Hình ảnh xót xa 

Hữu Nghị và Tân Thanh (Lạng Sơn) vốn là 2 cửa khẩu kinh tế nhộn nhịp, sầm uất nhất miền Bắc. Nhưng khác với những gì mọi người biết tới, trên đường đến đây hình ảnh hiện ra trước mắt nhóm tác giả là hàng nghìn chiếc xe container xếp hàng dài chật cứng dọc đường quốc lộ, mà theo nhà báo Văn Thương – một trong những tác giả của loạt bài “Luật ngầm” nơi cửa khẩu vừa được Giải nhất trong Lễ trao Giải Báo chí viết về ngành Giao thông Vận tải lần thứ III, đó là một cảm xúc rất xót xa. 

Theo ghi nhận của nhóm phóng viên, khi đó các cửa khẩu ở Lạng Sơn có từ 3000-5000 xe container đang phải xếp lốt chờ sang Trung Quốc. Giai đoạn gần Tết tiền luật để xe sang Trung Quốc rất cao, cao gấp đôi ngày thường.

Trong lúc dịch bệnh đang bùng nổ, Trung Quốc siết chặt, cửa khẩu trở thành điểm nóng hơn bao giờ hết. Các xe đều đã phải xếp hàng ở đây từ nửa tháng trở lên. Nhà luật thậm chí mời chào gạ gẫm, gài những xe không có hàng vào để xếp lốt giả mua được lốt và bán lại lốt cho các xe hàng với giá cắt cổ.

Một số xe vì chờ quá lâu, vì không có tiền mua lốt đã phải đổ hàng xuống các khu đất trống để “bán tống, bán tháo” mong vớt vát được chút tiền về quê ăn Tết.  

Tiết trời cuối năm đang dần chuyển lạnh, tình hình dịch bệnh bùng phát ở mức đỉnh điểm, công tác tiếp cận thông tin, tiếp cận lái xe của nhóm tác giả hết sức khó khăn. 

“Theo quy định phòng chống dịch tất cả các quán ăn, nhà hàng, khách sạn đều phải đóng cửa, bản thân lái xe cũng phải sinh hoạt một cách tập trung có kiểm soát trong bãi chứ không được đi ra ngoài. Chúng tôi phải vào vai chủ hàng để tiếp cận lái xe lấy thông tin. Việc khó khăn nhất chưa dừng lại ở đó, chúng tôi tiếp tục phải diễn thật tròn vai khi gặp các “tài bo” – lực lượng lái xe chuyên trách tại các cửa khẩu và các “nhà luật” vờ hỏi đường đi nước bước, các loại phí để xe hàng được qua Trung Quốc”, nhà báo Văn Thương chia sẻ. 

Giải cứu thành công từ một cuộc gọi bất ngờ

“Khi đang ngồi viết bài về “Luật ngầm” ở cửa khẩu Lạng Sơn, tôi nhận được một cuộc điện thoại, đầu dây bên kia giới thiệu là chủ xe người Tiền Giang đang có xe hàng bị kẹt tại Trung Quốc, lái xe hàng là bố ruột của anh ta đã bị giữ tại cửa khẩu ba tháng nay và đang bị đe doạ về tính mạng. “Nhà luật” yêu cầu chuyển cho họ 160 triệu với những lý do rất vô lý. Tôi lên đường đến cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Quảng Ninh) ngay sau cuộc điện thoại và đến đó vào lúc nửa đêm. Đó là kỷ niệm đáng nhớ nhất của tôi khi thực hiện loạt bài “Luật ngầm” nơi của khẩu”, anh Văn Thương nói. 

Vùng biên luôn là điểm nóng về trật tự xã hội, những gian lận thương mại, buôn lậu diễn ra rất táo tợn, thậm chí là cả hàng trắng. Đó là lần đầu tiên nhà báo Văn Thương đến Móng Cái nơi mà sự nguy hiểm có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Anh lên kế hoạch một cách khôn khéo vừa ẩn mình đủ sâu với “nhà luật” vừa phải công khai đủ để kết nối, phản ánh đến cơ quan chức năng để họ vào cuộc.

“Tôi đã phải thức trắng đêm lên đường đi nước bước chi tiết trước khi triển khai, vì nếu đi sai chiếc xe đang bị giữ bên Trung Quốc sẽ gặp khó khăn trong việc đưa về nước, người cũng không cứu được. Tôi liên hệ chặt chẽ với UBND thành phố Móng Cái và nhận được sự hỗ trợ nhiệt tình từ lãnh đạo địa phương. Sau nhiều nỗ lực chúng tôi đã giải cứu người và xe an toàn trở về Việt Nam. Mọi người đều vỡ oà trong niềm vui trước thềm năm mới”, tác giả xúc động chia sẻ. 

Hai tháng quyết tâm bám trụ nơi cửa khẩu đã mang về thành công xứng đáng cho nhà báo Văn Thương và nhóm tác giả khi nhận được Giải nhất Giải báo chí viết về GTVT lần thứ III.

Được biết, từ những thông tin phản ánh của Báo Giao thông, hiện nay Công an tỉnh Lạng Sơn vẫn đang chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ tích cực vào cuộc điều tra, xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm tại cửa khẩu. UBND tỉnh Lạng Sơn cũng yêu cầu triển khai đồng bộ các giải pháp quản lý, trong đó có việc rà soát, loại bỏ những cá nhân, tổ chức cung cấp dịch vụ xuất nhập khẩu (tài xế thường gọi là “nhà luật”) lợi dụng tình hình để chèn ép, trục lợi tại cửa khẩu.

 “Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn một số lỗ hổng để các đối tượng xấu lợi dụng nên tôi tiếp tục thực hiện những tác phẩm tái diễn, phản ánh đóng góp vào minh bạch hoá thông tin nơi cửa khẩu, loại bỏ những “luật ngầm” làm ảnh hưởng xấu đến vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu; góp phần nâng cao giá trị nông sản của Việt Nam và đẩy mạnh xuất khẩu cho đất nước”, nhà báo Văn Thương khẳng định.

Phan Hoài Giang