Nhiều tỉnh, thành phát lệnh 'cấm lạm thu' đầu năm học mới

Năm học 2025-2026 được coi là bước ngoặt lớn khi học sinh mầm non, phổ thông công lập chính thức được miễn toàn bộ học phí theo Nghị quyết 217/2025/QH15.

Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định 238/2025/NĐ-CP về miễn, giảm và hỗ trợ học phí, mở ra cơ hội học tập công bằng hơn cho hàng triệu trẻ em.

Tuy nhiên, song song với niềm vui miễn học phí, nỗi lo “lạm thu” lại nổi lên, khi nhiều khoản thu dịch vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục ở một số trường có dấu hiệu vượt trần, gây bức xúc cho phụ huynh.

Thanh Hóa siết “mức trần” từng khoản thu

Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Thanh Hóa vừa ban hành hướng dẫn chi tiết, quy định mức thu tối đa cho từng dịch vụ giáo dục. Theo đó, tiền bán trú không vượt quá 140.000 đồng/tháng, phí thuê khoán nấu ăn tối đa 75.000 đồng. Nước uống, vệ sinh trường lớp lần lượt được khống chế ở mức 12.000 và 15.000 đồng/tháng. Dịch vụ trông giữ phương tiện cũng được ấn định: 20.000 đồng/tháng với xe đạp, 40.000 đồng với xe máy hoặc xe điện.

Thanh Hóa cũng yêu cầu thành lập ban kiểm tra, dự toán kinh phí công khai và thỏa thuận trực tiếp với phụ huynh. Việc này nhằm ngăn chặn triệt để tình trạng trường tự ý nâng mức thu hoặc sử dụng sai mục đích.

Nghiêm cấm lợi dụng danh nghĩa phụ huynh để thu tiền

Nhiều địa phương như Thanh Hóa, Lâm Đồng, Đồng Tháp đồng loạt nhấn mạnh: không được phép lợi dụng danh nghĩa Ban đại diện cha mẹ học sinh để thu bất kỳ khoản tiền nào ngoài quy định.

Theo Thông tư 55/2011/TT-BGDĐT, Ban đại diện cha mẹ học sinh không có chức năng quyên góp cho việc sửa chữa cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị, khen thưởng giáo viên hay trả công bảo vệ, vệ sinh. Những khoản phục vụ trực tiếp cho học sinh như đồng phục, đồ dùng học tập, phụ huynh tự quyết định, nhà trường không được thu hộ.

Đặc biệt, Sở GD&ĐT Lâm Đồng lưu ý: bảo hiểm tai nạn là khoản tự nguyện, phụ huynh làm việc trực tiếp với cơ quan bảo hiểm, trường không được đứng ra thu.

Công khai, minh bạch và xử lý trách nhiệm người đứng đầu

Tại Hải Phòng, mọi khoản thu phải được công khai danh mục, mức thu, thời điểm, phương thức. Nhà trường tuyệt đối không được “gộp” nhiều khoản, không được thu trước nhiều kỳ, cũng không đặt ra khoản thu ngoài quy định.

Tương tự, Đồng Tháp quán triệt “nghiêm cấm núp bóng tự nguyện để thu tiền”. Các khoản dịch vụ như bán trú, vệ sinh, đồng phục chỉ được triển khai sau khi lớp học đã ổn định và có sự đồng thuận của phụ huynh.

Điểm then chốt được nhiều địa phương nhấn mạnh: người đứng đầu cơ sở giáo dục phải chịu trách nhiệm toàn diện. Nếu để xảy ra lạm thu, hiệu trưởng sẽ bị xử lý nghiêm trước pháp luật. Tại Hà Nội, UBND quận Hoàn Kiếm còn yêu cầu các trường công khai số điện thoại đường dây nóng để phụ huynh phản ánh kịp thời.

TP Hồ Chí Minh lập đoàn kiểm tra thu chi đầu năm

TP Hồ CHí Minh (HCM) hiện tạm thời chưa thu học phí, chờ Nghị quyết HĐND thành phố ban hành, nhưng đồng thời triển khai kế hoạch kiểm tra chuyên đề thu chi đầu năm học.

Từ ngày 29/9 đến 31/10, đoàn kiểm tra sẽ rà soát kỹ việc thu các khoản dịch vụ, chế độ miễn giảm, đặc biệt là việc vận động tài trợ theo Thông tư 16/2018.

Sở GD&ĐT TP HCM khẳng định: không được ủy quyền cho Ban đại diện cha mẹ học sinh vận động tài trợ, không đặt ra mức tối thiểu hoặc bình quân, và tuyệt đối không tập trung vận động vào phụ huynh có con đang theo học.

Việc miễn học phí là một chủ trương lớn, mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Nhưng để chính sách này thực sự đi vào đời sống, phụ huynh không bị “gánh” thêm khoản thu trái quy định, các địa phương phải đồng loạt siết chặt và kiểm tra thường xuyên.

Sự minh bạch trong từng khoản thu – chi, cùng với chế tài mạnh mẽ với người đứng đầu, được xem là chìa khóa để năm học 2025-2026 trở thành năm học “không lạm thu”, đúng tinh thần công bằng, minh bạch mà ngành giáo dục đang hướng tới.

10 khoản tuyệt đối không được phép thu của phụ huynh, nhằm chấm dứt tình trạng lạm thu từng gây bức xúc trong dư luận.

Học phí: Theo chủ trương mới, toàn bộ học sinh theo học ở các trường công lập sẽ được miễn học phí. Đây là chính sách có tác động trực tiếp đến hàng triệu gia đình, giảm gánh nặng tài chính và đảm bảo cơ hội học tập công bằng cho trẻ em trên cả nước.

Tiền học thêm chính khóa: Các trường học không được phép tổ chức dạy thêm tràn lan như trước. Việc học thêm chỉ giới hạn ở 3 nhóm đối tượng (yếu kém, giỏi, cuối cấp) và hoàn toàn không được thu tiền từ phụ huynh. Ngân sách nhà nước sẽ chi trả cho các lớp bổ trợ này.

Tiền xây dựng cơ bản: Xây dựng, sửa chữa trường lớp là trách nhiệm của ngân sách nhà nước. Các trường không được phép kêu gọi hay ép buộc phụ huynh đóng góp dưới bất kỳ hình thức nào.

Tiền mua sắm cơ sở vật chất, trang thiết bị: Máy chiếu, tivi, điều hòa, bàn ghế… đều phải được cấp từ ngân sách hoặc nguồn xã hội hóa đúng quy trình. Nhà trường không được tự ý huy động tiền của phụ huynh để mua sắm.

Tiền lắp đặt, duy tu điện – nước: Điện, nước, hệ thống chiếu sáng, vệ sinh là hạ tầng bắt buộc, trường không được “hợp thức hóa” thành các khoản thu bắt buộc đối với phụ huynh.

Tiền bảo vệ, vệ sinh trường lớp: Đây là khoản chi thường xuyên trong dự toán ngân sách, do trường tự cân đối. Phụ huynh không phải đóng tiền thuê bảo vệ, lao công hay dọn vệ sinh trường học.

Tiền mua giáo án, tài liệu dạy học cho giáo viên: Trách nhiệm trang bị, cấp phát thuộc về Bộ GDĐT và nhà trường. Phụ huynh không phải “gánh” khoản này.

Tiền khen thưởng học sinh cuối năm: Mọi hình thức khen thưởng phải được tính từ quỹ của trường hoặc các nguồn tài trợ hợp pháp. Giáo viên, phụ huynh không phải đóng góp để mua phần thưởng.

Tiền in ấn đề thi, kiểm tra: Đây là nhiệm vụ chi thường xuyên của nhà trường, không được phép yêu cầu phụ huynh đóng góp dưới dạng “phí kiểm tra” hay “tiền photo đề thi”.

Các khoản thu trá hình dưới danh nghĩa “tự nguyện”: Nhà trường không được ép buộc phụ huynh tham gia các khoản đóng góp núp bóng “tự nguyện”, “xã hội hóa” hay “quỹ hỗ trợ”. Mọi khoản huy động xã hội hóa (nếu có) phải tự nguyện thực chất, công khai minh bạch, và tuyệt đối không ràng buộc vào việc học tập của học sinh.

Văn Hiền