đáng lo ngại, khó có thể kiểm soát".

Ông Sinh cũng nói thêm, dù Clo là một loại hoá chất nguy hiểm nhưng không cấm bị sử dụng. Tuy nhiên với khía cạnh người sử dụng không được huấn luyện an toàn là một thực trạng đáng lo ngại. "Đào tạo an toàn giúp người dân hiểu về thiết bị, cách vận hành, các trang thiết bị bảo hộ cá nhân để bảo vệ chính bản thân họ,....sự cố rò rỉ luôn luôn có thể xảy ra. Đặc biệt, sự cố về mặt thiết bị hay vận hành xảy ra rất nhanh, chỉ có vài giây thôi, nếu không kịp phản ứng sẽ rất nguy hiểm. Người dân khi sử dụng khí Clo để xử lý nguồn nước mà không có trang thiết bị bảo hộ thì tôi khẳng định là họ đang vi phạm".

Lỗ hổng trong vòng đời sử dụng hoá chất Clo đang nằm ở "cuối chuỗi cung ứng"

Khi tiếp xúc và nhìn thấy thực trạng về buôn bán khí Clo tại Đồng bằng Sông Cửu Long, Tiến sỹ Sinh tỏ ra khá sửng sốt vì quan sát thấy các bình chứa thiếu rất nhiều thông tin cảnh báo quan trọng: chất dễ cháy nổ, chất có tính chất ăn mòn,....."Về nguyên tắc, khi sản phẩm từ nhà máy đến đại lý rồi đến với người dùng phải có phiếu an toàn được chuyển giao. Hoá chất được quản lý đến cuối vòng đời sử dụng".

Tiến sỹ Chử Văn Nguyên - Tổng thư ký Hội Hoá học Việt Nam chia sẻ thêm, vấn đề quản lý là một vấn đề đang khá nóng: "Đồng ý là khi bán thì sản phẩm có nhãn mác, cảnh báo, nguồn gốc xuất xứ, tuy nhiên người mua lại khá đa dạng: đại lý, nông dân,...Thế nhưng, cần quay lại câu chuyện người mua và sử dụng. Nhà sản xuất cần phải làm công tác huấn luyện an toàn cho người mua và sử dụng. Chưa kể còn có tình huống là người mua lại còn sang chiết sang các bình chứa khác nữa".

Tổng thư ký Hội Hoá học Việt Nam chia sẻ thêm: "Về công tác huấn luyện an toàn, tôi thấy rằng các doanh nghiệp sản xuất đang làm khá đủ: có huấn luyện cho đội ngũ nhân viên. Nhưng dấu hỏi đặt ra là khi về đến đại lý thì được chuyển đến người sử dụng rồi tiếp tục đến người mua, vậy các người này có được huấn luyện về an toàn hoá chất không?

Thêm nữa, toàn bộ công tác an toàn theo cả một hệ thống dây chuyền này thì ai là người kiểm tra xem người ta có thực hiện nghiêm túc hay không? Đây là vấn đề chưa rõ ràng".

Đồng ý kiến với Tiến sỹ Sinh, ông Chử Văn Nguyên nhận định rằng: "Lỗ hổng quản lý ở đây là ở cuối chuỗi cung ứng, tức là sản phẩm từ đại lý cấp 1, cấp 2 đến với người nông dân. Xuất phát từ lý do người chuyên chở và người sử dụng đều không được đào tạo an toàn. Hoá chất nguy hiểm như Clo không cấm sử dụng, nhưng khi sử dụng hoá chất lại phải có điều kiện: phải được khuyến cáo về mặt độc tố, về mặt an toàn và phải được hướng dẫn cách sử dụng. Tôi nói ví dụ, khi chuyên chở không may xảy ra tai nạn giao thông thì sẽ tạo ra 1 sự cố rò rỉ hoá chất với quy mô lớn, có thể xảy ra thảm hoạ".

Đại diện Hội Hoá học thông tin thêm rằng, Luật Hoá chất sắp có hiệu lực thi hành và Bộ Công Thương cũng đang dự thảo một số các Nghị định hướng dẫn liên quan trong đó có việc quản lý vòng đời sản phẩm hoá chất, chắc chắn sẽ động đến "lỗ hổng" quản lý đó. Câu chuyện không chỉ dừng lại ở bán xong là xong.

Ông Nguyên cũng cho biết sẽ tham vấn thêm trong quá trình soạn thảo các nghị định, thông tư liên quan đến Luật Hoá chất: "Đã quản lý vòng đời sản phẩm như vậy thì người sử dụng không chỉ là các nhà máy, hoạt động trong môi trường quy củ mà cả các đối tượng sử dụng khác nữa.... Hiện nay, việc phân cấp, phân quyền về đến xã, phường rồi, quản lý hoá chất sẽ có một số hoạt động do tuyến xã phường thực hiện, sẽ trực tiếp hơn".

Hoài An