Xây dựng kế hoạch toàn diện để xử lý ô nhiễm, bắt đầu từ Hà Nội và TP HCM
(CLO) Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng kế hoạch toàn diện, xử lý ô nhiễm không khí, nước và chất thải rắn, nhưng bắt đầu từ các đô thị trọng điểm như Hà Nội và TP HCM để đảm bảo tính khả thi.
Ngày 11/9, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp nghe báo cáo về kế hoạch hành động quốc gia khắc phục ô nhiễm lưu vực sông, môi trường không khí; tình hình xử lý ô nhiễm môi trường không khí tại TP. Hà Nội, TPHCM.
Đã hoàn thiện dự thảo lộ trình kiểm soát khí thải phương tiện giao thông
Báo cáo Phó Thủ tướng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho biết, thời gian qua, Bộ đã xây dựng, hoàn thiện dự thảo lộ trình kiểm soát khí thải phương tiện giao thông đường bộ, quy chuẩn khí thải mô tô, xe máy.
Trong công tác quan trắc không khí, Bộ đã lắp đặt thêm 32 thiết bị cảm biến tại Hà Nội tính đến cuối tháng 8/2025, dự kiến lắp thêm 60–70 điểm trước ngày 15/9. Hệ thống này, kết hợp cùng các trạm đo cố định, sẽ tạo thành mạng lưới quan trắc bụi mịn và chất lượng không khí, phục vụ cảnh báo và nghiên cứu. Bộ cũng phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam đưa thông tin về chất lượng không khí của 6 thành phố lớn trong bản tin thời sự, sắp tới sẽ bổ sung đồ họa, dự báo để người dân kịp thời điều chỉnh sinh hoạt, sản xuất.
Về xử lý ô nhiễm các dòng sông, Bộ đang tập trung điều tra, đánh giá và thí điểm phục hồi nguồn nước cạn kiệt tại sông Nhuệ - Đáy và sông Ngũ Huyện Khê, ban hành quy trình vận hành công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải, xây dựng cơ sở dữ liệu chung với Hà Nội và TPHCM về nguồn thải từ sản xuất, kinh doanh có lưu lượng từ 200m³/ngày đêm trở lên.
Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Môi trường triển khai đánh giá sức chịu tải sông Cầu, Đồng Nai nhằm phục vụ kế hoạch quản lý chất lượng nước mặt. Dự kiến cuối năm 2025, Bộ sẽ trình Thủ tướng ban hành kế hoạch bảo vệ môi trường các lưu vực sông. Công tác thanh tra, kiểm tra cũng được đẩy mạnh tại lưu vực Nhuệ - Đáy và Đồng Nai, phát hiện và xử phạt nhiều vi phạm.
Tuy nhiên, quá trình xây dựng chính sách kiểm soát khí thải còn phức tạp vì liên quan đến hàng chục triệu người dân và doanh nghiệp vận tải; mạng lưới cảm biến giá rẻ dễ triển khai nhưng độ chính xác kém so với trạm chuyên nghiệp.
Việc phục hồi nguồn nước sông cần dữ liệu đa ngành và phối hợp nhiều tỉnh, thành. Hệ thống công trình thủy lợi đã xuống cấp, đòi hỏi nguồn vốn lớn để nạo vét, nâng cấp. Hoạt động đánh giá sức chịu tải và hạn ngạch xả thải có thể tác động đến hoạt động doanh nghiệp, cần quá trình tham vấn kỹ lưỡng.
Đo lường tác động đến sức khỏe người dân sẽ được thực hiện định kỳ
Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng kế hoạch toàn diện, xử lý ô nhiễm không khí, nước và chất thải rắn, nhưng bắt đầu từ các đô thị trọng điểm như Hà Nội và TPHCM để đảm bảo tính khả thi. "Địa phương làm được thì cả nước mới thành công", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Theo đó, các kế hoạch phải có lộ trình rõ ràng, bắt đầu từ các thành phố lớn như Hà Nội và TPHCM để thử nghiệm, sau đó nhân rộng ra các địa phương khác. Việc đo lường tác động đến sức khỏe người dân sẽ được thực hiện định kỳ, dựa trên các quy chuẩn cao, không hạ thấp tiêu chuẩn môi trường. Phó Thủ tướng nhấn mạnh: "Người Việt Nam cần được thở không khí sạch, sống trong môi trường an toàn và phát triển."
Phó Thủ tướng yêu cầu các địa phương xác định đầy đủ các nguồn ô nhiễm chính gồm giao thông, dân sinh, nông nghiệp, xây dựng, nhà máy xử lý chất thải rắn, khu công nghiệp, làng nghề và các nguồn liên tỉnh như nhà máy nhiệt điện, xi măng. Các địa phương cần xây dựng kế hoạch đồng bộ, báo cáo Chính phủ trước khi phê duyệt.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ rà soát toàn bộ quy chuẩn môi trường hiện hành đối với không khí, nước, đất… tham khảo các tiêu chuẩn của quốc tế mức giới hạn ô nhiễm không khí hoặc nước của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hay các nước tiên tiến như Hàn Quốc, Nhật Bản, Bắc Âu; thiết lập hệ thống quan trắc hiện đại, kết hợp trí tuệ nhân tạo, sẽ theo dõi và cung cấp dữ liệu liên tục về chất lượng không khí và nước cho người dân, các nhà nghiên cứu và Bộ Y tế.
Phó Thủ tướng cũng lưu ý vấn đề xử lý ô nhiễm liên tỉnh và xuyên biên giới, và yêu cầu lập danh sách nguồn ô nhiễm, xây dựng lộ trình chuyển đổi công nghệ, áp dụng quy chuẩn môi trường. Việc xử lý ô nhiễm môi trường nước cần được triển khai từ lưu vực sông và các nguồn nước cụ thể, thay vì triển khai dàn trải trên toàn quốc.
"Chúng ta phải vận động được sự tham gia của nhân dân, để người dân ủng hộ các chính sách, đồng thời tránh những xung đột và nhận thức chưa đầy đủ", Phó Thủ tướng nói và đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với các cơ quan truyền thông chủ lực xây dựng kế hoạch truyền thông khoa học, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, nghiên cứu các tiêu chuẩn về môi trường và sức khỏe của WHO, đồng thời giải thích rõ cơ chế, chính sách của Đảng và Nhà nước. Mục tiêu là đảm bảo các chủ trương, chính sách bảo vệ môi trường phù hợp với lợi ích và sinh kế của người dân, tránh cách tiếp cận bị động hay lúng túng.