Chuyển từ tăng trưởng “nóng” sang tăng trưởng “xanh”

Giai đoạn 2016 - 2020 được đánh giá là khoảng thời gian mà nền kinh tế của Quảng Ninh có sự tăng trưởng mạnh mẽ, GRDP luôn duy trì ở mức cao so với mức tăng trưởng chung của cả nước, bình quân tăng 10,7%/năm. Tuy nhiên, đi cùng sự tăng trưởng kinh tế là những tác động xấu về môi trường. Từ việc nhận diễn rõ những thách thức, tác động xấu ấy, bên cạnh những quyết sách lớn trong thu hút đầu tư, tăng trưởng quy mô nền kinh tế, Quảng Ninh đã mạnh tay trong các giải pháp về bảo vệ môi trường đồng thời từng bước chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, biến tăng trưởng “nóng” thành tăng trưởng “xanh” từ năm 2011. 

Thực hiện “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011-2020 và tầm nhìn đến năm 2050” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1393/QĐ-TTg ngày 25/9/2012,  Quảng Ninh đã quán triệt mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp thực hiện; gắn nhiệm vụ thực hiện Chiến lược với quá trình xây dựng và phát triển KT-XH của tỉnh, cụ thể hóa thành các mục tiêu, chỉ tiêu, các nhiệm vụ trọng tâm, giải pháp chủ yếu để các cấp, ngành và toàn thể nhân dân tập trung thực hiện.

Tỉnh đã ban hành Kế hoạch triển khai Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2014-2020 với mục tiêu: Phát triển kinh tế nhanh, bền vững; chuyển dịch và tăng tốc độ phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp “xanh”; kiểm soát ô nhiễm môi trường; nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu; hướng đến một nền kinh tế các-bon thấp, giảm phát thải và tăng lượng hấp thụ khí nhà kính. Đồng thời, trong các quy hoạch quan trọng của tỉnh, đặc biệt là Quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH tỉnh; Quy hoạch tổng thể bảo vệ môi trường tỉnh, nội dung tăng trưởng xanh coi là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, tầm nhìn dài hạn.

Tại các kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI (2010-2015), XIV (2015-2020), Quảng Ninh kiên định với mục tiêu tăng trưởng từ “nâu” sang “xanh”. Trong đó xác định: Phấn đấu đến năm 2020, xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh có cơ cấu kinh tế dịch vụ, công nghiệp; là trung tâm du lịch chất lượng cao của khu vực, một trong những cực tăng trưởng kinh tế của miền Bắc với hạ tầng kinh tế - xã hội, hạ tầng kỹ thuật đô thị đồng bộ; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, giảm nghèo bền vững; bảo vệ và cải thiện rõ rệt môi trường sinh thái; gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa, sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc; bảo tồn và phát huy bền vững các giá trị của Di sản - Kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long và các khu danh thắng, di tích lịch sử…

Nhiều giải pháp cho một Quảng Ninh xanh

Quyết liệt với chủ trương “xanh” hóa những mảng “nâu”, 5 năm  qua, Quảng Ninh đã thúc đẩy, triển khai thí điểm 5 mô hình kinh tế xanh, công nghiệp xanh, thân thiện môi trường bao gồm: mô hình giảm tải ô nhiễm vịnh Hạ Long; mô hình khuyến khích doanh nghiệp sử dụng năng lượng tái tạo và tiết kiệm năng lượng ESCO; mô hình du lịch sinh thái, thúc đẩy du lịch xanh vịnh Hạ Long; mô hình các công trình nổi với phao xốp thân thiện với môi trường vịnh Hạ Long; mô hình du lịch cộng đồng tại đảo Quan Lạn.

Với quan điểm quyết tâm bảo vệ môi trường không khí và nước, đảm bảo không gian cho tăng trưởng xanh của TP. Hạ Long nói riêng và Quảng Ninh nói chung, tỉnh đã có lộ trình đóng cửa mỏ, kết thúc khai thác than lộ thiên trên địa bàn TP. Hạ Long. Đồng thời, tỉnh cũng chủ trương di dời 2 dự án xi măng Hạ Long 2 và Thăng Long 2 sang địa điểm mới để phù hợp với quy hoạch chung của tỉnh, bảo vệ môi trường cho khu vực di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long.

Hiện, tỷ trọng đóng góp ngành khai khoáng trong GRDP đã giảm từ 21,3% năm 2015, xuống còn 17,3% năm 2020, phù hợp với lộ trình đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh” của tỉnh; đóng góp vào thu nội địa của ngành than mặc dù vẫn chiếm tỷ trọng lớn, song có xu hướng giảm dần.

Cùng với đó, xu hướng phát triển công nghiệp của tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn tới là công nghiệp chế biến, chế tạo có công nghệ cao, công nghiệp sạch, ít tiêu tốn tài nguyên. Song song với đó là thực hiện đầu tư các khu công nghiệp, cụm công nghiệp với hạ tầng kỹ thuật tốt, đồng bộ, đặc biệt hạ tầng xử lý chất thải.

Các điểm gây ô nhiễm về môi trường cũng đã được tỉnh quan tâm, rà soát để xử lý kịp thời. Từ năm 2016 - 2018, đã thực hiện đóng cửa, cải tạo phục hồi môi trường các bãi chôn lấp rác như: bãi rác Hà Khẩu, bãi rác Đèo Sen và bãi chôn lấp rác khu Trới 1, phường Hoành Bồ, TP. Hạ Long; bãi rác Quang Hanh, Cẩm Phả; triển khai cải tạo, phục hồi bãi chôn lấp rác tại vỉa 9, cánh Bắc, Mạo Khê, Đông Triều.

Từ năm 2015 - 2019, tỉnh Quảng Ninh đã tiến hành xử lý xong 12 điểm ô nhiễm tồn lưu hóa chất bảo vệ thực vật. Năm 2020, tỉnh Quảng Ninh tiến hành rà soát 14 điểm còn lại. Đến thời điểm hiện tại, chưa phát hiện thêm các điểm ô nhiễm môi trường do hóa chất bảo vệ thực vật tồn lưu theo Thông tư số 25/2019/TT-BTNMT ngày 31/12/2019 của Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Tỉnh và các đơn vị sản xuất kinh doanh, dịch vụ cũng đã quan tâm đã đầu tư, triển khai xây dựng 157 trạm quan trắc môi trường tự động nhằm nâng cao năng lực quan trắc, giám sát, kiểm soát môi trường tự động trên địa bàn tỉnh. Qua đó, kiểm soát chặt chẽ, liên tục chất lượng môi trường nước, không khí, cảnh báo sớm ô nhiễm môi trường, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động trong công tác quản lý nhà nước về môi trường. Các dữ liệu về môi trường được công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng để nhân dân được biết và cùng giám sát chất lượng môi trường.

Hiện nay có 5/5 KCN (gồm KCN Cái Lân, Hải Yên, Đông Mai, Việt Hưng, Texhong Hải Hà - giai đoạn 1) đang hoạt động đã đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung đảm bảo thu gom toàn bộ nước thải phát sinh của KCN. Chất lượng nước thải sau xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường và liên tục được quan trắc tự động, liên tục kết nối, truyền dữ liệu về Sở Tài nguyên và Môi trường. Ngoài ra, 5/5 KCN đã có phương án ứng phó và khắc phục sự cố của hệ thống xử lý nước thải tập trung của KCN; 80% các cụm công nghiệp có hệ thống thu gom và xử lý nước thải tập trung trước khi đưa vào hoạt động.

Quảng Ninh cũng tăng cường thanh kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường. Chỉ tính năm 2021, UBND tỉnh và các sở, ngành đã kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường đối với 681 tổ chức, cá nhân, với tổng số tiền xử phạt trên 12,7 tỷ đồng.

Ngoài ra, nhằm giảm thiểu rác thải nhựa, Sở Công Thương tỉnh Quảng Ninh đã tăng cường công tác tuyên truyền phong trào Chống rác thải nhựa trên địa bàn tỉnh trên các phương tiện thông tin đại chúng, đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền tại các cơ sở; bằng các hình thức tuyên truyền như băng zôn, khẩu hiệu, poster, túi được in ấn trên chất liệu vải thay thế các sản phẩm nhựa.

PV