Trên Diễn đàn Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh: Nhất định không để dịch bệnh bùng phát một lần nữa nhằm góp phần phát triển kinh tế - xã hội, có điều kiện tiên quyết để phục hồi và phát triển kinh tế trong và hậu đại dịch. Nhưng, thực tế liên tiếp nhiều địa phương đổi màu cấp độ dịch những ngày qua cho thấy, dịch bệnh hoàn toàn có thể bùng phát trở lại và khiến hành trình phục hồi nền kinh tế trở nên xa ngái hơn, nếu mỗi người trong chúng ta, đã sớm vội lãng quên cả những quy tắc phòng dịch sơ đẳng nhất.

1. “Tìm người đi tàu Cát Linh - Hà Đông liên quan ca nhiễm mới” - Thông tin này ngay sau khi được lan truyền đã được CDC Hà Nội ra thông báo khẳng định là tin giả, tin đồn thất thiệt, CDC chưa hề phát đi thông báo tìm người đi trên chuyến tàu Cát Linh - Hà Đông.

Tuy nhiên, với những ai đã thông hiểu làu làu Quy tắc phòng dịch 5K (Khẩu trang – Khử khuẩn – Khoảng cách – Không tập trung – Khai báo y tế) của Bộ Y tế, sẽ thấy nếu áp vào những ngày vận hành đầu tiên của tuyến đường sắt trên cao này, mọi thứ dường như đều đã được quy về con số 0 tròn trĩnh. Cũng thật, với hơn 25.000 người khách đi tàu trong ngày đầu; hơn 50.000 người “trải nghiệm” trên những toa tàu không quá mênh mông… thì những điều gọi là giãn cách có vẻ đã trở nên quá ư… xa xỉ.

PGS.TS Trần Đắc Phu - nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế), cố vấn Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam khi trao đổi với phóng viên báo điện tử VOV cũng đã khẳng định: Thực tế hiện nay, mầm bệnh đã ngấm sâu vào cộng đồng, do vậy, sẽ không thể biết ai là F0, thậm chí bản thân chúng ta cũng là F0 mà không hay biết, bởi nhiều trường hợp mắc COVID-19 không hề có triệu chứng. Ngành giao thông vận tải của Hà Nội cũng đã có những quy định phòng, chống dịch trên các phương tiện giao thông công cộng. Trên toa tàu cũng giống như trên xe buýt đều là không gian kín và dễ lây nhiễm dịch bệnh… Nếu có một trường hợp F0 trên một toa tàu thì nguy cơ lây lan và bùng phát dịch là rất cao.

Nhưng điều đáng nói, chuyện lãng quên hay xem nhẹ Quy tắc 5K đã, đang không chỉ xảy đến trên những toa tàu, cũng không riêng gì ở đất Thủ đô mà còn dễ dàng bắt gặp ở khắp mọi nơi. Những quán cà phê đông đúc  nhộn nhịp, những cầu thang máy chen chúc tiếng nói cười rộn rảng, nhiều người trên mặt không hề xuất hiện chiếc khẩu trang… Có ai đó đã ngao ngán thốt lên trên trang cá nhân rằng: Liệu giờ bạn có còn nhớ quy tắc 5K?

2. Ngày 9/11, Hà Nội có thêm 222 ca F0, trong đó 105 ca cộng đồng - con số này hoàn toàn có thể khiến những người lạc quan nhất cũng phải giật mình. Trước đó, tại hội nghị giao ban trực tuyến Ban Chỉ đạo thành phố với Ban Chỉ đạo các quận, huyện, thị xã về công tác phòng, chống dịch COVID-19, chiều 3/11, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Chử Xuân Dũng đã thừa nhận Hà Nội có nguy cơ bùng phát dịch COVID-19 do số lượng người đến/về Hà Nội gia tăng; tâm lý chủ quan của người dân khi đã tiêm đủ 2 mũi vắc-xin… 

Trước đó, như đã thông tin, ngày 2/11, Hà Nội đã phải nâng cấp độ dịch ở mức 2 - màu vàng - nguy cơ trung bình và hiện tại, dư luận đặt câu hỏi trước thực tế số ca nhiễm COVID-19 tăng cao, hàng trăm ca F0 cộng đồng, liệu Hà Nội có phải một lần nữa nâng cấp độ phòng dịch?

Đáng quan ngại là không chỉ Hà Nội, mà nhiều địa phương cũng đã, đang “đổi màu” cấp độ dịch do ca mắc COVID-19 tăng nhanh. Mới nhất, tỉnh An Giang chuyển sang vùng cam, tỉnh Bạc Liêu duy trì cấp độ dịch vùng đỏ, toàn tỉnh Cà Mau không còn vùng xanh. Số ca mắc COVID-19 tại các vùng ngoại thành của TP.HCM cũng đang có chiều hướng tăng cao trong những ngày gần đây. Đơn cử như một số huyện như Nhà Bè, Cần Giờ đã “chuyển màu” từ vàng (nguy cơ trung bình) sang cam (nguy cơ cao).

Rất nhiều ca lây nhiễm trong cộng đồng từ các địa phương đang được phát hiện từ những quán ăn, quán cà phê, trung tâm mua sắm… những nơi mà vừa nới lỏng giãn cách, đã  đông đúc chen chúc trở lại, người người chen vai, không khai báo y tế, quên sát khuẩn, không khẩu trang hoặc khẩu trang không đúng cách, như thể chưa hề có những ngày giãn cách vất vả trước đó… Nghĩa là sự lây nhiễm chỉ đơn thuần bắt đầu từ sự chủ quan, kém ý thức, xem nhẹ Quy tắc phòng dịch 5K của người dân…

3. Một câu hỏi được đặt ra nhiều nhất những ngày này là: việc nhiều nơi dịch “đổi màu”, việc các ca nhiễm COVID-19 liên tục gia tăng có thực sự đáng lo ngại?

Trong quan điểm của nhiều chuyên gia, sự gia tăng số ca nhiễm sau khi nới lỏng giãn cách xã hội là điều có thể hiểu được. “Theo Nghị quyết 128 của Chính phủ, các địa phương sẽ không thực hiện phong tỏa diện rộng mà chỉ tiến hành phong tỏa khu dân cư, khu vực hẹp, phù hợp với tình hình dịch bệnh. Theo đó, sau khi nới lỏng giãn cách, lượng người di chuyển từ vùng có dịch về các địa phương rất nhiều. Vì vậy, việc lây lan dịch bệnh trong cộng đồng và xuất hiện các ổ dịch mới là điều tất yếu”, PGS.TS Nguyễn Huy Nga - nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế chia sẻ quan điểm với báo chí.

Số ca mắc tăng nhưng theo nhiều chuyên gia y tế, không đáng lo ngại bởi các F0 đều được tiêm chủng vắc-xin đầy đủ, số ca tăng nhưng tỷ lệ nặng thấp, nhiều F0 trong số này không có triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ như đau họng, số ca phải nhập viện điều trị vì thế cũng chiếm tỷ lệ nhỏ.

Nhưng trên thực tế, liệu tỷ lệ các ca nhiễm COVID-19 trở nặng thực sự chỉ chiếm tỷ lệ thiểu số hay không, rất cần một con số thống kê cụ thể cùng những khẳng định thực sự xác đáng từ ngành Y tế.

Thêm nữa, vẫn cần khẳng định lại một thực tế không mới là tỷ lệ phủ vắc-xin cả mũi 1 và mũi 2 ở nước ta vẫn đang ở mức khá thấp so với các nước trong khu vực và trên thế giới (tính đến ngày 8/1, trên cả nước, tỷ lệ tiêm ít nhất 01 liều vắc-xin là 83,8% và tỷ lệ tiêm đủ 02 liều vắc-xin là 40,6% dân số từ 18 tuổi trở lên).

Vì thế, trong khoảng thời gian “quá độ” chờ phủ vắc-xin như hiện nay, câu chuyện nhiễm bệnh và nguy cơ trở nặng, tử vong do COVID-19 với phần đa dân số vẫn hoàn toàn là nguy cơ hiện hữu không thể xem thường và việc cấp độ dịch liên tục “đổi màu” thực sự vẫn là câu chuyện đáng lưu tâm. Bởi nếu khi khả năng chống đỡ (thông qua vắc-xin) tự mỗi người dân chưa đủ lớn, câu chuyện cách ly y tế, giãn cách xã hội (dù đang được cho là ở cấp độ nhỏ nhất) trở lại, thì tiến trình phục hồi nền kinh tế, mới được manh nha, không thể nói không bị tác động.

Thế nên, như lời Chủ tịch Quốc hội: Nhất định không để dịch bệnh bùng phát một lần nữa nhằm góp phần phát triển kinh tế - xã hội, có điều kiện tiên quyết để phục hồi và phát triển kinh tế trong và hậu đại dịch.

Mối liên quan giữa chiếc khẩu trang, Quy tắc 5K và chuyện phục hồi kinh tế, tưởng xa mà lại mật thiết hơn nhiều người trong chúng ta đã nghĩ.

Hồng Hà