Trong những năm qua, với sự tích cực chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, theo hướng bền vững dựa vào ba trụ cột (thiên nhiên, con người, văn hóa kết hợp với tận dụng xu thế hòa bình, hợp tác, hội nhập, cơ hội mới và công nghệ mới), Quảng Ninh đã thực hiện thành công ba đột phá chiến lược, bứt phá phát triển và hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, nhất là hạ tầng giao thông chiến lược với đủ các loại hình (đường bộ, đường cao tốc, cảng hàng không, cảng tàu khách quốc tế…), thương mại, du lịch dịch vụ đồng bộ, hiện đại, liên thông, tổng thể…

Đặc biệt, cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, tuyến đường bao biển Hạ Long - Cẩm Phả, cao tốc Vân Đồn - Móng Cái, Cảng tàu khách quốc tế Hạ Long, Tuần Châu, Ao Tiên… được tính toán căn cơ, là những công trình giao thông hiện đại bậc nhất ở Việt Nam, mang đẳng cấp quốc tế, sản phẩm du lịch được yêu thích.

Đặc biệt, trong giai đoạn 2020-2022, trước những diễn biến bất lợi, khó lường chưa từng có do đại dịch Covid-19, ngành Du lịch, dịch vụ bị ảnh hưởng nặng nề, kéo dài và nghiêm trọng nhất. Song Quảng Ninh đã vượt qua và bứt phá vươn lên, phục hồi nhanh chóng ngành Du lịch đạt tổng số lượt khách nội địa tương đương thời điểm trước đại dịch. Đồng thời, Vịnh Hạ Long luôn được bình chọn là một trong những điểm đến du lịch hàng đầu châu Á. Quảng Ninh là một trong những điểm đến du lịch nổi tiếng nhất Việt Nam với cả du khách trong nước và quốc tế…

Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia và ngành chức năng, du lịch Quảng Ninh vẫn chưa khai thác tương xứng với tiềm năng, lợi thế. Những khó khăn sau 3 năm đại dịch Covid-19 cộng hưởng với các khó khăn, bất ổn của thị trường làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới hiệu quả thu hút đầu tư, tiến độ và khả năng hoàn thành các dự án mới phát triển sản phẩm du lịch cũng như thiếu hụt đáng kể nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao, lao động được đào tạo có kỹ năng.

Mặc dù rất có lợi thế nhưng các sản phẩm, dịch vụ du lịch biển Quảng Ninh chưa thật sự bền vững và chưa chiếm được vị trí quan trọng, trung tâm, dài ngày và độc lập trong các chương trình du lịch Việt Nam của các hãng lữ hành quốc tế. Còn nhiều tài nguyên du lịch biển đảo có giá trị nổi bật nhưng chưa phát triển được sản phẩm tương xứng, như: Bãi biển Trà Cổ, các bãi biển trên đảo Vĩnh Thực, Quan Lạn, Minh Châu, Ngọc Vừng, các bãi biển tại huyện đảo Cô Tô... Ngoài ra, Quảng Ninh sở hữu trên 500 di tích lịch sử, văn hóa danh lam thắng cảnh, có ưu thế vượt trội trong phát triển du lịch văn hóa - tâm linh, quần thể di tích danh thắng Yên Tử đang được xem là sản phẩm điển hình nhất, nhưng chủ yếu hiện nay mới chỉ xuất phát từ nhu cầu tâm linh của khách nội địa. Các giá trị nổi bật về lịch sử, văn hóa và sinh thái chưa được khai thác, phát huy tối đa, nhất là thu hút khách quốc tế.

Không những thế, các sản phẩm du lịch của Quảng Ninh mới chủ yếu tập trung khai thác lợi thế tài nguyên sẵn có; các sản phẩm văn hóa, giải trí, mua sắm còn thiếu và kém sức hấp dẫn, chưa tạo được nhiều sản phẩm khác biệt, có chất lượng cao tương xứng với giá trị của tài nguyên của tỉnh. Nhiều khu, điểm du lịch còn thiếu hệ thống dịch vụ bổ sung để đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách du lịch.

Ngoài ra, công tác tổ chức, quản lý chưa theo kịp tốc độ phát triển của thị trường, hiệu quả thu hút đầu tư chưa cao, xúc tiến, quảng bá du lịch gắn với ứng dụng công nghệ số còn hạn chế. Hoạt động liên kết phát triển du lịch giữa Quảng Ninh với các địa phương, nhất là với Hà Nội và Hải Phòng trong quan hệ “Tam giác tăng trưởng du lịch” vùng đồng bằng sông Hồng, trên tuyến hành lang kinh tế - du lịch giữa vùng duyên hải Đông Bắc với vùng núi Đông Bắc chưa phát triển mạnh, thiếu cơ chế chặt chẽ, tạo động lực cho du lịch cả vùng.

Du lịch Quảng Ninh đang đứng trước các cơ hội mới đan xen. Trong đó, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và mạng xã hội đã và đang làm thay đổi hoàn toàn phương thức tiếp cận, chia sẻ thông tin của khách du lịch. Sự bùng nổ của mạng xã hội và các ứng dụng trên điện thoại di động tác động rất lớn đến việc lựa chọn điểm đến, nơi lưu trú, địa điểm ăn uống, phương thức thanh toán của khách du lịch, hình thành các xu hướng du lịch mới như du lịch thông minh, du lịch sáng tạo. Bên cạnh đó, xu hướng khách du lịch quan tâm nhiều hơn tới chất lượng trải nghiệm tại điểm đến thay vì hình ảnh điểm đến đơn thuần, hướng tới những giá trị mới được thiết lập trên cơ sở giá trị văn hoá truyền thống, giá trị tự nhiên, giá trị sáng tạo và công nghệ cao. Ngoài ra, nhu cầu du lịch chữa bệnh kết hợp chăm sóc sức khỏe, du lịch có trách nhiệm ngày càng phổ biến.

Trong bối cảnh đó, tỉnh Quảng Ninh kiên trì, nhất quán thực hiện chủ trương phát triển du lịch bền vững và bao trùm, trên nền tảng tăng trưởng xanh là yêu cầu xuyên suốt trong các chính sách, chiến lược, quy hoạch. Định hướng phát triển du lịch của Quảng Ninh đều hướng đến mục tiêu phát triển du lịch theo hướng chuyên nghiệp, chất lượng, bền vững, gắn phát triển du lịch với bảo tồn, phát huy các giá trị, bản sắc văn hóa dân tộc; quản lý, khai thác bền vững, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học.