Mô hình cấp tín dụng cũ trong diện mạo mới và bước đi của F88

Nhưng cũng chính mô hình này để lại những hệ lụy: tỷ lệ nợ xấu tăng cao, chi phí thu hồi khó kiểm soát, và tính chu kỳ bộc lộ rõ khi thu nhập người vay sụt giảm trong bối cảnh kinh tế biến động.

Sau khi tăng trưởng tín dụng tiêu dùng bị siết lại, thị trường bắt đầu tái cân bằng theo hướng chú trọng hơn đến sự ổn định và khả năng dự báo. Trong bức tranh đó, tín dụng có tài sản bảo đảm vốn từng là “mô hình cũ” lại quay trở lại với một diện mạo mới. Không còn hình ảnh cửa hàng cầm đồ truyền thống với kho đầy xe máy, mô hình hiện nay đang dịch chuyển theo hướng chỉ giữ giấy tờ pháp lý, vận hành bằng dữ liệu và quy trình chuẩn hóa. Đây chính là điểm then chốt để tín dụng có tài sản bảo đảm tái định vị: an toàn hơn, minh bạch hơn, và có thể nhân rộng theo cách ít tốn kém hơn.

“Giữ giấy tờ, không giữ hiện vật”: Sự khác biệt mang tính cấu trúc

Khác với cách làm truyền thống, việc chỉ giữ giấy tờ sở hữu tài sản giúp doanh nghiệp tài chính tránh được ba “nút thắt”: chi phí lưu kho, tranh chấp hiện vật, và thời gian xử lý kéo dài. Khi không phải trông giữ tài sản, doanh nghiệp có thể tập trung nguồn lực vào các khâu định danh, thẩm định và giám sát. Hồ sơ khách hàng được chuẩn hóa, dữ liệu được số hóa, quy trình vận hành trở nên gọn nhẹ hơn.

Khác với cách làm truyền thống, việc chỉ giữ giấy tờ sở hữu tài sản giúp doanh nghiệp tài chính tránh được ba “nút thắt”: chi phí lưu kho, tranh chấp hiện vật, và thời gian xử lý kéo dài. Trong trường hợp của F88, về pháp lý xe vẫn được coi là tài sản F88 quản lý, nhưng thực tế F88 cho khách hàng mượn lại để tiếp tục sử dụng. Đây là điểm quan trọng vì khách hàng có thể dùng phương tiện để mưu sinh, nhờ đó năng lực trả nợ của họ cũng được cải thiện. Khi không phải trông giữ tài sản, doanh nghiệp có thể tập trung nguồn lực vào các khâu định danh, thẩm định và giám sát. Hồ sơ khách hàng được chuẩn hóa, dữ liệu được số hóa, quy trình vận hành trở nên gọn nhẹ hơn.

Đây không chỉ là cải tiến vận hành. Về bản chất, nó thay đổi cách tiếp cận rủi ro: doanh nghiệp không còn coi trọng quyền nắm giữ vật chất, mà coi trọng quyền pháp lý. Với một giấy đăng ký xe ô tô hay xe máy, quá trình xử lý khi khách hàng mất khả năng trả nợ diễn ra minh bạch và theo trật tự pháp luật, từ hòa giải, cơ cấu lại đến thu hồi. Cách tiếp cận này tiệm cận hơn với chuẩn ngân hàng và tạo ra sự khác biệt với hình ảnh “cầm đồ” mà thị trường thường gắn cho các mô hình tài chính nhỏ lẻ.

Trong nhóm doanh nghiệp theo đuổi mô hình này, F88 hiện đang được nhắc đến nhiều nhất. Điểm đáng chú ý của doanh nghiệp này không nằm ở số lượng điểm giao dịch vốn vẫn tăng, hiện đã đạt 888 cửa hàng mà ở cách cơ cấu danh mục sản phẩm và cơ chế kiểm soát vận hành.

F88 xây dựng một danh mục hai tầng. Ô tô giữ vai trò “xương sống an toàn”: các khoản vay được thẩm định kỹ theo dòng xe, đời xe, tình trạng sử dụng, đồng thời áp dụng công nghệ giám sát vị trí và hành vi lái xe. Nhờ vậy, rủi ro được kiểm soát ở mức thấp, trong khi vẫn đảm bảo quy mô giải ngân lớn. Ngược lại, xe máy có quy mô thị trường rộng và vòng quay nhanh hơn, mang lại biên lợi nhuận cao hơn nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro lớn hơn. Trong cấu trúc này, ô tô đảm bảo chất lượng danh mục, còn xe máy giữ nhịp doanh thu.

Một thay đổi đáng kể khác là việc F88 liên kết với ngân hàng thương mại để nâng chuẩn quản trị.Quy trình định danh áp dụng chuẩn KYC (quy trình nhận diện khách hàng) và sinh trắc học, dữ liệu khách hàng được lưu trữ đầy đủ, các khâu thẩm định và phê duyệt áp dụng kiểm soát chéo. Kết quả là tỷ lệ hoàn tất hồ sơ ngay từ lần đầu cao hơn, chi phí xử lý lại giảm xuống. Về phía khách hàng, họ có thể thực hiện một số thủ tục ngân hàng cơ bản ngay tại điểm F88, thay vì phải đến chi nhánh truyền thống. Điều này không chỉ cải thiện trải nghiệm mà còn tạo ra một “lớp chuẩn ngân hàng” bao phủ mô hình hoạt động.

Tuy nhiên, mô hình này không phải không có thách thức. Thứ nhất là chi phí vốn. Khi tín dụng có tài sản bảo đảm được mở rộng, nhu cầu vốn sẽ tăng, và nếu chi phí huy động vốn cao, biên lợi nhuận có thể bị bào mòn, đặc biệt trong giai đoạn lãi suất biến động.

Thứ hai là kỷ luật vận hành. Danh mục hai tầng chỉ cân bằng nếu được kiểm soát chặt chẽ: tỷ trọng xe máy tăng quá nhanh có thể kéo theo rủi ro chất lượng, trong khi việc giám sát ô tô cần hạ tầng dữ liệu ổn định. Mở rộng quá nhanh mà không kiểm soát tốt có thể ảnh hưởng đến chất lượng danh mục sản phẩm mới.

Thứ ba là khung pháp lý và tuân thủ. Quy định về xử lý tài sản bảo đảm, trần lãi suất và phí, hay chuẩn về bảo vệ dữ liệu cá nhân đều có thể thay đổi, tác động trực tiếp đến mô hình. Với đặc thù nắm giữ giấy tờ pháp lý, mọi lỗ hổng trong quy trình xử lý đều có thể tạo ra tranh chấp.

Cuối cùng là rủi ro danh tiếng. Cho dù mô hình đã khác nhiều so với “cầm đồ” truyền thống, nhận thức của một bộ phận công chúng vẫn còn dè dặt. Nếu không quản trị tốt truyền thông, thương hiệu có thể bị gắn với hình ảnh tiêu cực, ảnh hưởng đến khả năng mở rộng và thu hút khách hàng mới.

Triển vọng: Một chuẩn mực mới?

Dù còn nhiều thách thức, mô hình tín dụng có tài sản bảo đảm theo hướng “giữ giấy tờ, không giữ hiện vật” đang cho thấy sức sống trong bối cảnh thị trường cần sự an toàn và minh bạch. F88 là ví dụ điển hình cho cách một doanh nghiệp dịch chuyển từ mô hình truyền thống sang mô hình hiện đại: kết hợp dữ liệu, quy trình chuẩn hóa và lớp chuẩn ngân hàng để mở rộng quy mô.

Câu hỏi quan trọng là liệu mô hình này có thể trở thành chuẩn mực mới của thị trường tài chính thay thế ở Việt Nam. Nếu duy trì được sự cân bằng giữa tốc độ tăng trưởng và năng lực kiểm soát rủi ro, đây có thể là gợi ý cho cả một chu kỳ phát triển mới: ít nặng về tốc độ đơn thuần, chú trọng hơn đến chất lượng và tính dự báo. Nhưng nếu mất kiểm soát hoặc bị tác động mạnh từ chi phí vốn, những thay đổi về pháp lý, rủi ro vẫn có thể quay trở lại, chỉ là dưới một hình thức khác.

Theo quan sát, F88 không chỉ là một trường hợp riêng lẻ, mà còn là tấm gương phản chiếu sự thay đổi trong ngành. Ngành tài chính thay thế Việt Nam đang bước vào giai đoạn mới, nơi mô hình cũ được làm mới, và thành công hay thất bại của những người tiên phong như F88 sẽ định hình hướng đi cho cả thị trường.

Thu Anh