Đại diện Bộ Công Thương: Lực bất tòng tâm với công tác hậu kiểm mỹ phẩm thủ công
(CLO) Nếu cứ hậu kiểm theo cách truyền thống, chúng ta không bao giờ bắt kịp tốc độ phát triển thương mại điện tử.
Đó là nhận định của bà Lê Thị Hà, Trưởng Phòng Quản lý Hoạt động Thương mại Điện tử, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương khi nói đến thực trạng khó kiểm soát mỹ phẩm kém chất lượng trên sàn thương mại điện tử.
Theo thống kê, mỗi năm cơ quan trung ương chỉ kiểm tra được khoảng 40 đơn vị, toàn bộ địa phương cộng lại cũng chỉ đạt 500 đơn vị. Trong khi đó, mỗi năm có tới 60.000 sản phẩm mỹ phẩm được công bố lưu hành.
“Khoảng cách này là cực lớn. Nếu cứ hậu kiểm theo cách truyền thống, chúng ta không bao giờ bắt kịp tốc độ phát triển thương mại điện tử. Có người chỉ cần một buổi livestream đã thu về cả tỷ đồng điều mà kênh truyền thống khó đạt được”, đại diện Bộ Công Thương thừa nhận.
Trên các nền tảng quốc tế như Shopee, TikTok Shop, Facebook Marketplace…, người bán có thể ở nước ngoài, dùng quảng cáo hoặc đại lý trung gian. Khi cơ quan chức năng vào cuộc, việc truy vết nguồn gốc gần như bất khả thi.
Một khảo sát của Bộ Công Thương cho thấy hơn 60% người tiêu dùng hiện chọn mua mỹ phẩm online, đặc biệt là giới trẻ. Sức hút đến từ khuyến mãi dồn dập, quảng cáo trực diện và thói quen mua sắm trực tuyến. Song, sự bùng nổ này cũng kéo theo nguy cơ mỹ phẩm giả, không rõ nguồn gốc, gây hại làn da, thậm chí tính mạng người sử dụng.
Hiện việc quản lý mới dựa trên Nghị định 52/2013, Nghị định 85/2021 về TMĐT và Nghị định 93/2016 về quản lý mỹ phẩm. Các văn bản này chỉ dừng ở khung cơ bản, chưa bao quát môi trường trực tuyến phức tạp. Đáng lo ngại, hồ sơ pháp lý của sản phẩm cũng rất dễ bị làm giả.
“Chỉ cần chỉnh sửa ngày công bố hay số lô sản xuất, kẻ xấu đã có bộ giấy tờ ‘hợp pháp’. Chủ sàn không thể kiểm chứng, còn cơ quan quản lý thì không thể giám sát từng shop online”, bà Hà cảnh báo.
Để bịt lỗ hổng, bà Hà đề xuất 4 hướng.
Thứ nhất, sửa đổi Nghị định 93/2016, bổ sung trách nhiệm cho người bán online, yêu cầu công khai dữ liệu minh bạch.
Thứ hai, trình Quốc hội Luật Thương mại điện tử (tháng 10/2025) – tạo khung pháp lý bao quát, điều chỉnh cả livestream, tiếp thị liên kết, quảng cáo xuyên biên giới.
Thứ ba, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về mỹ phẩm, cho phép hậu kiểm trực tuyến, phát hiện giấy tờ giả trong vài phút thay vì mất hàng tháng.
Thứ tư, tăng cường liên thông dữ liệu giữa online.gov.vn với cơ quan thuế, hải quan, Bộ Y tế; đồng thời phân cấp cho địa phương kiểm tra từ gốc các cửa hàng, cộng tác viên, điểm phân phối.
Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2024, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số xử lý, gỡ bỏ hơn 399 sản phẩm và 275 gian hàng vi phạm. Tuy nhiên, con số này chỉ như “muối bỏ bể” so với hàng chục nghìn sản phẩm mỹ phẩm trôi nổi mỗi ngày.
“Thương mại điện tử không còn chỉ là cánh tay nối dài của thương mại truyền thống. Nó đã trở thành một thị trường độc lập, tăng trưởng 18-25% mỗi năm. Tư duy quản lý cũng cần thay đổi để theo kịp”, bà Hà nhấn mạnh.
Các chuyên gia đều đồng tình: chỉ khi có dữ liệu minh bạch, hậu kiểm trực tuyến và luật hóa toàn diện, mới có thể chặn đứng “cơn lũ” mỹ phẩm giả trên không gian mạng.