Cà Mau phục hồi rừng ngập mặn, phát triển vùng ven biển bền vững

“Lá chắn xanh” của vùng ven biển

Cà mau có 3 mặt giáp biển (310km bờ biển) với 145.000 ha rừng, không chỉ đóng vai trò là “tường thành xanh” chống sóng gió, triều cường, bảo vệ vùng ven biển mà còn là “ngôi nhà” của hàng trăm loài thủy sinh, chim di cư, góp phần duy trì cân bằng sinh thái.

Tuy nhiên, trong nhiều năm qua, diện tích rừng ngập mặn ở Cà Mau bị suy giảm nghiêm trọng. Nguyên nhân đến từ biến đổi khí hậu, mực nước biển dâng, tình trạng sạt lở diễn biến phức tạp. Theo thống kê, giai đoạn 2011 – 2025, sạt lở bờ biển đã làm mất khoảng 6.250ha đất và rừng phòng hộ.

Để duy trì và phát huy hiệu quả của “lá chắn xanh” vùng ven biển, tỉnh Cà Mau đã tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp phục hồi rừng ngập mặn. Tính đến hết năm 2025, tổng diện tích rừng được phục hồi ước đạt 1.819 ha.

Cụ thể, 1.269 ha được trồng mới tại các Ban Quản lý rừng phòng hộ và Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Ngọc Hiển. Khoanh nuôi xúc tiến tái sinh tự nhiên tại Vườn quốc gia Mũi Cà Mau trên diện tích 550 ha, gồm 210 ha khoanh nuôi mới và 300 ha chuyển tiếp từ các năm trước. Đáng chú ý, phần lớn diện tích khoanh nuôi tại các khu vực có tiềm năng bồi tụ phù sa cao, góp phần thúc đẩy quá trình lấn biển tự nhiên.

Theo Chi cục Kiểm lâm Cà Mau, để đạt được kết quả trên, tỉnh Cà Mau đã thực hiện nhiều giải pháp chiến lược như đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò sống còn của rừng ngập mặn trong ứng phó biến đổi khí hậu và bảo vệ sinh kế ven biển. Đồng thời, triển khai thực hiện hiệu quả quy hoạch lâm nghiệp, trong đó chú trọng phục hồi rừng đặc biệt là rừng ngập mặn ven biển, được xem là nền tảng.

Ngoài ra, tỉnh Cà Mau cũng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ GIS, viễn thám trong giám sát, quản lý và theo dõi diễn biến rừng một cách chủ động, chính xác. Tập trung phát huy vai trò của người dân thông qua mô hình quản lý rừng dựa vào cộng đồng, gắn quyền lợi với trách nhiệm bảo vệ rừng.

Đặc biệt là tăng cường kiểm tra, giám sát và thực thi pháp luật về lâm nghiệp, chủ động kêu gọi và tranh thủ nguồn lực từ các chương trình, dự án trong và ngoài nước về phục hồi rừng, tạo nên nguồn lực bền vững để bảo vệ “lá chắn sinh học” quan trọng nhất của vùng đất cực Nam Tổ quốc.

Sinh kế gắn với rừng – hướng đi bền vững

Một trong những điểm sáng trong phục hồi rừng ngập mặn ở Cà Mau là gắn kết bảo tồn với sinh kế của người dân. Theo đó, ngoài việc trồng rừng, đầu tư công trình kè biển bằng vật liệu thân thiện môi trường, chính quyền địa phương còn áp dụng mô hình giao khoán rừng cho hộ dân quản lý.

Với diện tích rừng được nhận khoán, người dân vừa trồng, chăm sóc, vừa kết hợp sản xuất như nuôi tôm – rừng, khai thác mật ong, thủy sản sinh thái. Mô hình này giúp người dân có thu nhập ổn định, đồng thời nâng cao ý thức bảo vệ rừng.

Thực tiễn cho thấy, rừng chỉ thật sự được bảo vệ bền vững khi người dân sống dưới tán rừng có sinh kế ổn định và được hưởng lợi trực tiếp từ rừng. Trong đó, mô hình nuôi tôm sinh thái đạt chứng nhận quốc tế đã chứng minh hiệu quả rõ rệt giúp nâng cao giá trị thu nhập cho người dân.

Đặc biệt, người dân tham gia còn được hỗ trợ kinh phí, kỹ thuật từ doanh nghiệp trong chuỗi giá trị, hình thành mối liên kết hài hòa giữa lợi ích kinh tế và trách nhiệm môi trường. Việc tiếp tục nhân rộng mô hình này, kết hợp với phát triển du lịch sinh thái cộng đồng là hướng đi phù hợp để vừa bảo vệ rừng, vừa tạo sinh kế lâu dài.

Ngoài ra, khi chính sách chi trả hấp thụ và lưu giữ carbon được hoàn thiện và đi vào thực tiễn, người dân có thể được chia sẻ lợi ích một cách công bằng, tương xứng với trách nhiệm giữ rừng. Đây không chỉ là một khoản hỗ trợ tài chính, mà là sự ghi nhận vai trò của người dân trong bảo vệ rừng và ứng phó với biến đổi khí hậu, giúp người dân yên tâm gắn bó với rừng như một phần của sinh kế.

Với những kết quả đã làm được trong phục hồi rừng ngập mặn và phát triển vùng ven biển, Cà Mau đang minh chứng rõ ràng cho hướng đi bền vững của mình. Đó không chỉ là “lá chắn xanh” bảo vệ cực Nam Tổ quốc, mà còn là nền tảng để địa phương xây dựng tương lai phát triển thịnh vượng, hài hòa giữa kinh tế và môi trường.

Minh Luân