Thời gian hay số km: Yếu tố nào quan trọng hơn khi thay dầu xe?

Mỗi lần thay dầu xe, các gara thường dán một nhãn nhỏ lên kính chắn gió, ghi rõ thời điểm bảo dưỡng tiếp theo, chẳng hạn “3.000 dặm hoặc 3 tháng”.

Hầu hết người lái xe chỉ liếc nhìn nhãn này một lần, rồi thường bỏ qua yếu tố thời gian. Nhiều người cho rằng nếu xe ít di chuyển, chủ yếu nằm trong gara, thì dầu máy sẽ không bị ảnh hưởng nhiều. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy dầu xe có thể xuống cấp ngay cả khi xe hầu như không lăn bánh.

Dầu động cơ không chỉ hao mòn do quãng đường xe chạy. Khi để lâu trong động cơ, dầu có thể bị oxy hóa do tiếp xúc với không khí, tích tụ hơi ẩm từ hiện tượng ngưng tụ, dẫn đến ăn mòn, và các chất phụ gia bảo vệ trong dầu cũng dần mất tác dụng.

Những vấn đề này xảy ra ngay cả khi xe không rời khỏi bãi đỗ. Đặc biệt, nếu xe chỉ được sử dụng cho các chuyến đi ngắn, như chạy loanh quanh trong thành phố, dầu máy có thể không đạt đủ nhiệt độ để làm bay hơi lượng nước tích tụ, từ đó đẩy nhanh quá trình hình thành cặn bùn.

Vì vậy, một chiếc xe chỉ đi được 3.000 km trong sáu tháng vẫn có thể cần thay dầu do dầu đã bị lão hóa hóa học.

Chính vì lý do này, các mốc thời gian được đưa ra trong lịch bảo dưỡng. Một chiếc Chevrolet Corvette Stingray sang trọng, ít được sử dụng, vẫn cần thay dầu mới giống như một chiếc Honda Civic chạy hàng ngày.

Dầu động cơ không quan tâm đến việc đồng hồ công-tơ-mét có thay đổi hay không; nó vẫn tiếp tục xuống cấp theo thời gian. Do đó, yếu tố thời gian đóng vai trò quan trọng, ngay cả khi xe ít được sử dụng.

Tầm quan trọng của quãng đường

Tuy nhiên, quãng đường xe chạy vẫn là yếu tố không thể xem nhẹ. Một trong những vai trò của các chất phụ gia trong dầu là giữ và loại bỏ các chất bẩn như nhiên liệu chưa cháy, muội than hay mạt kim loại sinh ra mỗi khi động cơ hoạt động.

Khi xe chạy nhiều, lượng chất bẩn tích tụ trong dầu tăng lên, khiến dầu mất khả năng làm sạch hiệu quả. Vì vậy, các nhà sản xuất ô tô thường xây dựng lịch bảo dưỡng dựa trên số km, chia thành hai loại: điều kiện vận hành “bình thường” và “khắc nghiệt”.

Không phải mọi quãng đường đều tác động giống nhau đến dầu máy. Khi xe di chuyển trên đường cao tốc với tốc độ ổn định, tải trọng động cơ được duy trì đều, giúp dầu bền lâu hơn.

Ngược lại, việc lái xe trong tình trạng tắc đường hoặc chỉ đi những quãng ngắn được xem là điều kiện “khắc nghiệt”. Trong những trường hợp này, dầu có thể xuống cấp nhanh hơn, dù xe chưa đạt mốc 5.000 km như nhiều mẫu xe hiện đại yêu cầu.

Việc để xe nổ máy không tải hoặc chạy ở tốc độ thấp cũng khiến dầu hao mòn nhanh hơn, dù quãng đường không tăng đáng kể.

Dầu tổng hợp hiện đại đã thay đổi phần nào cách nhìn về lịch thay dầu. So với quy tắc truyền thống 5.000 km, dầu tổng hợp hoặc bán tổng hợp có thể kéo dài thời gian sử dụng, đôi khi lên tới 8.000 hoặc 10.000 km, tùy thuộc vào mẫu xe.

Tuy nhiên, điều này chỉ đúng trong điều kiện lái xe “bình thường”, không phải khi xe thường xuyên đi quãng ngắn, như chạy đến siêu thị.

Dù thời gian đóng vai trò quan trọng, quãng đường vẫn là chỉ số chính để đánh giá mức độ hao mòn của dầu. Nếu bỏ qua yếu tố này quá lâu, dầu có thể biến thành cặn bùn, gây hại cho động cơ. Chi phí khắc phục cặn bùn thường cao hơn nhiều so với một lần thay dầu thông thường.

Kết hợp cả hai yếu tố

Thực tế, việc thay dầu không phải là lựa chọn giữa thời gian và quãng đường, mà là sự kết hợp của cả hai.

Dầu động cơ bị ảnh hưởng bởi cả hai yếu tố này, và các nhà sản xuất thường đưa ra khuyến nghị thay dầu theo công thức “X km hoặc X tháng, tùy theo điều kiện nào đến trước”. Đây là cách tiếp cận thực tế nhất, phản ánh đúng bản chất của quá trình lão hóa dầu.

Trên các diễn đàn như Bob Is The Oil Guy, những người đam mê ô tô thường tranh luận sôi nổi về lịch thay dầu, đưa ra các báo cáo phân tích dầu để bảo vệ quan điểm của mình.

Một số người kéo dài thời gian thay dầu dựa trên dữ liệu phòng thí nghiệm, trong khi những người khác trung thành với mốc 5.000 km truyền thống.

Tuy nhiên, ngay cả những người am hiểu nhất trên các nền tảng như Reddit hay Quora cũng đồng ý rằng cả thời gian và quãng đường đều quan trọng, và quy tắc “tùy điều kiện nào đến trước” là lựa chọn hợp lý nhất.

Việc thay dầu đúng định kỳ có thể xem như một khoản bảo hiểm giá rẻ, dù xe sử dụng động cơ xăng hay diesel. Đây không phải vấn đề của thói quen hay truyền thống, mà là dựa trên cơ sở khoa học.

Nếu bỏ qua một trong hai yếu tố, người lái xe có nguy cơ đối mặt với cặn bùn, hao mòn động cơ, quá nhiệt, hoặc trong trường hợp nghiêm trọng, động cơ có thể bị kẹt, dẫn đến những chi phí sửa chữa khổng lồ. Tuân thủ lịch bảo dưỡng của nhà sản xuất, dù có vẻ thận trọng, là cách tốt nhất để đảm bảo chiếc xe luôn hoạt động bền bỉ và lâu dài.

Theo Jalopnik

Hải Hà