Ngành năng lượng Nga đang đứng trước những thách thức lớn
(CLO) Nga đối diện mất 69 tỷ USD doanh thu dầu khí năm 2025, sản lượng giảm 9%, EU cắt nhập khẩu xuống 13%.
Ngành dầu khí Nga trước áp lực
Doanh thu từ dầu mỏ và khí đốt chiếm gần một nửa tổng nguồn thu xuất khẩu và hơn 30% ngân sách của Nga, bao gồm cả chi phí hỗ trợ các hoạt động quân sự tại Ukraine.
Tuy nhiên, các biện pháp cấm vận dầu mỏ từ Liên minh châu Âu (EU), sự bùng nổ của ngành khai thác dầu đá phiến tại Mỹ, cùng với chiến lược tăng sản lượng của Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) đang làm suy yếu nguồn thu của Nga.
Hiện nay, ngành dầu đá phiến của Mỹ sản xuất hơn 8 triệu thùng dầu và 80 tỷ m3 khí đốt mỗi ngày, chiếm khoảng 8% sản lượng dầu và hơn 20% sản lượng khí đốt toàn cầu mỗi năm. Trong khi đó, OPEC đã chuyển từ chính sách hạn chế sản lượng sang tăng cung dầu giá rẻ để giành thị phần.
Tháng trước, OPEC đã tăng sản lượng thêm 500.000 thùng mỗi ngày và đặt mục tiêu đạt 2,2 triệu thùng mỗi ngày trong những tháng tới. Dự kiến, OPEC sẽ tiếp tục tăng sản lượng vào tháng 10, khiến giá dầu giảm 2% trong tuần này.
Giá dầu Brent, một chuẩn mực toàn cầu, đạt trung bình 81 USD/thùng trong năm 2024, nhưng được dự báo sẽ giảm xuống còn 66 USD/thùng vào năm 2025 và 58 USD/thùng vào năm 2026. Với Nga, mỗi lần giá dầu giảm 10 USD/thùng, nước này mất đi hàng chục tỷ USD doanh thu mỗi năm.
Sau khi EU áp lệnh cấm vận dầu mỏ Nga và EU cùng G7 áp giá trần đối với xuất khẩu dầu Nga trên toàn cầu, các khách hàng như Trung Quốc và Ấn Độ đã tận dụng sức mạnh thị trường để mua dầu Nga với mức chiết khấu ít nhất 11,5 USD/thùng so với giá Brent.
Kết hợp với dự báo giá Brent giảm, Nga có thể mất tới 69 tỷ USD doanh thu trong năm 2025 và 90 tỷ USD trong năm 2026.
Doanh thu từ dầu khí của Nga đã giảm 20% trong năm nay so với cùng kỳ năm trước. Công ty dầu mỏ quốc doanh lớn nhất Nga, Rosneft, dự báo giá dầu sẽ giảm từ 45 USD/thùng vào cuối năm 2025 xuống còn 43 USD/thùng trong năm 2026.
Xu hướng này đang tác động tiêu cực đến tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Nga, khi giá dầu tiến gần hơn đến chi phí sản xuất. Theo thống kê chính thức, sản lượng ngành tài nguyên thiên nhiên, chủ yếu là dầu khí, đã giảm 9% trong nửa đầu năm 2025.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cảnh báo vào tháng 7 rằng năng lực sản xuất dầu của Nga có thể không bền vững.
So với chi phí sản xuất trung bình khoảng 10 USD/thùng của Ả Rập Xê Út, chi phí của Nga cao hơn nhiều, ở mức 42 USD/thùng đối với các mỏ dầu trên đất liền và 44 USD/thùng đối với các mỏ ngoài khơi, tương đương 32 USD/thùng trước thuế.
Một số mỏ dầu ở Siberia thậm chí có chi phí cao hơn mức trung bình. Việc giảm thuế có thể giúp duy trì lợi nhuận, nhưng điều này sẽ làm giảm nguồn thu ngân sách mà Nga cần để chi tiêu, đặc biệt trong bối cảnh xung đột tại Ukraine.
Trong những ngày đầu của cuộc xung đột này, việc Nga cắt giảm nguồn cung khí đốt nhằm gây áp lực buộc EU ngừng hỗ trợ Ukraine đã khiến Nga mất đi khoảng 100 tỷ m3 thị trường khí đốt châu Âu.
Tỷ trọng khí đốt Nga trong tổng nhập khẩu của EU đã giảm từ 45% năm 2021 xuống còn 19% trong năm 2024 và dự kiến chỉ còn 13% vào năm 2025.
Đến cuối năm 2027, EU đã quyết định loại bỏ hoàn toàn khí đốt đường ống và LNG của Nga, khiến Nga vĩnh viễn mất đi thị trường 150 tỷ m3, tương đương 60 tỷ USD doanh thu mỗi năm.
Hệ thống đường ống dầu dài 2.500 dặm từ Siberia đến Tây Âu, vốn đã 65 năm tuổi, đang trở thành biểu tượng cho sự suy giảm của ngành năng lượng Nga.
Kể từ khi EU áp lệnh cấm vận dầu mỏ, các đường ống này gần như ngừng hoạt động, chỉ vận chuyển 0,2 triệu thùng mỗi ngày đến Hungary và Slovakia. Toàn bộ mạng lưới đường ống dài hơn 6.100 dặm của Nga hiện hoặc bị bỏ không hoặc hư hỏng.
Ngành năng lượng Nga đang đứng trước những thách thức lớn, từ cạnh tranh quốc tế, chi phí sản xuất cao đến các lệnh cấm vận và sai lầm chính sách. Nếu không có những cải cách kịp thời, đế chế năng lượng của quốc gia này có nguy cơ tiếp tục suy yếu trong những năm tới.