Bộ Nông nghiệp và Môi trường bàn giải pháp chống ngập cho Thái Nguyên

Ngày 13/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường - Nguyễn Hoàng Hiệp cùng đoàn công tác của Bộ đã có buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Thái Nguyên nhằm bàn giải pháp xử lý tình trạng ngập lụt nghiêm trọng tại địa phương. Tiếp và làm việc với đoàn có ông Trịnh Xuân Trường, Bí thư Tỉnh ủy; ông Phạm Hoàng Sơn, Chủ tịch UBND tỉnh cùng lãnh đạo các sở, ngành liên quan.

Hai năm gần đây, các phường trung tâm tỉnh Thái Nguyên đã hứng chịu nhiều trận lũ lớn, trong đó trận lũ đặc biệt lớn vào tháng 10/2025 gây ra hậu quả nặng nề. Trận lũ lịch sử này phá vỡ mọi mốc quan trắc trong lịch sử trên sông Cầu đoạn qua tỉnh Thái Nguyên. Tại trạm thủy văn Gia Bảy đạt 29,9m, vượt đỉnh lũ lịch sử (năm 2024) hơn 1m, vượt báo động ba 2,9m.

Trận lũ lịch sử tháng 10/2025 đã ảnh hưởng đến khoảng 200.000 hộ dân, trong đó 115 ngôi nhà bị sập, 465 nhà hư hỏng nặng và gần 70.000 nhà bị ngập. Ngành nông nghiệp chịu thiệt hại lớn với hơn 13.000 ha cây trồng, thủy sản bị hư hỏng, hơn 1 triệu con vật nuôi chết hoặc bị cuốn trôi. Hệ thống giao thông, thủy lợi, trường học, trạm y tế cũng bị tàn phá nặng nề.

Trước tình hình đó, tỉnh Thái Nguyên đã đề xuất một loạt giải pháp, trọng tâm là dự án đầu tư xây dựng, nâng cấp, hoàn thiện hệ thống công trình đê điều, phòng chống lũ, lụt hai bên bờ sông Cầu đoạn qua khu vực trung tâm tỉnh. Dự án gồm các hạng mục như xây dựng đập Thác Huống 2; xây dựng đồng bộ đê, kè, đường giao thông mặt đê 2 bờ sông Cầu và suối Mo Linh; xây dựng hệ thống chống ngập úng khu vực trung tâm tỉnh Thái Nguyên; xây dựng cầu Gia Bẩy và hệ thống trạm bơm thoát nước ở khu vực trung tâm tỉnh.

Ngoài nguyên nhân khách quan do mưa lớn, tình trạng ngập lụt sâu và kéo dài còn do thiếu hồ chứa thượng nguồn để cắt lũ, một số khu vực trung tâm chưa có đê hoặc hệ thống đê đã xuống cấp, không còn phù hợp với diễn biến thủy văn hiện nay.

Tại buổi làm việc, đại diện các đơn vị chuyên môn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, để giải quyết căn cơ tình trạng ngập lụt, cần một giải pháp tổng thể trên toàn lưu vực sông Cầu. Phía thượng nguồn cần xây dựng 4 hồ chứa nước với tổng dung tích khoảng 200 triệu m3, có khả năng cắt giảm được khoảng 130 triệu m3 lũ. Ở hạ du, cần nghiên cứu phương án tăng khả năng thoát lũ, khơi thông các điểm nghẽn dòng chảy.

Phát biểu tại cuộc họp, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho rằng, vấn đề ngập lụt của Thái Nguyên chỉ giải quyết được khi đặt trong tổng thể các tỉnh lưu lực sông Cầu. Hiện nay Bộ đã giao cho các đơn vị chuyên môn nghiên cứu tổng thể, sau khi có số liệu chính xác, khoa học sẽ đưa ra các giải pháp phù hợp để giải quyết bài toán ứng phó với lũ lụt của các tỉnh lưu vực sông Cầu. Với điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay, quan điểm của Bộ là quản trị rủi ro thiên tai theo hướng thuận thiên, chấp nhận rủi ro có kiểm soát.

Với các đề xuất của địa phương, Thứ trưởng lưu ý việc xây dựng đê điều, công trình phòng chống lũ cần trả lời được câu hỏi xây đê có hết được ngập không, nếu Thái Nguyên không ngập thì hạ du có ngập không?

Trước mắt, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị Thái Nguyên sớm triển khai dự án thoát nước đô thị và khẩn trương xây dựng cầu Gia Bảy mới để mở rộng khả năng thoát lũ, đảm bảo an toàn cho công trình và dân cư. Song song, cần tính toán kỹ việc xây đê hai bên sông Cầu trên cơ sở dữ liệu khoa học chi tiết.

Về lâu dài, Bộ Nông nghiệp và Môi trường và tỉnh Thái Nguyên sẽ phối hợp nghiên cứu phương án xây dựng 4 hồ chứa ở thượng nguồn sông Cầu nhằm cắt lũ chủ động, đồng thời tăng cường khả năng thoát nước ở hạ du và vận hành linh hoạt hệ thống hồ chứa.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cũng cho biết, đối với đập Thác Huống trên sông Cầu đã xây dựng từ thời Pháp thuộc có nhiệm vụ dâng nước để phục vụ tưới tiêu, tuy nhiên hiện nay là điểm nghẽn cản dòng chảy, giảm khả năng thoát lũ. Do đó, Bộ sẽ nhanh chóng thực hiện dự án để giải quyết vấn đề này.

Quang Hùng