Thúc đẩy hợp tác khu vực trong bảo tồn di sản sơn mài châu Á
(CLO) Thủ đô Hà Nội trở thành điểm hẹn quốc tế bàn về gìn giữ và phát huy giá trị nghệ thuật sơn mài - di sản văn hóa đặc sắc của phương Đông trong thời đại số.
Ngày 16/10, tại Hà Nội, Trung tâm Mạng lưới và Thông tin quốc tế về di sản văn hóa phi vật thể khu vực châu Á – Thái Bình Dương (ICHCAP, UNESCO) phối hợp cùng Trường Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật (VNU-SIS), Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức Hội thảo quốc tế “Bảo tồn di sản sơn mài tại châu Á - Thái Bình Dương”.
Sự kiện quy tụ hơn 100 đại biểu trong nước và quốc tế, gồm các nhà nghiên cứu, nghệ nhân, nghệ sĩ, giảng viên và sinh viên nghệ thuật đến từ Việt Nam, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Lào và Philippines. Đây là hoạt động nằm trong chuỗi hợp tác giữa VNU-SIS và UNESCO ICHCAP nhằm thúc đẩy bảo tồn di sản nghề thủ công truyền thống trong khu vực.
Phát biểu tại hội thảo, ông Weonmo Park - Giám đốc Văn phòng Thông tin và Nghiên cứu ICHCAP, bày tỏ lo ngại về tình trạng mai một của nghề sơn mài ở nhiều quốc gia châu Á do nguồn nguyên liệu tự nhiên suy giảm, kỹ thuật chế tác truyền thống dần bị lãng quên và thế hệ trẻ ít mặn mà với nghề.
“Chúng ta cần kết nối các cộng đồng sơn mài trong khu vực, chia sẻ dữ liệu, kinh nghiệm và xây dựng chương trình đào tạo, truyền dạy phù hợp với bối cảnh hiện nay", ông nhấn mạnh.
Theo PGS.TS Nguyễn Văn Hiệu – Hiệu trưởng Trường Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật, sơn mài không chỉ là chất liệu nghệ thuật mà còn là biểu tượng thẩm mỹ phương Đông, kết tinh tinh thần và tri thức của nhiều thế hệ nghệ nhân.
“Mỗi lớp sơn, mỗi sắc son hay ánh vàng đều chứa đựng lịch sử, tri thức và tâm hồn. Việc bảo tồn sơn mài không chỉ là gìn giữ nghề, mà còn là gìn giữ căn tính văn hóa trong bối cảnh toàn cầu hóa", ông chia sẻ.
Các tham luận tại hội thảo tập trung vào nhiều chủ đề như: Bảo tồn nghề sơn mài truyền thống trong thời đại công nghiệp hóa; Ứng dụng công nghệ trong đào tạo và thiết kế sơn mài hiện đại; Vai trò của sơn mài trong giáo dục nghệ thuật đương đại.
Đại diện Học viện Nghệ thuật Seoul (Hàn Quốc) giới thiệu mô hình bảo tồn nghề sơn mài thông qua các xưởng cộng đồng và lớp học trải nghiệm, giúp sinh viên tiếp cận di sản từ góc nhìn sáng tạo.
Trong khi đó, các nghệ sĩ Việt Nam chia sẻ nỗ lực đưa sơn mài vào thiết kế sản phẩm thủ công cao cấp, thời trang và kiến trúc nội thất, mở ra hướng đi mới cho chất liệu truyền thống.
Các chuyên gia đánh giá, Việt Nam hiện là một trong số ít quốc gia vẫn duy trì kỹ thuật sơn ta thủ công độc đáo, nổi bật với các làng nghề như Hạ Thái (Hà Nội), Tương Bình Hiệp (Bình Dương), Kim Sơn (Ninh Bình)...
Việc bảo tồn nghề không chỉ gói gọn trong kỹ thuật chế tác mà còn liên quan đến việc bảo vệ môi trường sinh thái gắn với cây sơn – nguồn nguyên liệu đặc trưng của nghề.
Trong khuôn khổ hội thảo, đại biểu quốc tế đã tham quan làng nghề sơn mài Hạ Thái, nơi vẫn lưu giữ kỹ thuật sơn ta truyền thống hàng trăm năm. Tại đây, các chuyên gia có cơ hội quan sát quy trình pha sơn, khảm trai, dát vàng và tìm hiểu sâu hơn về chu trình lao động tỉ mỉ của nghệ nhân Việt.
Hội thảo “Bảo tồn di sản sơn mài tại châu Á - Thái Bình Dương” không chỉ góp phần lan tỏa giá trị của nghề sơn mài, mà còn khẳng định vai trò tiên phong của Việt Nam trong việc kết nối, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa thủ công truyền thống trong kỷ nguyên hội nhập số.