Quản trị tòa soạn là yếu tố then chốt của mô hình hội tụ

Sự kiện quy tụ lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam, các Tổng Biên tập, Phó Tổng biên tập, lãnh đạo phòng ban, Thư ký tòa soạn và đội ngũ những người trực tiếp sản xuất nội dung của nhiều cơ quan báo chí khu vực miền Bắc.

Hội thảo diễn ra trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, nhiều địa phương đã tiến hành hợp nhất Báo và Đài Phát thanh – Truyền hình để hình thành mô hình tòa soạn hội tụ, báo chí đa nền tảng. Đây được đánh giá là bước đi nhằm tinh gọn bộ máy, thống nhất đầu mối và nâng cao hiệu quả quản lý. Tuy nhiên, thực tiễn vận hành mô hình này vẫn đặt ra nhiều áp lực, từ điều phối sản xuất đa loại hình đến xây dựng đội ngũ phóng viên đủ năng lực tác nghiệp đa phương tiện.

Cần tư duy quản trị mới trong thời đại số

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, nhấn mạnh quá trình hợp nhất thời gian qua thể hiện quyết tâm chính trị rõ ràng của các địa phương trong việc đổi mới tổ chức cơ quan báo chí.

“Nhiều địa phương trên cả nước đã hợp nhất cơ quan Báo và Đài Phát thanh – Truyền hình thành một đơn vị chung, hình thành mô hình tòa soạn hội tụ mới. Đây là bước chuyển quan trọng, vừa giúp thống nhất đầu mối, tiết kiệm nguồn lực, vừa tạo nền tảng xây dựng nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại”, ông Lợi nói.

Ông Nguyễn Đức Lợi cũng cho biết Hội Nhà báo Việt Nam đã triển khai ba tọa đàm tại Đồng Nai, Huế và Quảng Ninh trong tháng 10 nhằm tìm hiểu thực tiễn vận hành ở các địa phương. Ông chia sẻ: “Mỗi địa phương có câu chuyện và cách làm khác nhau, nhưng đều chung một mục tiêu: tìm lời giải cho bài toán tổ chức, quản trị và phát triển tòa soạn trong thời kỳ hội tụ”.

Từ thực tiễn đó, hội thảo lần này được tổ chức ở quy mô sâu rộng hơn, tập trung vào yêu cầu nâng cao năng lực quản trị tòa soạn – yếu tố được đánh giá là 'điểm then chốt' quyết định hiệu quả hoạt động và sự phát triển bền vững của mô hình báo chí hội tụ.

Theo ông Lợi, lãnh đạo tòa soạn hội tụ cần được trang bị tư duy quản trị hiện đại, kỹ năng điều hành linh hoạt và năng lực công nghệ để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi trong bối cảnh cạnh tranh thông tin ngày càng mạnh mẽ.

'Nội dung lỏng' và tư duy sản phẩm

Tại hội thảo, ông Nguyễn Hoàng Nhật, Phó Trưởng ban Nhân Dân điện tử, Báo Nhân Dân, mang đến góc nhìn mới về xu hướng sản xuất nội dung trong kỷ nguyên số. Ông nhấn mạnh báo chí hiện nay đang bước vào thời kỳ 'nội dung lỏng' (liquid content) – nơi thông tin không còn bị đóng khung trong một định dạng, mà được chuyển đổi linh hoạt để phù hợp hành vi tiếp nhận của từng nhóm độc giả.

“Chúng ta có thể xem âm thanh, đọc video hoặc nghe văn bản. Thông tin có thể tồn tại ở nhiều hình thức khác nhau, tùy thuộc vào nhu cầu của người dùng”, ông Nhật phân tích.

Theo ông, sự khác biệt lớn nhất của báo chí hiện đại nằm ở tư duy sản phẩm (product thinking), thay vì chỉ đóng khung tác phẩm báo chí trong văn bản truyền thống. Cách tiếp cận này mở ra không gian sáng tạo rộng hơn cho tòa soạn, cho phép kết hợp nhiều hình thức kể chuyện để tăng hiệu quả truyền tải thông tin.

Ông Nhật dẫn chứng loạt sản phẩm báo chí mới của nhiều cơ quan trong nước trong thời gian gần đây: tác phẩm báo chí dữ liệu của VnExpress về sự suy giảm nguồn cá ở miền Tây; loạt video kết hợp minh họa đồ họa về bạo lực học đường của Báo điện tử VOV – sản phẩm đã giành Giải Báo chí về Hòa bình năm 2023; các tác phẩm phygital của Báo Nhân Dân kết hợp giữa báo in truyền thống và nội dung số; hay sản phẩm gamification của VietnamPlus được WAN-IFRA trao giải Best News Infographics dành cho cơ quan báo chí quy mô vừa và nhỏ.

Theo ông Nhật, những ví dụ này cho thấy báo chí Việt Nam đang từng bước dịch chuyển từ cách làm truyền thống sang tư duy sản phẩm, nơi câu chuyện, dữ liệu, thiết kế và công nghệ hòa quyện để tạo ra trải nghiệm mới cho độc giả.

Các khung pháp lý mới như Quy định 373 và Nghị quyết 57 cũng được ông đánh giá là hành lang cần thiết để các cơ quan báo chí mạnh dạn đổi mới trong quá trình chuyển đổi số.

Đáng chú ý, ông Nhật nhấn mạnh vai trò ngày càng quan trọng của đội ngũ kỹ thuật trong tòa soạn hiện đại. “Chuyên viên kỹ thuật ngày nay không chỉ là người sửa máy tính”, ông nói.

Ở nhiều mô hình tòa soạn tiên tiến, trung bình năm phóng viên – biên tập viên sẽ có một chuyên viên kỹ thuật đồng hành. Họ tham gia trực tiếp vào quá trình sáng tạo nội dung, hỗ trợ phân phối sản phẩm trên môi trường số, cũng như đo lường dữ liệu và tương tác với độc giả.

Từ so sánh với mô hình tòa soạn quốc tế, ông Nhật cho biết vị trí Product Manager (quản lý sản phẩm) đang trở thành cầu nối quan trọng giữa phóng viên, biên tập viên và bộ phận kỹ thuật.

Vai trò này giữ trọng trách định hình sản phẩm báo chí phù hợp với chiến lược tòa soạn và nhu cầu người dùng. “Product Manager nằm ở vị trí giao thoa giữa nội dung, công nghệ và công chúng. Đây sẽ là nhân sự then chốt trong tòa soạn hội tụ tương lai”, ông Nhật khẳng định.

Tại hội thảo, các đại biểu tập trung thảo luận những giải pháp trọng tâm như thiết kế lại quy trình tòa soạn, mô hình quản lý nội dung đa nền tảng, đào tạo phóng viên đa năng và ứng dụng dữ liệu trong sản xuất tin bài. Nhiều ý kiến cho rằng muốn mô hình hội tụ thành công, tòa soạn phải chuyển từ tư duy “quản lý hành chính” sang “quản trị chiến lược”, lấy công nghệ làm nền tảng và lấy chất lượng thông tin làm mục tiêu.

Phan Anh - Đình Trung