Nhà báo muốn đấu tranh, bảo vệ môi trường, điều đầu tiên phải có bản lĩnh
(CLO) Không chỉ nói về thách thức trong công tác bảo vệ môi trường tại Việt Nam, các cơ quan báo chí còn thẳng thắng phản ánh, phản biện các vấn đề môi trường như ô nhiễm, khai thác tài nguyên, chỉ rõ những vi phạm pháp luật về môi trường, từ đó tuyên truyền đưa các chính sách pháp luật liên quan đến môi trường đi vào đời sống.
“Cần kiên quyết xử lý ô nhiễm môi trường kéo dài tại trại nuôi lợn...”; “Xử lý ô nhiễm rác thải Đầm Nại...”; “Vấn đề về quản lý nhà đất công, tình trạng gây ô nhiễm môi trường...” Ngăn chặn “vàng tặc” ở Bồng Miêu… đó là một loạt những tin, bài phân tích phản ánh thực trạng nhằm kêu gọi sự vào cuộc của các cấp chính quyền từ đó nâng cao nhận thức cộng đồng về các vấn đề môi trường.
.jpg)
Nhiều cơ quan báo chí còn đầu tư, triển khai các chuyên đề, loạt bài điều tra, phản biện xã hội sâu sắc, tạo dấu ấn mạnh mẽ trong công tác tuyên truyền, góp phần lan tỏa các giá trị về bảo vệ môi trường, sử dụng tài nguyên bền vững, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Đã có rất nhiều vụ việc doanh nghiệp xả thải ra môi trường, vi phạm quy định về tài nguyên, đất đai được làm sáng tỏ. Bên cạnh đó có những dự án sử dụng đất, tài nguyên thiên nhiên, phá rừng trong thời gian dài đã bị các cơ quan báo chí chỉ mặt đặt tên. Nhiều nhà báo đã “lật tẩy” chủ đầu tư thờ ơ với môi trường, chỉ tham vọng thực hiện dự án cho bằng được.
Tại tỉnh Quảng Nam (nay là TP Đà Nẵng), tuy ô nhiễm môi trường sống chưa đến mức lớn như một số địa phương khác, nhưng báo chí đã không đứng ngoài cuộc, như tình trạng xả chất thải chưa qua xử lý ở Khu công nghiệp, hay phản ánh cụ thể doanh nghiệp lén lút xả chất độc ra môi trường. Tại khu vực miền núi, báo chí đã phát hiện nhiều vụ xâm hại tài nguyên khoáng sản, khai thác vàng, phá rừng quy mô; làm rõ tình trạng “nhân bản” báo cáo tác động môi trường ở thủy điện…
Nhà báo Xuân Hùng (Văn phòng đại diện Báo Lao Động khu vực Bắc Trung Bộ) kể lại, để bóc trần việc chôn hóa chất độc hại của Công ty N.T.T, bản thân anh và những người nông dân đã âm thầm hàng tháng trời thu thập chứng cứ, đột nhập vào nhà máy. Theo anh, cuộc đấu tranh pháp lý và cơ sở khoa học với doanh nghiệp này không hề đơn giản, bởi đây là công ty do nhà nước quản lý. Không thể đưa thông tin lên mặt báo mà yếu, thiếu chứng cứ khoa học.
“Nhà báo muốn đấu tranh, bảo vệ môi trường, điều đầu tiên phải có bản lĩnh vững vàng, dám nhập vai, có chứng cứ thực tế và không thể đơn độc tác nghiệp mà được sự hậu thuẫn của người dân và tranh thủ tiếng nói của các nhà khoa học” - nhà báo Xuân Hùng chia sẻ.
Có duyên nợ với mảng môi trường phải kể đến là nhà báo Hoàng Thiên Nga - Báo Tiền phong tại khu vực Tây Nguyên. Hàng chục năm nay, làng báo cả nước đã ghi nhận tên tuổi của nữ nhà báo này với những phóng sự điều tra nóng hổi về lĩnh vực môi trường. Không gian sống của rừng núi Tây Nguyên ngày càng bị thu hẹp, mặt trái của dự án bô xít… đã được chị suy tư trên tác phẩm, với trách nhiệm công dân.
.jpg)
Đọng lại trong mỗi bài viết của chị là mơ ước, khắc khoải về một môi trường sống trong lành, không bị bàn tay con người tàn phá. Chị từng thú nhận, chống tham nhũng tiêu cực, nhất là đấu tranh với “kẻ hủy diệt môi trường” là chuyện chẳng thú vị gì, nhưng là việc mà nhà báo không thể thoái thác. Muốn chống tiêu cực thì nhà báo trước hết phải có kỹ năng tự bảo vệ mình, trong đó hiểu rõ các quy định pháp luật về bảo vệ quyền tác nghiệp. Trong cuộc đối đầu với cái xấu, nhà báo sẽ luôn đồng hành, được bạn đọc ủng hộ, bảo vệ.
Theo nhà báo Hoàng Thiên Nga, đất nước đang thời kỳ phát triển nhanh, nên rất dễ phát sinh tiêu cực về môi trường. Gặp những vấn đề nhạy cảm, nhà báo cần có “nhãn quan” bản lĩnh nghề nghiệp, tiếp cận đa chiều nguồn tin.
Còn theo nhà báo Trần Hữu Phúc - Báo Quảng Nam (nay là Báo và phát thanh, truyền hình Đà Nẵng): Trong thời gian qua đội ngũ nhà báo đóng góp không nhỏ trong bảo vệ môi trường bền vững. Không ít dự án phá vỡ quy hoạch, đụng đến cảnh quan tự nhiên và lén lút gây ô nhiễm thời gian qua bị báo chí phanh phui, buộc chấm dứt hoạt động. Và chính những bài viết phản biện sắc sảo đã giúp Nhà nước quản lý môi trường hiệu quả hơn.
“Nhiều nhà khoa học nêu nghịch lý, ở nước ngoài những dự án triển khai, tiêu chí bắt buộc là đảm bảo môi trường, các đơn vị tư vấn độc lập phản biện, đánh giá tác động môi trường, trong khi trong nước phần lớn chủ đầu tư đều thuê đơn vị tư vấn làm báo cáo tác động môi trường. Muốn có những bài viết về môi trường hấp dẫn, nhà báo phải có nghề, am hiểu về kiến thức chuyên môn” nhà báo Trần Hữu Phúc chia sẻ.
Không chỉ giúp phát hiện sai phạm, báo chí còn góp phần định hướng dư luận và thúc đẩy sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Thông qua mỗi bài báo, mỗi trang viết báo chí đã lồng ghép tuyên truyền chính sách liên quan đến môi trường (Luật Bảo vệ môi trường 2020, các Nghị quyết, Nghị định...của Đảng và Nhà nước) góp phần tuyên truyền rộng rãi chính sách đã, đang và sắp được thực thi đến nhân dân.
Nhờ những bài báo đó cũng tránh những sai phạm, vi phạm pháp luật không đáng có liên quan đến môi trường. Qua mỗi bài viết với thông tin hình ảnh tuyên truyền sinh động giúp nâng cao nhận thức của người dân về chính sách môi trường từ đó thực thi nghiêm chỉnh và đúng quy định của pháp luật hơn trong tương lai.