Hướng tới mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững và xây dựng cộng đồng hạnh phúc
Đây vừa là định hướng có tính căn bản, sát thực tiễn vừa là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm triển khai công tác giảm nghèo đạt hiệu quả cao trong thời gian tới.
Theo đó, giảm nghèo đa chiều phải gắn với tăng trưởng xanh, phát triển bền vững. Phát triển sinh kế phải gắn với bảo vệ môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu và sử dụng tài nguyên bền vững; bảo đảm người nghèo từng bước được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội bình đẳng, chất lượng. Bảo đảm phụ nữ, dân tộc thiểu số, và lao động yếu thế được tiếp cận cơ hội bình đẳng.
Cùng với đó, xây dựng cộng đồng xanh, hài hoà, bản sắc và hạnh phúc. Từng bước nâng cao sự hài lòng về cuộc sống, về môi trường sống đối với người nghèo và cộng đồng thông qua nâng cao chất lượng sống, các chính sách an sinh xã hội phù hợp, vì Nhân dân phục vụ của chính quyền các cấp và bảo vệ môi trường.
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, thực hiện CTMTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều cả nước đến cuối năm 2024 còn 1,93% (tỷ lệ đầu kỳ là 5,2%, bình quân giảm 1,03%/năm), đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao giảm từ 1-1,5%/năm.
Tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo cuối năm 2024 còn 24,86% (tỷ lệ đầu kỳ là 44,97%, bình quân giảm 6,7%/năm), đạt và vượt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao giảm từ 4-5%. Tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số cuối năm 2024 còn 12,55% (tỷ lệ đầu kỳ là 25,91%, bình quân giảm 4,45%/năm), đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao giảm từ 3,0%/năm.
Đáng chú ý, Chương trình đạt được 05 mục tiêu cụ thể và 05 mục tiêu giai đoạn 5 năm, 9/12 chỉ tiêu về giải quyết thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản, hoàn thành các chỉ tiêu Quốc hội và Chính phủ giao hằng năm. Công tác truyền thông, giám sát và đánh giá được đổi mới, đa dạng hình thức, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng và trách nhiệm của các cấp, các ngành trong thực hiện chương trình.
Đặc biệt, hệ thống chính sách giảm nghèo được ban hành tương đối toàn diện. Các chính sách tín dụng ưu đãi, hỗ trợ sản xuất, nhà ở, giáo dục, y tế tiếp tục phát huy hiệu quả, trong khi nguồn lực xã hội hóa ngày càng được huy động mạnh mẽ, tạo điều kiện để người nghèo có cơ hội tự vươn lên, cải thiện đời sống.
Theo định hướng của Ban Chỉ đạo Trung ương các CTMTQG, giai đoạn 2026 - 2035 sẽ kế thừa và phát huy những kết quả đã đạt được trong giai đoạn 2021 - 2025, đồng thời khắc phục những hạn chế, bất cập còn tồn tại.
Mục tiêu tổng quát là phấn đấu đến năm 2030, cả nước không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021 - 2025; duy trì giảm tỷ lệ hộ nghèo đa chiều bình quân từ 1-1,5%/năm, xã nghèo giảm ít nhất 3%/năm; hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm 3% - 4%/năm... Nâng chỉ số hạnh phúc của Việt Nam xuống dưới 40 trong xếp hạng thế giới.
Mục tiêu đến năm 2035, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều toàn quốc giảm còn dưới 1% theo chuẩn nghèo giai đoạn mới. Hạn chế tái nghèo, nâng cao thu nhập và điều kiện sống của người dân, nhất là tại vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Chương trình sẽ được rà soát, sắp xếp các chính sách, dự án, tiểu dự án theo hướng tinh gọn, hiệu quả, ưu tiên đầu tư cho những mô hình sinh kế phù hợp với điều kiện từng vùng, gắn phát triển sản xuất với tiêu thụ sản phẩm và ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý hộ nghèo.
Công tác quản lý, giám sát, đánh giá cũng được đổi mới theo hướng phân cấp, trao quyền cho địa phương, gắn trách nhiệm người đứng đầu với kết quả giảm nghèo. Cùng với đó, việc cập nhật dữ liệu hộ nghèo trên nền tảng số quốc gia sẽ giúp công tác theo dõi, đánh giá chính xác, kịp thời hơn.
Một trọng tâm khác là tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức về giảm nghèo bền vững, lan tỏa tinh thần tự lực, tự cường, thay đổi tư duy trông chờ, ỷ lại; đồng thời huy động doanh nghiệp, tổ chức xã hội, cộng đồng cùng chung tay hỗ trợ người nghèo vươn lên thoát nghèo.
Đối tượng thụ hưởng gồm: người dân, cộng đồng dân cư, hợp tác xã, doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế - xã hội hoạt động trên địa bàn nông thôn. Hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo trên phạm vi cả nước; ưu tiên trẻ em, người khuyết tật, phụ nữ và người dân tộc thiểu số thuộc các hộ nêu trên.
Người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo; người dân sinh sống tại các xã nghèo, xã đặc biệt khó khăn. Các tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến quá trình xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.
Việc triển khai chương trình sẽ chuyển mạnh từ hỗ trợ sang trao quyền, từ trợ cấp sang phát triển bao trùm và bền vững, từ ngân sách nhà nước là chính sang vai trò vốn mồi, dẫn dắt, tạo phong trào., giúp người dân tự tạo việc làm, nâng cao năng lực và ý chí vươn lên. Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, định hướng, còn người dân là chủ thể của quá trình giảm nghèo.