Công nghệ hỗ trợ lái xe tăng sự an toàn, nhưng vì sao nhiều người vẫn tắt đi?
(CLO) Hơn 45% tài xế Australia tắt hỗ trợ giữ làn hiệu quả nhất, dù phanh tự động giảm 50% va chạm phía sau.
Công nghệ ô tô ngày càng thông minh, mang đến những tính năng hỗ trợ lái xe tiên tiến giúp tăng cường an toàn trên đường.
Các mẫu xe hiện đại được trang bị khả năng tự động phanh để tránh va chạm phía sau, giữ xe ở giữa làn đường, cảnh báo các nguy cơ trong điểm mù, hay duy trì khoảng cách an toàn với xe phía trước. Những tính năng này, được gọi chung là hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến (ADAS), đã được chứng minh giúp giảm thiểu tai nạn, thương tích và các yêu cầu bồi thường bảo hiểm.
Tuy nhiên, một thực tế đáng chú ý là không ít tài xế lại không ưa chuộng những công nghệ này. Tại Australia, cứ năm tài xế sở hữu xe có trang bị ADAS thì có một người tắt ít nhất một tính năng.
Ở một số quốc gia khác, tỷ lệ này còn cao hơn. Vậy tại sao các hệ thống giúp giảm thiểu những vụ tai nạn phổ biến và nghiêm trọng lại bị nhiều người cố tình vô hiệu hóa?
Tầm quan trọng của hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến
Hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến bao gồm hàng loạt công nghệ tích hợp trong xe, nhằm ngăn ngừa hoặc giảm thiểu nguy cơ va chạm.
Một số tính năng phổ biến bao gồm phanh khẩn cấp tự động, hỗ trợ giữ làn đường, giám sát điểm mù và kiểm soát hành trình thích ứng. Đây không phải là những công nghệ thử nghiệm mà đã được chứng minh mang lại lợi ích an toàn rõ rệt.
Nghiên cứu từ Hoa Kỳ chỉ ra rằng phanh khẩn cấp tự động giúp giảm 50% các vụ va chạm phía sau. Ngay cả tính năng cảnh báo va chạm phía trước, dù không tự động phanh, cũng giảm 27% nguy cơ xảy ra tai nạn loại này.
Một nghiên cứu quốc tế gần đây còn cho thấy hỗ trợ giữ làn đường mang lại hiệu quả cao nhất, giảm tới 19,1% tỷ lệ tai nạn, đặc biệt là các vụ nghiêm trọng.
Phanh khẩn cấp tự động cũng góp phần giảm 10,7% các vụ va chạm phía sau và tại giao lộ, trong khi giám sát điểm mù giúp giảm 3,5% tai nạn liên quan đến chuyển làn hoặc nhập làn.
Tuy nhiên, kiểm soát hành trình thích ứng lại cho thấy kết quả trái chiều. Một số nghiên cứu ghi nhận tính năng này có thể làm tăng 8% nguy cơ tai nạn, có thể do tài xế quá phụ thuộc vào hệ thống, sử dụng trong điều kiện giao thông phức tạp hoặc thiếu tập trung khi lái xe. Tính năng kiểm soát hành trình thông thường thậm chí còn liên quan đến mức tăng rủi ro cao hơn, lên tới 12%.
Tính năng hiệu quả nhất lại bị “ghét” nhất
Hỗ trợ giữ làn đường, dù là tính năng hiệu quả nhất trong việc ngăn ngừa các vụ tai nạn do chạy lệch làn hoặc lao ra khỏi đường, lại bị vô hiệu hóa nhiều nhất. Gần 45% tài xế cho biết họ đã tắt tính năng này.
Hệ thống sử dụng camera để phát hiện vạch kẻ đường và nhẹ nhàng điều chỉnh vô-lăng để giữ xe ở giữa làn. Tuy nhiên, cảm giác vô-lăng “tự động giật” hoặc “điều chỉnh” có thể khiến tài xế khó chịu, đặc biệt trên những con đường quanh co, đang thi công hoặc có vạch kẻ mờ.
Trong hầu hết các mẫu xe hiện đại, tính năng hỗ trợ giữ làn đường có thể được tắt tạm thời trong một chuyến đi, nhưng thường tự động bật lại khi xe khởi động lần sau.
Các nhà sản xuất thiết kế như vậy để tuân thủ các quy định an toàn và đạt điểm cao trong các bài đánh giá an toàn từ các tổ chức như Chương trình Đánh giá Xe mới châu Âu (Euro NCAP).
Vì sao tài xế từ chối công nghệ hỗ trợ?
Dù mang lại lợi ích an toàn rõ ràng, nhiều tài xế vẫn không đón nhận các hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến. Lý do thường xuất phát từ sự khó chịu và thiếu tin tưởng. Các cảnh báo sai, tiếng bíp liên tục hoặc cảm giác hệ thống “can thiệp quá mức” khiến một số tính năng bị coi là phiền phức.
Một số tài xế tắt hệ thống sau một trải nghiệm không tốt hoặc do không hiểu rõ giới hạn của công nghệ, chẳng hạn như hỗ trợ giữ làn đường không hoạt động hiệu quả trên đường có vạch kẻ mờ hoặc đường chưa trải nhựa.
Kết quả thử nghiệm từ Chương trình Đánh giá Xe mới Australasia (ANCAP) cho thấy một số mẫu xe có hệ thống hỗ trợ giữ làn đường can thiệp quá mạnh hoặc gây cảm giác khó kiểm soát, khiến tài xế cảm thấy mất quyền chủ động.
Ngoài ra, nhiều người học cách sử dụng các tính năng này qua thử nghiệm cá nhân thay vì được hướng dẫn bài bản. Sách hướng dẫn sử dụng thường khó hiểu, bố cục phức tạp và thiếu thống nhất giữa các thương hiệu.
Một vấn đề khác là nhiều khách hàng rời khỏi đại lý mà không được cung cấp đầy đủ thông tin về các tính năng an toàn của xe. Nhân viên bán hàng đôi khi thiếu đào tạo chuyên sâu về ADAS và giới hạn của chúng.
Thêm vào đó, cùng một tính năng có thể mang nhiều tên gọi khác nhau giữa các hãng xe, gây nhầm lẫn cho người dùng. Điều kiện đường xá và giao thông cũng ảnh hưởng đến mức độ tin tưởng và sử dụng các hệ thống này.
Những tài xế ít lái xe thường tránh kích hoạt ADAS trong các tình huống phức tạp, trong khi người lái thường xuyên sẵn sàng thử nghiệm nhiều hơn.
Đặc biệt, một số nhóm, như tài xế nam trẻ tuổi tự nhận là am hiểu công nghệ, thường tự tin thái quá dù kiến thức thực tế về các tính năng này còn hạn chế.
Dựa trên các phân tích dữ liệu tai nạn và nghiên cứu hành vi, một số ưu tiên đã được xác định cho chính sách, ngành công nghiệp ô tô và giáo dục tài xế. Các quy định an toàn và ưu đãi mua xe cần tập trung vào những tính năng hiệu quả nhất, như hỗ trợ giữ làn đường, giám sát tài xế và phanh khẩn cấp tự động.
Đối với kiểm soát hành trình thích ứng và thông thường, vốn có thể gây tác động tiêu cực đến an toàn, cần kết hợp với các chương trình giáo dục tài xế và chiến dịch truyền thông chính xác để đặt kỳ vọng đúng mức.
Việc đào tạo người dùng cần được cải thiện ngay từ khâu bán hàng. Các buổi giới thiệu và hướng dẫn tiêu chuẩn hóa sẽ giúp thu hẹp khoảng cách kiến thức.
Đồng thời, tài liệu hướng dẫn cần được đơn giản hóa, thống nhất và bổ sung các hướng dẫn số hóa tích hợp trong xe. Các nhà sản xuất cũng cần cải thiện giao diện và trải nghiệm của ADAS để giảm thiểu cảm giác phiền phức cho tài xế.
Rõ ràng, các hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến có tiềm năng lớn trong việc ngăn ngừa tai nạn.
Tuy nhiên, hiệu quả của chúng không chỉ phụ thuộc vào công nghệ mà còn vào yếu tố con người. Việc nâng cao nhận thức, cải thiện đào tạo và thiết kế hệ thống thân thiện hơn sẽ là chìa khóa để các tính năng an toàn này được đón nhận và phát huy tối đa giá trị.