Phát hiện thêm 85 hồ nước ngầm dưới Nam Cực
(CLO) Nhờ dữ liệu từ vệ tinh CryoSat của ESA, các nhà khoa học vừa phát hiện thêm 85 hồ mới, hé lộ hệ thống thủy văn dưới băng năng động hơn nhiều so với dự đoán trước đây.
Ẩn mình bên dưới khối băng khổng lồ của Trái đất, hàng trăm hồ nước dưới băng tạo nên một phần quan trọng trong cấu trúc băng giá của Nam Cực. Chúng ảnh hưởng trực tiếp đến sự di chuyển và ổn định của các sông băng, từ đó tác động đến mực nước biển toàn cầu.
Nhờ dữ liệu thu thập trong suốt một thập kỷ từ vệ tinh CryoSat của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), các nhà khoa học đã phát hiện thêm 85 hồ dưới băng chưa từng được biết đến trước đây, nằm sâu hàng km dưới lớp băng bao phủ Nam Cực. Phát hiện này nâng tổng số hồ dưới băng đang hoạt động đã được ghi nhận ở Nam Cực lên 231, tăng hơn một nửa so với trước đây.
Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của các hồ dưới băng hoạt động, vốn có chu kỳ lấp đầy và rút cạn, cung cấp cái nhìn hiếm có về các quá trình đang diễn ra ở đáy tảng băng.
Nhà nghiên cứu Sally Wilson cho biết kiến thức của con người về các hồ dưới băng còn hạn chế vì chúng bị chôn vùi dưới hàng trăm mét băng. Bà giải thích: “Việc theo dõi quá trình lấp đầy và rút nước trong điều kiện như vậy cực kỳ khó khăn, đặc biệt khi quá trình này mất từ vài tháng đến vài năm. Trước nghiên cứu của chúng tôi, thế giới mới chỉ quan sát được 36 chu kỳ hoàn chỉnh. Nay, chúng tôi đã bổ sung thêm 12 chu kỳ nữa, nâng tổng số lên 48”.
Vệ tinh CryoSat, được phóng năm 2010 trong khuôn khổ chương trình FutureEO của ESA, có nhiệm vụ đo độ dày băng biển và theo dõi những thay đổi về độ cao của các tảng băng ở Greenland, Nam Cực và các sông băng toàn cầu.
Nhờ vào máy đo độ cao radar, vệ tinh có thể phát hiện biến động nhỏ ở bề mặt băng cũng như chiều cao mặt biển.
Các hồ dưới băng được hình thành từ nước tan chảy do nhiệt địa nhiệt từ lòng đất và nhiệt ma sát khi băng trượt trên nền đá. Lượng nước này tích tụ ở đáy, đôi khi thoát đi, vừa làm giảm ma sát, vừa khiến băng trượt nhanh hơn xuống đại dương.
Không phải tất cả hồ đều hoạt động. Nhiều hồ được coi là ổn định vì không có quá trình tích tụ hay thoát nước.
Hồ dưới băng lớn nhất được biết đến là Hồ Vostok, nằm dưới lớp băng dày khoảng 4 km ở Đông Nam Cực. Hồ chứa một lượng nước khổng lồ, từ 5.000–65.000 km³, đủ để lấp đầy và tràn cả Hẻm núi Grand Canyon.
Mặc dù Hồ Vostok hiện tại ổn định, nhưng nếu nó cạn nước, điều này sẽ ảnh hưởng đến sự ổn định của toàn bộ Dải băng Nam Cực, thay đổi sự lưu thông của đại dương, tác động đến hệ sinh thái biển và góp phần vào việc mực nước biển dâng toàn cầu.