Châu Âu muốn tăng áp lực, Mỹ tính bài năng lượng trong cấm vận Nga

EU và Mỹ thảo luận gói trừng phạt mới đối với Nga

Theo Izvestia, ngày 8/9, một phái đoàn của Liên minh châu Âu (EU) do Đại diện đặc biệt về trừng phạt David O’Sullivan dẫn đầu đã có cuộc gặp với Bộ Tài chính Mỹ nhằm thảo luận về khả năng phối hợp các biện pháp trừng phạt và cấm vận bổ sung đối với Nga. Cuộc đối thoại diễn ra trong bối cảnh chiến sự tại Ukraine tiếp tục là ưu tiên trong quan hệ xuyên Đại Tây Dương.

Theo Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa, EU đang làm việc tích cực với Washington để chuẩn bị gói trừng phạt thứ 19, với mục tiêu gia tăng sức ép kinh tế lên Moscow. Phát biểu sau cuộc họp, ông Scott Bessent, đại diện phía Mỹ, cho biết cả hai bên đang “xem xét tất cả các phương án”, đồng thời nhấn mạnh rằng việc duy trì “cách tiếp cận như hiện nay” sẽ không còn hiệu quả. Mỹ yêu cầu có sự phối hợp mạnh mẽ hơn từ phía châu Âu để đảm bảo các biện pháp đưa ra đạt hiệu quả thực chất.

Một điểm nhấn quan trọng trong cuộc gặp là điều kiện phía Mỹ đặt ra: EU cần cắt giảm đáng kể nhập khẩu năng lượng từ Nga, bao gồm cả các hình thức nhập khẩu gián tiếp thông qua nước thứ ba. Theo Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Chris Wright, đây là yếu tố then chốt để Washington ủng hộ mở rộng trừng phạt đối với Moscow.

Hiện EU đang theo đuổi hai hướng chính để giảm phụ thuộc năng lượng Nga. Thứ nhất là chấm dứt hoàn toàn nhập khẩu trực tiếp, theo lộ trình dự kiến đến năm 2028. Tuy nhiên, một số quốc gia như Hungary và Slovakia tỏ ra dè dặt do còn phụ thuộc nhiều vào nguồn cung truyền thống. Hungary đang tìm kiếm các thỏa thuận thay thế với các đối tác phương Tây.

Thứ hai là hạn chế việc nhập khẩu gián tiếp qua bên trung gian, chẳng hạn như dầu tinh chế tại Ấn Độ. Tuy nhiên, chuyên gia Andrei Kortunov, Giám đốc khoa học Hội đồng các vấn đề quốc tế Nga (RIAC) nhận định rằng cơ chế giám sát chuỗi cung ứng tại châu Âu còn hạn chế, trong khi Mỹ đã có hệ thống trừng phạt thứ cấp chặt chẽ và hiệu quả hơn.

Dù thảo luận về trừng phạt tiếp tục gia tăng, cả Washington và Moscow đều không loại trừ khả năng đối thoại. Tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây khẳng định ông vẫn theo đuổi con đường ngoại giao, đồng thời thông báo kế hoạch điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin và tiếp tục trao đổi với các lãnh đạo EU. Về phía Nga, ông Grigory Karasin, Chủ tịch Ủy ban đối ngoại của Hội đồng Liên bang, đánh giá rằng các nỗ lực gây sức ép không thể thay thế hoàn toàn kênh đối thoại và thương lượng.

Ngoài ra, theo Đại diện thường trực của Mỹ tại NATO, ông Matthew Whitaker, Ukraine đã bày tỏ sẵn sàng xem xét ngừng giao tranh tại tuyến đầu hiện tại nếu đạt được các đảm bảo an ninh. Một thỏa thuận hòa bình trong tương lai có thể bao gồm các điều khoản liên quan đến quyền lợi của cộng đồng nói tiếng Nga và các cơ sở tôn giáo, vốn là những yêu cầu được Nga nêu rõ trong các vòng đàm phán trước đó.

Giới phân tích cho rằng, hợp tác năng lượng tiếp tục là một trong những ưu tiên chiến lược giữa EU và Mỹ. Theo một thỏa thuận thương mại đã ký, EU cam kết mua năng lượng từ Mỹ với tổng trị giá khoảng 750 tỷ USD trong 3 năm.

Theo Izvestia, trong khi kim ngạch thương mại giữa EU và Nga giảm mạnh từ 247,8 tỷ euro năm 2021 xuống còn 89 tỷ euro năm 2023, EU vẫn nhập khẩu năng lượng từ Nga trị giá 21,3 tỷ euro trong năm 2024. Điều này cho thấy quá trình thay thế nguồn cung vẫn còn nhiều thách thức.

Theo ông Vladimir Shapovalov, Phó Viện trưởng Viện Chính trị và lịch sử thuộc Đại học Sư phạm quốc gia Moscow, Mỹ đang theo đuổi mục tiêu dài hạn là thay thế vai trò của Nga trong thị trường năng lượng châu Âu. Do đó, các biện pháp trừng phạt mới có thể không chỉ mang tính địa chính trị, mà còn gắn liền với chiến lược năng lượng và thương mại rộng lớn hơn.

EU chuẩn bị gói trừng phạt thứ 19 đối với Nga: Tăng cường siết chặt trong lĩnh vực tài chính, năng lượng và thị thực

Theo Reuters, EU hiện đang hoàn thiện nội dung của gói trừng phạt thứ 19 nhằm vào Nga, dự kiến sẽ được trình lên các nước thành viên để xem xét vào ngày 12/9. Gói biện pháp mới đánh dấu bước đi tiếp theo trong nỗ lực của EU nhằm gia tăng sức ép kinh tế và chính trị lên Moscow, trong bối cảnh xung đột tại Ukraine chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Theo các nguồn tin châu Âu, gói trừng phạt lần này sẽ tập trung vào ba lĩnh vực chính: tài chính, năng lượng và quản lý xuất nhập cảnh.

Về tài chính và thanh toán, một trong những nội dung đáng chú ý là khả năng đưa NSPK, tổ chức vận hành hệ thống thanh toán quốc gia MIR của Nga, vào danh sách trừng phạt. Đồng thời, Sàn giao dịch chứng khoán Moscow và các công ty con của tổ chức này cũng đang được cân nhắc.

Bà Ekaterina Arapova, Phó Trưởng khoa Quan hệ quốc tế tại Học viện ngoại giao Moscow (MGIMO), nhận định rằng EU có thể áp dụng các biện pháp hạn chế nhắm vào hoạt động tài chính xuyên biên giới của Nga, nhất là các nền tảng phục vụ thanh toán và chuyển khoản quốc tế.

Về năng lượng và vận tải hàng hải, Brussels được cho là đang xem xét mở rộng danh sách tàu thuyền bị hạn chế, đồng thời nghiên cứu khả năng áp dụng lệnh cấm đối với một số cảng biển tại các quốc gia thứ ba, nếu các cảng này bị nghi ngờ tham gia trung chuyển hàng hóa sang Nga. Đây được xem là bước đi mạnh mẽ hơn so với các vòng trừng phạt trước đó, vốn chủ yếu nhắm vào các thực thể trực tiếp của Nga.

Ngoài ra, EU cũng tiếp tục thảo luận về việc cấm hoàn toàn nhập khẩu năng lượng từ Nga, cả trực tiếp lẫn gián tiếp thông qua bên trung gian. Tuy nhiên, điều này vẫn còn gây tranh cãi nội bộ, khi một số quốc gia thành viên như Hungary và Slovakia chưa đồng thuận với lộ trình chấm dứt hoàn toàn nhập khẩu dầu khí Nga vào năm 2028.

Về hạn chế thị thực và quyền đi lại, gói trừng phạt có thể bao gồm hạn chế bổ sung việc cấp thị thực du lịch cho công dân Nga, sau khi thủ tục đơn giản hóa đã bị hủy bỏ vào năm 2022. Ngoài ra, quyền tự do di chuyển của các nhà ngoại giao Nga trong khu vực Schengen cũng đang được đưa vào cân nhắc.

Một số quốc gia đã có hành động đơn phương. Ba Lan gần đây đã đóng cửa biên giới với Belarus, viện dẫn lý do an ninh liên quan đến cuộc tập trận chung Nga-Belarus mang tên “West-2025”.

Trong khi Brussels đẩy mạnh các biện pháp trực tiếp, việc mở rộng trừng phạt thứ cấp, tức là áp dụng các hạn chế đối với các quốc gia hoặc thực thể bên ngoài EU có quan hệ kinh tế với Nga, vẫn vấp phải trở ngại.

Một ví dụ điển hình là Ấn Độ, quốc gia tiếp tục nhập khẩu dầu từ Nga bất chấp mức thuế 50% do Mỹ áp đặt. Động thái này không chỉ không làm thay đổi chính sách của New Delhi mà còn thúc đẩy các nước trong khối BRICS gia tăng hợp tác nhằm đối phó với các biện pháp kinh tế đơn phương. Trong một động thái liên quan ngày 8/9, lãnh đạo các quốc gia BRICS đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh trực tuyến, nhất trí mở rộng các cơ chế phối hợp kinh tế.

Mặc dù EU có thể áp dụng lệnh cấm cung cấp một số loại hàng hóa, chẳng hạn thiết bị công nghệ cao, song các chuyên gia cảnh báo việc triển khai quy mô lớn sẽ ảnh hưởng đến chính nền kinh tế châu Âu.

Hùng Anh