Theo báo cáo của UBND Hà Nội, từ đầu năm 2021 đến hết tháng 4/2023, thành phố có 4 dự án nhà ở xã hội hoàn thành toàn bộ, 1 dự án hoàn thành 1 phần, với khoảng 4.168 căn hộ.

Ngoài ra, hiện có 40 dự án đang triển khai, gồm 18 dự án dự kiến hoàn thành giai đoạn 2021-2025 với khoảng 2.137 căn hộ. 22 dự án dự kiến hoàn thành giai đoạn sau 2025 với khoảng 22.400 căn hộ. Trong đó, 6 dự án xây dựng nhà ở công nhân với gần 8.000 căn hộ.

Theo UBND Hà Nội, việc phát triển nhà ở hiện nay có 4 vướng mắc khó khăn chính. 

Thứ nhất, vướng mắc về quy hoạch. UBND Hà Nội cho biết, quy định dành quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội tại Nghị định 100 đang có nhiều bất cập, nhiều dự án phát triển nhà ở thương mại ở khu vực ngoại thành không phù hợp bố trí nhà ở xã hội, ví dụ như Ba Vì, Ứng Hòa, Mỹ Đức…

Bên cạnh đó, việc dự án nhà ở thương mại có quy mô lớn hơn 2ha nhưng có diện tích đất xây dựng nhà ở nhỏ, theo quy định vẫn phải dành 20% tổng diện tích đất ở đã đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật để xây dựng nhà ở xã hội. Do đó việc phải bố trí quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội tại dự án không phù hợp và manh mún.

Thứ hai, việc sử dụng nguồn tiền thu được từ tiền đóng tiền sử dụng đất thay thế cho 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển nhà ở xã hội có quy mô sử dụng dưới 10 ha, tuy nhiên pháp luật hiện hành chưa quy định, trong khi đó nguồn lực tài chính của thành phố để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội từ nguồn vốn ngân sách còn hạn chế.

Thứ ba, về trình tự thủ tục đầu tư, để đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, cần có quy định rút ngắn thời gian lựa chọn nhà đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở nói chung, dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội nói riêng.

Trường hợp thực hiện lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức đấu thầu cần có quy định quy trình đấu thầu riêng, như đơn giản hóa, rút ngắn trình tự, thời gian thực hiện đối với loại hình nhà ở xã hội.

Thứ tư, về cơ chế, ưu đãi dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, UBND Hà Nội cho rằng, Luật Nhà ở 2014, Nghị định 49/2021/NĐ-CP quy định chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được UBND cấp tỉnh hỗ trợ toàn bộ hoặc một phần kinh phí đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật trong phạm vi dự án xây dựng nhà ở xã hội. 

Tuy nhiên, chưa quy định cụ thể danh mục các hạng mục, công trình hạ tầng kỹ thuật trong dự án đầu tư xây dựng khu nhà ở xã hội được ngân sách nhà nước hỗ trợ, làm cơ sở để cơ quan Nhà nước thực hiện đầu tư, hỗ trợ đầu tư để thu hút nhà đầu tư tham gia phát triển nhà ở xã hội.

Trên cơ sở đó, UBND Hà Nội kiến nghị Bộ Xây dựng báo cáo Chính phủ ủy quyền cho Hà Nội chủ động thực hiện bố trí thay thế quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội cho các dự án này tại các khu nhà ở xã hội độc lập (tập trung) trên địa bàn Thành phố.

Đồng thời, giao quyền cho Thành phố điều chỉnh quy hoạch các khu công nghiệp, khu chế xuất để bổ sung quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội cho thuê.

Hà Nội cũng kiến nghị các Bộ, ngành Trung ương sớm ban hành hướng dẫn việc quản lý, sử dụng khoản tiền sử dụng đất phải nộp đối với quỹ đất 20% tại dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị theo quy định.

Đối với khó khăn, vướng mắc về trình tự, thủ tục đầu tư, UBND Hà Nội kiến nghị Bộ Xây dựng báo cáo cấp có thẩm quyền có quy định rút ngắn thời gian lựa chọn nhà đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở nói chung, dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội nói riêng.