Khám phá hình tượng nữ tính trong tranh sơn mài của Mai Thị Kim Uyên

Bảo tàng Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh vừa khai mạc triển lãm "Những vì sao trong đêm" vào ngày 9/9, giới thiệu 54 tác phẩm sơn mài của nữ họa sĩ Mai Thị Kim Uyên.

“Những vì sao trong đêm” là triển lãm cá nhân thứ 2 của nữ họa sĩ sau triển lãm cá nhân đầu tiên năm 2023 với chủ đề “Những cô gái đỏng đảnh”.

Trong triển lãm lần này, Mai Thị Kim Uyên giới thiệu đến người xem 54 tác phẩm sơn mài, chủ yếu là khổ lớn (80x180 cm); đặc biệt, bức dài nhất lên đến 540 cm. Lý giải về con số 54 hay ngày khai mạc 9/9, Uyên cho hay chị ấn tượng với số 9. Không đơn thuần là số học, đây còn là ẩn dụ về độ chín của một con người trong cuộc sống và sự nghiệp - điều mà chị mong mỏi vươn tới.

Tương tự như triển lãm năm 2023, “Những vì sao trong đêm” tiếp tục lấy hình tượng nữ tính làm trung tâm. Tuy nhiên, lần này, nhân vật nữ được triển khai theo ba hướng tiếp cận. Đầu tiên, bắt nguồn từ những mạch nguồn cảm xúc riêng tư, tinh tế và các suy tư, triết lý được nhen nhóm, kết tập dần dà để nuôi lớn thành chủ thể chính.

Các tác phẩm: “Thinh không”, “Cô gái và chiếc thang”, “Về nhà”, “Phố đêm”, “Hạnh phúc là gì”… khắc họa hình ảnh người phụ nữ đối diện thế giới rộng lớn với sự nhạy cảm, mong manh, gợi liên tưởng đến hành trình tìm kiếm giá trị sống.

Thứ hai, sự khẳng định và chiếm lĩnh không gian hiển hiện rõ trong những tác phẩm: “Tôi đi tìm tôi”, “Mũi tên tự do”, “Ánh sáng nơi cuối đường”, “Mặt trời đỏ”… Ở đó, nữ chủ thể trở thành trung tâm, chiếm lĩnh bố cục, lan tỏa năng lượng mạnh mẽ, biểu trưng cho khát vọng tự do và bản ngã.

Thứ ba là sự hòa nhập với thiên nhiên, hiện thực và tâm thức. Ở các tác phẩm: “Đi về phía mặt trời”, “Tự do”, “Tái sinh”, “Miền nắng gió”… người nữ không còn là nhân vật riêng biệt mà hòa tan vào thiên nhiên, tạo cảm giác gắn kết mật thiết giữa con người và vũ trụ.

Điểm đặc sắc trong sáng tác của Kim Uyên nằm ở sự kết hợp giữa bút pháp sơn dầu hiện đại và kỹ thuật sơn ta truyền thống. Nữ họa sĩ chia sẻ rằng, ở đâu cần diễn đạt bằng sự uyển chuyển, mềm mại như sơn dầu thì dùng sơn ta để vẽ; ở đâu cần chiều sâu, độ bền, lớp lang của sơn mài thì sẽ mài cẩn trọng, bài bản.

Nhờ vậy, tranh Kim Uyên vừa có độ lắng đọng, bền chắc của sơn ta, vừa có sự phóng khoáng, biểu cảm mạnh mẽ của sơn dầu. Đây là kỹ thuật hiếm họa sĩ áp dụng, và càng hiếm người đạt đến độ nhuần nhuyễn. Chính điều này giúp tác phẩm của Kim Uyên thoát khỏi sự phô trương kỹ thuật, dẫn người xem trực tiếp đến với cảm xúc.

Triển lãm “Những vì sao trong đêm” diễn ra từ ngày 9/9 đến hết 16/9 tại Bảo tàng Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh (97A Phó Đức Chính, phường Bến Thành).

Thế Vũ