Hà Nội cùng các thủ đô lớn phải chịu số ngày nắng nóng kỷ lục trong 30 năm
(CLO) Một nghiên cứu phân tích cho thấy các thủ đô lớn nhất thế giới, từ London, Hà Nội đến Tokyo hiện đang phải hứng chịu số ngày nắng nóng cực độ cao hơn 25% mỗi năm so với thập niên 1990.
Các nhà phân tích cảnh báo rằng nếu không có hành động khẩn cấp để bảo vệ hàng triệu người, ngày càng nhiều người sẽ phải sống trong điều kiện nguy hiểm do nhiệt độ tăng cao.
Nắng nóng cực đoan gia tăng ở các thủ đô lớn
Từ Washington DC và Madrid đến Bắc Kinh và Tokyo, dữ liệu chỉ ra số ngày nắng nóng tăng đáng kể khi khủng hoảng khí hậu trở nên trầm trọng hơn.
Báo cáo của Viện Môi trường và Phát triển Quốc tế (IIED) cho biết tại 43 thủ đô đông dân nhất thế giới, số ngày nhiệt độ trên 35°C đã tăng từ mức trung bình 1.062 ngày/năm trong giai đoạn 1994–2003 lên 1.335 ngày/năm trong giai đoạn 2015–2024.
Hà Nội là một trong những thành phố có sự gia tăng đáng kể về số ngày nhiệt độ trên 35°C. Trong giai đoạn 1994-2003, Hà Nội ghi nhận khoảng 15 ngày nắng nóng cực độ mỗi năm. Tuy nhiên, con số này đã tăng lên khoảng 43 ngày mỗi năm trong giai đoạn 2015-2024.
Điều này có nghĩa là Hà Nội hiện trải qua thêm 28 ngày nhiệt độ trên 35°C mỗi năm so với những năm 1990, đặt thủ đô này vào nhóm các thành phố chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi sự nóng lên toàn cầu trong nghiên cứu này.
Sự gia tăng này diễn ra trên toàn cầu, với nhiều thủ đô chứng kiến mức tăng mạnh mẽ khi số ngày trên 35°C đã tăng gấp đôi ở Rome và Bắc Kinh, và tăng gấp ba ở Manila. Tại Madrid, hiện có trung bình 47 ngày nhiệt độ trên 35°C mỗi năm, so với chỉ 25 ngày trước đây. Ngay cả ở London, nơi có khí hậu ôn hòa hơn, số ngày nhiệt độ trên 30°C cũng đã tăng gấp đôi.
Theo các nhà khoa học, sự nóng lên toàn cầu do việc đốt nhiên liệu hóa thạch đang khiến mọi đợt nắng nóng trở nên dữ dội và dễ xảy ra hơn. Trong ba thập kỷ qua, nắng nóng cực đoan có thể đã gây ra cái chết sớm cho hàng triệu người, đặc biệt là người già và người nghèo ở các thành phố đang phát triển nhanh chóng, những đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Nhà nghiên cứu Anna Walnycki thuộc Viện Môi trường và Phát triển Quốc tế (IIED) cảnh báo rằng: "Nhiệt độ toàn cầu đang tăng nhanh hơn dự kiến của các chính phủ và chắc chắn nhanh hơn những gì họ đang phản ứng". Bà cho rằng việc thiếu hành động thích nghi sẽ đẩy hàng triệu cư dân đô thị vào các điều kiện ngày càng nguy hiểm và khó chịu do hiệu ứng đảo nhiệt đô thị.
Bà Walnycki nhấn mạnh: "Những người nghèo nhất có thể sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, dù họ ở London, Luanda hay Lima". Tuy nhiên, tác động sẽ tồi tệ hơn đáng kể đối với các cộng đồng thu nhập thấp hoặc không được quy hoạch ở Nam Bán cầu do chất lượng nhà ở kém.
Bà lưu ý rằng một phần ba cư dân thành thị trên thế giới hiện đang sống trong các khu ổ chuột hoặc khu định cư không chính thức.
Lượng khí thải từ nhiên liệu hóa thạch, nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng khí hậu, vẫn đang gia tăng, bất chấp yêu cầu phải giảm 45% vào năm 2030 để giữ nhiệt độ toàn cầu dưới mục tiêu 1,5°C của Hiệp định Paris.
Hậu quả là, năm 2024 đã chứng kiến những mức nhiệt độ kỷ lục được ghi nhận trên khắp thế giới, từ Mỹ, Canada đến Ai Cập, Trung Quốc và Nhật Bản.
Tại Nhật Bản, nhiệt độ đã đạt mức kỷ lục mọi thời đại là 41,2°C vào tháng 7, khiến hơn 10.000 người phải nhập viện. Ở châu Âu, riêng trong ba tháng hè, từ tháng 6 đến tháng 8, cuộc khủng hoảng khí hậu đã gây ra ít nhất 16.500 ca tử vong do nắng nóng.
Không chỉ nắng nóng, nhiều thành phố lớn từ Dallas đến Thượng Hải còn chịu “biến động khí hậu” với sự chuyển đổi đột ngột giữa khô hạn và mưa lớn cực đoan.
Dữ liệu mới được tổng hợp từ 40 thủ đô đông dân cùng ba thành phố quan trọng khác. Tại Brasília (Brazil), nơi sẽ đăng cai Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên Hợp Quốc (UNFCCC COP30) vào tháng 11, chỉ ghi nhận 3 ngày nhiệt độ trên 35°C trong giai đoạn 1994-2003, nhưng con số này đã tăng vọt lên tới 40 ngày trong giai đoạn 2015-2024.
Tương tự, tại Pretoria, Nam Phi, quốc gia hiện giữ chức chủ tịch G20, người dân hiện đang phải đối mặt với trung bình 11 ngày mỗi năm, tăng đáng kể so với chỉ 3 ngày mỗi năm vào thập niên 1990.
Lời kêu gọi hành động khẩn cấp
Trước tình hình này, Trung tâm Thích ứng Toàn cầu (GCA) đã phát động chiến dịch “The Heat is On” nhằm nhân rộng các giải pháp như trung tâm làm mát, khu vực nghỉ ngơi có bóng râm, lịch làm việc phù hợp với thời tiết và hệ thống cảnh báo sớm.
Chủ tịch GCA Macky Sall cảnh báo rằng "Nóng cực độ không phải là mối đe dọa xa vời mà nó đang ở ngay đây, đe dọa người dân, nền kinh tế và tương lai của chúng ta." Ông nhấn mạnh: "Bằng cách đầu tư vào các giải pháp thiết thực, đã được chứng minh, chúng ta có thể bảo vệ công dân của mình."
Tại Vương quốc Anh, các cố vấn chính phủ hồi tháng 4 đã chỉ trích kế hoạch ứng phó nắng nóng là “không đầy đủ và rời rạc”.
Walnycki nhấn mạnh rằng việc "lắp điều hòa" không phải là giải pháp dễ dàng và toàn diện. Thay vào đó, ông kêu gọi hành động: "Các thành phố cần được hỗ trợ tài chính ngay lập tức để cải thiện khả năng cách nhiệt và thông gió của các tòa nhà, xây dựng các kế hoạch chống nóng và tạo ra các mái che nắng nếu có thể".