Nghiên cứu cơ chế đặc thù lựa chọn doanh nghiệp Việt tham gia sản xuất, cung ứng thiết bị đường sắt

Theo Thông báo số 584/TB-VPCP ngày 28/10/2025 kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại cuộc họp về dự thảo Nghị định quy định việc giao nhiệm vụ, đặt hàng và tiêu chí lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam được giao nhiệm vụ, đặt hàng cung cấp dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt, Phó Thủ tướng yêu cầu cần nghiên cứu bổ sung các tiêu chí yêu cầu các doanh nghiệp tham gia phải có kế hoạch chuyển giao công nghệ cụ thể, cam kết có lộ trình tỷ lệ nội địa hóa tăng dần theo thời gian, ưu tiên các doanh nghiệp có viện nghiên cứu, đội ngũ kỹ sư, năng lực thiết kế - chế tạo,...

Đáng chú ý, về các cơ chế, chính sách ưu đãi, hiện nay các cơ chế chính sách ưu đãi liên quan đến việc phát triển công nghiệp đường sắt đã được quy định đầy đủ, cụ thể trong Luật Đường sắt;

Tuy nhiên cần nghiên cứu thêm các chính sách ưu đãi vượt trội hơn nữa để hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, xây dựng các viện nghiên cứu, phòng thí nghiệm như các cơ chế bảo lãnh, bảo đảm tạo niềm tin cho các doanh nghiệp tham gia cung cấp dịch vụ, Nhà nước cam kết thị trường tiêu thụ ổn định cho các sản phẩm được đặt hàng, có cơ chế đặt hàng lâu dài với các doanh nghiệp đã tham gia cung cấp dịch vụ đạt yêu cầu…

Đồng thời, công bố danh mục và tiêu chí rõ ràng, thành lập hội đồng thẩm định lựa chọn doanh nghiệp bảo đảm minh bạch, pháp lý chặt chẽ trong quá trình đặt hàng, giao nhiệm vụ.

Phó Thủ tướng giao Bộ Xây dựng tiếp tục rà soát, nghiên cứu quy định chủ thể đặt hàng, giao nhiệm vụ trong dự thảo Nghị định bảo đảm khả thi, phù hợp thực tiễn, đồng bộ, hiệu quả, tránh tình trạng dàn trải, cung vượt quá cầu gây lãng phí nguồn lực xã hội, trong đó cần xác định:

Cần nghiên cứu phương thức đặc thù, đặc biệt, chủ thể, thời gian và tiêu chí để lựa chọn doanh nghiệp Việt Nam, tổ chức đặt hàng, giao nhiệm vụ để các doanh nghiệp có thể chủ động đầu tư xây dựng, mua sắm dây chuyền công nghệ, thiết bị… để sản xuất đảm bảo có được các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cung cấp phù hợp ngay với tiến độ đầu tư xây dựng các dự án đường sắt cũng như trong quá trình vận hành khai thác (bảo hành, bảo trì, sửa chữa lớn, nhỏ).

Căn cứ thống kê, tổng hợp và đánh giá khả năng nhận chuyển giao công nghệ, phát triển sản xuất trong nước (năng lực, khả năng phát triển của các doanh nghiệp trong nước) và nhu cầu, quy mô thị trường đầu ra của ngành đường sắt để đề xuất được các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt về đặt hàng, giao nhiệm vụ cho cả doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân trong nước, tránh việc đầu tư dàn trải, lãng phí nguồn lực và tránh việc sản xuất các sản phẩm, dịch vụ, hàng hóa dư thừa.

Bộ Xây dựng hoàn thiện dự thảo Nghị định trình Chính phủ ban hành trước ngày 31/10/2025.

Quốc Trần