Báo chí hiện đại: Không lặp lại chính mình, dám đi ngược số đông

Trong bối cảnh báo chí toàn cầu đang đối mặt với nhiều thách thức - từ sự bùng nổ của mạng xã hội, sự thay đổi thói quen tiếp cận thông tin, đến áp lực doanh thu và cạnh tranh nội dung, ông Lê Quốc Minh, Uỷ viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam đã đưa ra một thông điệp: "Báo chí không thể đứng yên. Nếu không thay đổi, chúng ta sẽ tụt lại phía sau – và tự rút ngắn vòng đời của chính mình".

Báo chí không chỉ là thông tin, mà phải là trải nghiệm

Ông Lê Quốc Minh chia sẻ, trong nhiều năm làm báo, ông nhận ra rằng công chúng hiện đại không còn tiếp cận báo chí như trước. "Người dân không còn đủ kiên nhẫn để đọc những bài dài dòng, khô khan. Giới trẻ thậm chí không đọc báo theo cách truyền thống. Nếu báo chí không thay đổi cách kể chuyện, cách tiếp cận – thì sớm muộn cũng bị thay thế".

Chính vì vậy, Báo Nhân Dân đã tiên phong thử nghiệm nhiều cách làm mới: từ việc tích hợp công nghệ số, tổ chức triển lãm tương tác, đến phát triển các nền tảng đa phương tiện. Một trong những ví dụ tiêu biểu là dự án truyền thông đa nền tảng về chiến thắng Điện Biên Phủ, với chuyên trang số, triển lãm thực tế, mô phỏng không gian lịch sử và các hình thức tương tác trực tiếp.

"Chúng tôi không muốn chỉ viết về lịch sử. Chúng tôi muốn người dân bước vào lịch sử, cảm nhận lịch sử, và trở thành một phần trong câu chuyện đó", ông Minh nói.

Sự kiện đã thu hút hàng nghìn lượt người tham dự, từ học sinh, sinh viên đến người cao tuổi và du khách quốc tế. Lần đầu tiên, một sản phẩm báo chí tích hợp lại tạo ra hiệu ứng xã hội mạnh đến vậy – người dân xếp hàng dài để tham quan, trải nghiệm, và chia sẻ cảm xúc.

Không dừng lại ở đó, sản phẩm này đã giành hai giải thưởng quốc tế tại Singapore và Ấn Độ, khẳng định hướng đi đúng đắn trong việc kết hợp giữa nội dung truyền thống và công nghệ hiện đại.

Đổi mới không phải để khác biệt, mà để sống còn

Theo ông Minh, đổi mới trong báo chí không phải để chạy theo xu hướng, mà là để thích nghi với những thay đổi sâu sắc trong cách công chúng tiếp cận thông tin. Và để làm được điều đó, báo chí không thể chỉ đổi mới kỹ thuật - mà phải đổi mới từ tư duy làm báo.

"Chúng tôi luôn tự nhủ: không bao giờ được lặp lại chính mình. Mỗi sản phẩm báo chí ra đời phải là một nỗ lực sáng tạo, không chỉ về nội dung mà còn về cách thể hiện, tổ chức dữ liệu, ứng dụng công nghệ và tạo ra sự kết nối với người đọc", ông chia sẻ.

Đó là lý do tại sao Báo Nhân Dân không ngại “đi ngược dòng”, thử nghiệm những hình thức thể hiện từng bị coi là xa lạ với một cơ quan báo chí chính thống – từ phim tài liệu tương tác, sách ảnh, podcast, triển lãm văn hóa đến các sản phẩm báo chí tích hợp thực tế tăng cường (AR), thực tế ảo (VR) và dữ liệu số.

Nhiều sự kiện của báo không chỉ mang tính thông tin, mà trở thành không gian văn hóa cho cộng đồng: có cặp đôi trẻ chọn chụp ảnh cưới tại triển lãm báo chí, học sinh tiểu học được đóng vai nhân vật lịch sử qua các trò chơi nhập vai, người cao tuổi xúc động trước những hình ảnh tái hiện một thời đã sống qua.

"Chúng tôi không chỉ làm báo. Chúng tôi kiến tạo trải nghiệm. Báo chí không nên là thứ người ta cần tra cứu mà phải là thứ người ta muốn tham gia", ông Minh nhấn mạnh.

Làm báo không còn là “viết và xuất bản”, mà là đồng hành với người dân

Một điểm quan trọng khác được ông Lê Quốc Minh nhấn mạnh là vai trò của báo chí trong việc dẫn dắt xã hội, chứ không chỉ phản ánh. "Không thể chờ người dân đến với báo. Chúng ta cần mang báo đến với người dân – ở ngoài phố, trong trường học, tại các khu công nghiệp, tại các điểm du lịch..."

Việc đổi mới, theo ông, không chỉ là vấn đề kỹ thuật hay hình thức. Đó là trách nhiệm – là nghĩa vụ của những người làm báo, nhất là báo chí chính thống, trước những thay đổi sâu sắc của đất nước và xã hội.

Tổng Biên tập Báo Nhân Dân cũng cho biết, Báo Nhân Dân đã và đang hợp tác với các chuyên gia công nghệ, các trường đại học, và những nhà sáng tạo nội dung để đào tạo một thế hệ nhà báo mới - những người không chỉ biết viết tốt, mà còn biết kể chuyện bằng hình ảnh, dữ liệu, âm thanh và công nghệ.

"Muốn thu hút người trẻ, chúng ta phải nói bằng ngôn ngữ của họ. Báo chí phải trở nên linh hoạt, sinh động, gần gũi – nhưng không mất đi giá trị cốt lõi là sự tin cậy, chính xác và định hướng đúng đắn", ông nói.

Phan Anh