Kinh tế Nga đối mặt lạm phát và thiếu nhiên liệu

Trong bối cảnh chiến sự tại Ukraine, kinh tế Nga đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng, từ lạm phát gia tăng đến tình trạng thiếu hụt nhiên liệu.

Tại thủ đô Moscow, anh Said, một tài xế taxi nhập cư từ Tajikistan, chia sẻ rằng giá xăng đã tăng hơn 30% trong vài tuần gần đây, từ 45 ruble lên 60 ruble mỗi lít.

Thu nhập hàng ngày của anh giờ chỉ còn bằng ba phần tư so với trước, khiến việc chi trả các chi phí sinh hoạt cơ bản như tiền thuê nhà và nhiên liệu trở nên khó khăn.

Không chỉ riêng Moscow, nhiều khu vực khác trên khắp nước Nga cũng đang chứng kiến giá nhiên liệu tăng vọt và nguồn cung khan hiếm. Một tờ báo lớn tại Moscow gần đây đã cảnh báo rằng Nga đang đứng trước nguy cơ khủng hoảng nhiên liệu toàn diện, với ngày càng nhiều địa phương báo cáo tình trạng thiếu hụt.

Nguyên nhân chính của tình trạng này xuất phát từ chiến dịch tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine, làm gián đoạn tới 17% công suất lọc dầu của Nga.

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà còn làm trầm trọng thêm tình trạng suy thoái kinh tế. Sau nhiều năm tăng trưởng mạnh nhờ chi tiêu chính phủ cho chiến tranh, nền kinh tế Nga hiện đang chậm lại đáng kể.

Ngân hàng Trung ương Nga đang nỗ lực kiểm soát lạm phát đang tăng cao, với hy vọng tái cân bằng nền kinh tế. Trong khi đó, Điện Kremlin mong muốn sự suy giảm này không làm suy yếu sự ủng hộ của người dân đối với chiến dịch tại Ukraine.

Nhà kinh tế Igor Lipsits nhận định với Đài RFE/RL rằng cuộc khủng hoảng đang ngày càng nghiêm trọng. Việc phủ nhận thực trạng có thể khiến người dân bất ngờ khi nhận ra tình hình kinh tế tồi tệ.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng sự suy giảm này không quá nghiêm trọng và nằm trong dự đoán. Bà Laura Solanko, nhà kinh tế tại Viện Các nền kinh tế mới nổi thuộc Ngân hàng Phần Lan, cho rằng đây là một đợt suy thoái nhẹ, không phải khủng hoảng nghiêm trọng.

Kinh tế Nga giảm tốc

Trong hơn hai năm qua, nền kinh tế Nga đã vận hành như một cỗ máy chiến tranh, được thúc đẩy bởi doanh thu từ xuất khẩu dầu khí.

Điện Kremlin đã bơm một lượng lớn ruble vào nền kinh tế, ưu tiên sản xuất vũ khí, đạn dược, máy bay không người lái, đồng phục và trang thiết bị cho binh sĩ. Chi tiêu cho quốc phòng và an ninh trong năm 2025 chiếm tới 41% tổng ngân sách nhà nước, mức cao nhất kể từ thời Chiến tranh Lạnh.

Để duy trì lực lượng quân đội, chính phủ Nga đã chi trả mức lương và phúc lợi cao nhằm thu hút tình nguyện viên tham chiến. Điều này mang lại dòng tiền lớn cho các khu vực nghèo hơn, nhưng đồng thời làm méo mó thị trường lao động, đẩy lương tăng và khiến lạm phát chạm mức gần 10%.

Để đối phó, Ngân hàng Trung ương đã tăng lãi suất cho vay, ảnh hưởng đến các khoản vay mua xe và thế chấp nhà, nhằm kiềm chế lạm phát.

Kết quả là trong ba tháng đầu năm 2025, GDP của Nga giảm 0,6% so với quý trước, đánh dấu lần sụt giảm đầu tiên kể từ năm 2022, khi nền kinh tế chịu tác động từ các lệnh trừng phạt phương Tây và sự rút lui của các công ty nước ngoài sau cuộc xung đột tại Ukraine.

Các cố vấn hàng đầu của Tổng thống Vladimir Putin đã công khai cảnh báo về sự suy giảm này. Bộ trưởng Tài chính Anton Siluanov báo cáo với Tổng thống Vladimir Putin rằng kinh tế chỉ tăng trưởng 1,5% trong năm nay.

Bộ trưởng Kinh tế Maksim Reshetnikov cũng cho biết nền kinh tế đang “hạ nhiệt nhanh hơn dự kiến”. Ông German Gref, lãnh đạo ngân hàng quốc doanh Sberbank, cảnh báo về nguy cơ đình trệ.

Tổng thống Vladimir Putin đã cố gắng xoa dịu lo ngại về sự suy thoái kinh tế, khẳng định tại một diễn đàn doanh nghiệp ở Vladivostok rằng Nga sẽ giải quyết được các vấn đề, duy trì tốc độ tăng trưởng cần thiết đồng thời kiểm soát lạm phát ở mức tối thiểu. Ông nhấn mạnh rằng nếu lạm phát vượt ngoài tầm kiểm soát, hậu quả sẽ nghiêm trọng.

Tác động kép từ chiến tranh và khủng hoảng

Nhà bình luận kinh tế Bogdan Bakaleyko dự báo Nga có thể đối mặt với tình trạng đình lạm, với tăng trưởng gần bằng 0 hoặc chỉ đạt 1%, trước khi rơi vào suy thoái.

Nếu tình trạng này dẫn đến thất nghiệp gia tăng, ông cho rằng nhiều người có thể chọn tham gia quân đội để nhận lương và phúc lợi từ Bộ Quốc phòng, điều mà ông nhận định là có lợi cho chiến lược của Tổng thống Vladimir Putin.

Cuộc khủng hoảng nhiên liệu và suy thoái kinh tế đang gây áp lực lớn lên ngân sách nhà nước, vốn dự kiến thâm hụt 5 tỷ ruble (62 tỷ USD) trong năm 2025.

Tuy nhiên, điện Kremlin chưa cho thấy dấu hiệu cắt giảm chi tiêu chiến tranh. Theo Reuters, các quan chức giấu tên tiết lộ rằng việc tăng thuế là không thể tránh khỏi. Viện Peterson về Kinh tế Quốc tế nhận định rằng khả năng duy trì nỗ lực chiến tranh của Nga phụ thuộc lớn vào giá dầu và diễn biến của các lệnh trừng phạt.

Nếu Nga gặp thất bại trên chiến trường hoặc thiếu hụt tài nguyên, nước này có thể phải điều chỉnh chiến lược, hoặc giảm quy mô tấn công, hoặc cởi mở hơn với đàm phán.

Nhà kinh tế độc lập Vladislav Zhukovsky dự đoán thuế giá trị gia tăng sẽ tăng, như đã từng xảy ra vào năm 2019 sau khi Tổng thống Vladimir Putin tái đắc cử.

Ông Zhukovsky cho rằng loại thuế này sẽ gây áp lực lớn lên ngành công nghiệp dân sự và người tiêu dùng, đẩy giá cả tăng thêm ít nhất 10-15%. Điều này sẽ làm giảm sức mua và mức sống của người dân Nga.

Dù đối mặt với nhiều thách thức, kinh tế Nga vẫn đang tìm cách thích nghi trong bối cảnh chiến tranh và áp lực quốc tế. Mặc dù vậy, lạm phát gia tăng và khủng hoảng nhiên liệu đang đặt ra những bài toán khó, đòi hỏi các biện pháp cân bằng giữa mục tiêu chiến tranh và ổn định kinh tế trong nước.

Theo Oil Price

Việt Hà