Mối quan hệ nhà báo - độc giả dưới góc nhìn nghiên cứu mới

Với sự bùng nổ của công nghệ, độc giả ngày nay không còn là những người tiếp nhận tin tức thụ động. Họ là những "người tham gia" năng động, luôn tương tác, phản hồi và thậm chí là đồng sáng tạo với chúng ta.

Một nghiên cứu mới của Wiebke Loosen, Julius Reimer, Louise Oberhülsmann và Tim van Olphen, đăng trên Journalism & Mass Communication Quarterly, cho thấy không tồn tại một kiểu quan hệ duy nhất giữa nhà báo và độc giả. Thay vào đó, có đến 11 dạng quan hệ “lý tưởng - điển hình”, được chia thành 4 nhóm:

• Nhóm Truyền thống: Nhiều người trong chúng ta vẫn làm báo theo kiểu "phát sóng", tức là chỉ đơn thuần thông báo tin tức. Đây là cách tiếp cận xa cách, phục vụ một công chúng chung chung và thường dựa trên số liệu phân tích.
• Nhóm Cộng đồng: Nhóm này tập trung vào việc xây dựng mối quan hệ với các nhóm độc giả cụ thể. Khi bạn làm một bài báo để hỗ trợ một cộng đồng thiểu số hoặc nuôi dưỡng một nhóm độc giả có cùng sở thích, bạn đang thiết lập một mối quan hệ sâu sắc hơn.
• Nhóm Cá nhân: Đây là nơi sự tương tác trở nên rõ nét nhất. Từ việc tranh luận với độc giả trong phần bình luận, đến việc chia sẻ một phần cuộc sống cá nhân để nuôi dưỡng "người hâm mộ", hay thậm chí là hợp tác với độc giả để sản xuất tin tức. Đây là một cách tiếp cận mang tính cá nhân hóa cao.
• Nhóm Tiêu cực: Tuy nhiên, không phải mọi sự tương tác đều tích cực. Chúng ta đều từng đối mặt với những "kẻ gây rối" hoặc những người độc hại (toxic). Quan hệ trong trường hợp này có thể là đối phó hoặc thậm chí là phớt lờ để bảo vệ bản thân.

Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh yếu tố cảm xúc là trung tâm trong mọi hình thức quan hệ này. Với phóng viên, độc giả có thể mang lại sự phấn khích, cảm giác được cộng đồng ủng hộ, nhưng cũng có thể khiến phóng viên kiệt sức khi phải đối mặt với tranh cãi hay thù ghét trực tuyến.

Điểm then chốt rút ra cho người làm báo: không có một “công thức” duy nhất cho quan hệ với độc giả. Thay vào đó, phóng viên và biên tập viên cần linh hoạt điều chỉnh chiến lược, tùy vào bối cảnh: khi nào giữ khoảng cách như phương tiện đại chúng, khi nào nhập vai người xây dựng cộng đồng, và khi nào cần thẳng thắn ngắt kết nối.

Đây không chỉ là vấn đề thực tiễn tác nghiệp mà còn liên quan trực tiếp đến cách phòng tin hình thành quyết định biên tập: ưu tiên nhóm khán giả nào, bỏ qua ai, và cân bằng ra sao giữa trách nhiệm nghề nghiệp với sức bền cảm xúc của chính nhà báo.

Ngọc Ánh (theo Nieman Lab)