Vấn đề này từ lâu đã là một nguồn tranh luận gây lo lắng dù đã được cải thiện trong thời gian gần đây. Các công ty trong nhiều lĩnh vực cho biết họ đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm những công nhân có nhiều kinh nghiệm và tình hình đang trở nên tồi tệ hơn.

Chính phủ Đức cho rằng nhập cư là một trong những giải pháp. Họ hy vọng sẽ thông qua luật cải cách nhập cư sâu rộng trong những tuần tới sẽ làm cho Đức trở thành một điểm đến hấp dẫn hơn đối với người lao động nước ngoài.

“Đức sẽ thiếu 7 triệu lao động vào năm 2035 nếu chúng tôi không làm gì đó”, Bộ trưởng lao động Đức Hubertus Heil nói với Financial Times trong tuần này.

Một vấn đề trong nhiều lĩnh vực

Trong nhiều ngành công nghiệp, vấn đề khan hiếm nhân công đã rất rõ ràng. Andreas Rade từ Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Đức (VDA) nói với DW: “Việc thiếu công nhân lành nghề là một trong những thách thức chính đối với các công ty trong ngành ô tô Đức. Ông cho biết một cuộc khảo sát gần đây về các nhà cung cấp cho thấy hơn ba phần tư các công ty hiện đang thiếu hụt nhân công trầm trọng.

Đó là một bức tranh tương tự đối với ngành cơ khí của Đức, từ lâu đã là một trong những động lực lớn của thị trường xuất khẩu khổng lồ của đất nước.

Theo Thilo Brodtmann thuộc cơ quan thương mại VDMA, nói với DW: “Tình hình ngày càng xấu đi kể từ năm 2021. Ông cho rằng hơn 70% công ty trong lĩnh vực này đang thiếu hụt trầm trọng và họ cho rằng tình hình sẽ trở nên tồi tệ hơn trong suốt năm 2023.

"Hậu quả rất rõ ràng: tình trạng thiếu công nhân lành nghề đang làm chậm tốc độ tăng trưởng", ông nói.

DW đã tiếp cận các công ty và cơ quan thương mại từ nhiều lĩnh vực quan trọng khác nhau của nền kinh tế Đức, với sự đồng thuận gần như phổ biến rằng tình trạng thiếu công nhân lành nghề là vấn đề lớn nhất hoặc lớn thứ hai mà lĩnh vực của họ phải đối mặt, chỉ do những khó khăn trong chuỗi cung ứng.

Trong khi đó, một đại diện cho các công ty Đức trong lĩnh vực quang học, quang tử và công nghệ y tế, chia sẻ sự thiếu hụt kỹ năng là mối đe dọa đối với mục tiêu trở nên số hóa và đổi mới công nghệ hơn của Đức.

"Việc thiếu nhân sự phù hợp đang ngày càng gây nguy hiểm cho khả năng cạnh tranh và đổi mới." Ông nói rằng việc thiếu thực tập sinh là một mối quan tâm đặc biệt.

Hệ thống giáo dục kép của Đức, kết hợp đào tạo nghề với học việc, từ lâu đã được coi là một trong những chìa khóa cho sức mạnh kinh tế của đất nước.

Tuy nhiên, ngày càng ít người trong nước đảm nhận các vị trí trong đó. Vào năm 2022, có tổng cộng 469.000 người theo học nghề, ít hơn khoảng 100.000 người so với năm 2011.

Sebastian Kautzky, Giám đốc điều hành của cơ quan thương mại công nghiệp hóa chất BAVC cho biết: “Thực tế là thị trường đang thay đổi là điều không thể bàn cãi. "Trong đào tạo kép, việc lấp đầy tất cả các vị trí được cung cấp ngày càng trở nên khó khăn".

Toàn dụng lao động nhưng không đủ nhân công?

Bất chấp mối lo ngại từ nhiều ngành công nghiệp, một số chuyên gia đã chỉ ra tỷ lệ việc làm cao kỷ lục sau khi thống nhất và tỷ lệ thất nghiệp thấp kỷ lục của Đức là bằng chứng cho thấy cuộc khủng hoảng lao động không tồi tệ như đã trình bày.

Khoảng 45,6 triệu người Đức đã có việc làm vào năm 2022, nhiều hơn bất kỳ thời điểm nào kể từ năm 1990, trong khi tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống 2,8%.

Đầu năm nay, chuyên gia thị trường lao động Đức Simon Jäger nói với DW rằng tỷ lệ việc làm cao của nước này "phản ánh tình trạng thiếu lao động lành nghề."

Enzo Weber, một nhà nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Việc làm (IAB) của Đức, cho biết lao động đã trở nên khan hiếm hơn ở Đức kể từ giữa những năm 2000 và thị trường hiện đang khan hiếm hơn bao giờ hết.

Tuy nhiên, ông nói rằng số lượng việc làm cao đã mang lại cho người lao động nhiều đòn bẩy hơn trong các cuộc đàm phán với người sử dụng lao động và vấn đề công nhân lành nghề được thúc đẩy bởi sự gia tăng mạnh mẽ các yêu cầu của các công ty chứ không phải do số lượng công nhân sẵn có sụt giảm.

Ông nói: “Số lượng công nhân có sẵn ở Đức không giảm, nhưng ông cảnh báo rằng điều đó có thể xảy ra vào những năm 2020 “khi những người thuộc thế hệ bùng nổ dân số nghỉ hưu”.

Điều rõ ràng là đối với hàng ngàn công ty, tình hình chung đang trở nên tồi tệ hơn. Heil, bộ trưởng thúc đẩy cải cách nhập cư được gọi là Đạo luật nhập cư có tay nghề cao, kiên quyết rằng luật sẽ cải thiện tình hình.

Dự luật sẽ nới lỏng các yêu cầu khắt khe của Đức đối với lao động từ nước ngoài có trình độ được Đức công nhận. Chính phủ cũng sẽ đẩy mạnh một chiến dịch quảng cáo quốc tế, có tên là 'Make It In Germany', nhằm giới thiệu nước Đức là một nơi hấp dẫn và thân thiện.

Theo VDMA, “Nhu cầu về kỹ năng tiếng Đức đã được phóng đại. "Ngày nay, kiến thức tiếng Anh tốt là đủ để làm việc trong hầu hết các công ty công nghiệp."

Hầu hết cũng đồng ý rằng luật pháp phải cắt giảm đáng kể mức độ quan liêu cấp cao thường gặp ở những người từ nước ngoài, đặc biệt là từ bên ngoài EU, đang tìm cách làm việc ở Đức.

Họ cũng nhấn mạnh rằng đầu tư của chính phủ vào giáo dục và đào tạo phải được tăng cường để cải thiện số lượng thực tập sinh trong lực lượng lao động trong nước.

Tuy nhiên, có sự đồng thuận rộng rãi giữa các nhà kinh tế học và các nhà lãnh đạo doanh nghiệp rằng việc thu hút nhân tài nước ngoài của chính phủ cần phải thành công nếu nền kinh tế Đức không trở thành nạn nhân của thâm hụt nhân khẩu học mới nổi của đất nước.

IAB ước tính đất nước sẽ cần thêm 1,2 triệu lao động từ nước ngoài cứ sau ba năm cho đến năm 2060 để duy trì lực lượng lao động đầy đủ.

Khánh Vy (Theo DW)