Việt Nam gia nhập LHQ: Hành trình lịch sử với những dấu mốc đặc biệt

Từ tầm nhìn vĩ đại và bức thư sau ngày đất nước độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh

PGS.TS Bùi Đình Phong - Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh trong một bài viết đã từng nhấn mạnh, Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đầu tiên đặt nền móng cho Việt Nam từng bước hội nhập vào xu thế phát triển chung của thế giới. Theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chỉ có hợp tác và hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, kết hợp chặt chẽ mục tiêu của dân tộc với mục tiêu của thời đại trên tinh thần “Tổ quốc trên hết, dân tộc trên hết”, tích cực, chủ động, độc lập, tự chủ, sáng tạo; “dĩ bất biến ứng vạn biến” linh hoạt, thích ứng, làm bạn với tất cả các nước, không gây thù oán với một ai, thì đất nước mới phát triển và đi tới bến bờ phồn vinh, hạnh phúc, hùng cường, theo kịp các nước trên thế giới, bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu.

Từ tầm nhìn vĩ đại ấy, cách đây 80 năm, ngay khi nước nhà vừa độc lập, trong bộn bề công việc của một nhà nước non trẻ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ động gửi nhiều thư, điện văn đến Liên hợp quốc và nhiều Chính phủ trên thế giới nêu rõ quan điểm của Việt Nam là một dân tộc yêu chuộng hòa bình và muốn lập quan hệ ngoại giao với các nước. “Trước hết, xét đến tầm quan trọng về chiến lược và kinh tế của Việt Nam, được hợp tác với những nền dân chủ khác trong việc tạo lập và củng cố nền hòa bình và phồn vinh trên thế giới... Từ ngày 19/8/1945, Chính phủ lâm thời trên thực tế đã là một Chính phủ độc lập về mọi phương diện” - Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định trong bức điện gửi Tổng thống Mỹ Harry Truman.

Và trong những bức thư, điện văn ngày ấy, có điện văn Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi đến Chủ tịch Đại hội đồng LHQ và đại diện một số nước tại Hội đồng LHQ bày tỏ nguyện vọng Việt Nam gia nhập LHQ. Thời điểm đó là trung tuần tháng 1/1946 - chỉ nửa năm sau ngày nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời và chỉ chưa đầy 4 tháng sau ngày LHQ được thành lập với sứ mệnh cao cả là ngăn chặn, loại bỏ các mối đe dọa đối với hòa bình và an ninh quốc tế, các hành vi xâm lược.

Trong điện văn, Người khẳng định nhân dân Việt Nam đã giành được độc lập và giữ vững nền độc lập, và bày tỏ: “Chúng tôi tha thiết kêu gọi các ngài hãy mang vấn đề của chúng tôi ra trước Đại hội đồng LHQ nghiên cứu kỹ càng. Chúng tôi sẽ rất biết ơn quý ngài nếu quý ngài nói cho thế giới biết những ước nguyện sau này của quốc dân chúng tôi. Quốc dân chúng tôi đã giành được quyền độc lập và giữ vững nền độc lập, thiết tha yêu cầu các ngài công nhận nền độc lập ấy, và nhận chúng tôi vào Hội đồng LHQ”. Đặc biệt, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói rõ trách nhiệm và sự đóng góp quan trọng, có ích của Việt Nam trong việc “giải quyết một cách nhanh chóng và hoà bình cho các vấn đề ở Đông Nam Á châu hiện nay”.

Sau lời đề nghị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 22/11/1948, ông Trần Ngọc Danh, Trưởng phái đoàn Việt Nam Dân chủ cộng hòa tại Paris (Pháp) tiếp tục gửi đơn xin gia nhập LHQ, kèm theo tuyên bố chấp nhận các nghĩa vụ của Hiến chương LHQ. Đơn này được ghi nhận tại Văn bản số S/2780 của HĐBA ngày 17/9/1952.

Tới công hàm của Thủ tướng Phạm Văn Đồng và quyết nghị tại phiên họp 32 của Đại hội đồng LHQ

Dù vậy, thời điểm 1946 ấy, những lời lẽ thống thiết của người đứng đầu Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cũng như lá đơn xin gia nhập sau đó đã không được hồi đáp. Nhưng điều huyền diệu là ngọn lửa khát vọng gia nhập ngôi nhà chung vẫn âm ỉ cháy trong mỗi trái tim người dân Việt Nam.

Và hơn 30 năm sau đó, mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở thành hiện thực khi bằng thực tế cuộc đấu tranh chính nghĩa giành độc lập tự do, bằng những đóng góp to lớn cho phong trào hòa bình, dân chủ và tiến bộ trên thế giới, Việt Nam dần nhận được sự ủng hộ rộng rãi của bạn bè quốc tế. Ngày 30/4/1975, chiến dịch Hồ Chí Minh kết thúc thắng lợi, miền Nam được hoàn toàn giải phóng, lúc này, chủ trương của chúng ta là việc thống nhất hai miền cần thời gian và tiến hành từng bước nên quyết định cả hai miền cùng đặt vấn đề xin gia nhập LHQ.

Thực hiện chủ trương trên, ngày 15/7/1975, Chủ tịch Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam Huỳnh Tấn Phát gửi điện tín cho Tổng thư ký LHQ xin gia nhập vào LHQ. Đặc biệt là ngày 16/7/1975, Thủ tướng Chính phủ Phạm Văn Đồng gửi cho Tổng thư ký LHQ đơn xin gia nhập LHQ của Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Đồng thời, Việt Nam Dân chủ cộng hòa cử Đại sứ Nguyễn Văn Lưu, còn Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam cử Đại sứ Đinh Bá Thi cùng sang New York (Mỹ) để vận động.

Các nước đều hoan nghênh và ủng hộ hai miền Việt Nam tham gia LHQ. Tuy nhiên, thời điểm đó, Mỹ đã đơn độc dùng quyền phủ quyết của uỷ viên thường trực HĐBA để ngăn cản Việt Nam gia nhập LHQ.

Nhưng không gì dập tắt được ngọn lửa khát vọng của người Việt. Với sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế, thái độ thiện chí và cả những nỗ lực hợp tác không mệt mỏi của Việt Nam, tháng 5/1977, Mỹ đã đồng ý để Việt Nam vào LHQ. Mấy tháng sau, ngày 20/9/1977, tại phiên họp lần thứ 32 Đại hội đồng LHQ, Nghị quyết A/RES/32/2 của Đại hội đồng LHQ chính thức kết nạp Việt Nam làm thành viên thứ 149 của LHQ... Còn nhớ, tại phiên họp này, Đại sứ Mỹ Andrew Young, đã đọc bài phát biểu hoan nghênh Việt Nam vào LHQ, sau đó còn đi thẳng tới đoàn Việt Nam bắt tay chúc mừng trước sự chứng kiến của toàn thể Đại hội đồng. Ngay sau đó Lễ thượng cờ Việt Nam được tiến hành tại sảnh chính trụ sở LHQ.

Ngay ngày hôm sau, 21/9/1977, Thời báo New York Times đăng tin “Việt Nam gia nhập LHQ khi Đại hội đồng lần thứ 32 khai mạc” trong mục đầu tiên trên trang số 2. Bản tin này viết: “Những tràng pháo tay vang dội khắp khán phòng, những bài phát biểu liên hồi vang lên. Tất cả những điều này đã phản ánh tình cảm của đa số các thành viên dành cho Việt Nam”.

Phải mất tới 31 năm, sau rất nhiều nỗ lực của cả dân tộc, lá đơn xin gia nhập LHQ ngày nào mới được chấp thuận, khát vọng cháy bỏng của Chủ tịch Hồ Chí Minh mới trở thành hiện thực. Một hành trình bền bỉ, đầy gian khó, nhưng cũng thực sự mang tính lịch sử khi cuối cùng đất nước hình chữ S cũng nhận được sự công nhận của cộng đồng quốc tế trên vị thế là một nước Việt Nam độc lập, tự do, thống nhất.

Hà Anh