"Nước cờ" đầu tiên của nữ kỳ thủ

Cựu chuyên gia kinh tế của Ngân hàng Anh, Rachel Reeves, 45 tuổi, được giao nhiệm vụ hàn gắn mối quan hệ với cộng đồng doanh nghiệp vốn căng thẳng dưới thời cựu lãnh đạo Đảng Lao động cánh tả Jeremy Corbyn, đồng thời thuyết phục cử tri rằng họ có thể tin tưởng vào nguồn tiền của đảng này.

Được bổ nhiệm làm người đứng đầu chính sách tài chính của Đảng Lao động vào năm 2021 sau khởi đầu khó khăn của nhà lãnh đạo mới Keir Starmer, bà Reeves đã trở thành biểu tượng cho cách tiếp cận của ông là đặt chủ nghĩa thực dụng lên trên ý thức hệ và phản đối những người muốn có cách tiếp cận nới lỏng hơn về mặt tài chính.

Với chiến thắng áp đảo của Đảng Lao động được xác nhận vào sáng thứ Sáu, giờ đây bà sẽ phải giải quyết bức tranh tài chính khó khăn và thúc đẩy tăng trưởng nhanh chóng nếu muốn đạt được mục tiêu tăng đầu tư mà không tăng thuế.

Bà cho biết đây là "vinh dự của cuộc đời tôi" và là "trách nhiệm lịch sử" khi trở thành người phụ nữ đầu tiên được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tài chính Anh.

"Chúng tôi đã chờ đợi rất lâu để có cơ hội phục vụ đất nước. Chúng tôi hiện có một kế hoạch đáng tin cậy để mang lại sự thay đổi mà đất nước cần. Phát triển nền kinh tế là trọng tâm của việc thực hiện điều đó", Reeves nói với các phóng viên bên lề buổi ra mắt bản tuyên ngôn của đảng tại Manchester.

"Cơ hội trở thành nữ Bộ trưởng Tài chính đầu tiên của Anh - điều đó sẽ mang lại cho tôi niềm tự hào to lớn, nhưng cũng trao cho tôi một trách nhiệm to lớn: truyền lại cho con gái và cháu gái của chúng ta một xã hội công bằng hơn. Đó là điều tôi quyết tâm thực hiện".

Thực trạng kinh tế nhiều thách thức

Di sản từ Đảng Bảo thủ không mấy tươi sáng, với mức sống trì trệ kể từ năm 2010, nợ công của Vương quốc Anh ở mức gần 100% tổng sản phẩm quốc nội và thuế ở mức cao nhất kể từ sau Thế chiến II.

Nhạy cảm với những lời cáo buộc từ Đảng Bảo thủ rằng các chính phủ Lao động trước đây của các ông Tony Blair và sau đó là Gordon Brown đã chi tiêu quá nhiều trước khi đảng này rời khỏi quyền lực vào năm 2010, bà Reeves đã khẳng định rõ ràng rằng mọi cam kết chi tiêu phải được tài trợ đầy đủ.

Bà cũng có hai quy tắc tài chính "chắc như đinh đóng cột": Chính phủ Đảng Lao động sẽ không vay nợ để chi tiêu hàng ngày và nợ phải giảm theo tỷ lệ phần trăm của nền kinh tế vào năm thứ năm của bất kỳ dự báo nào.

Nhưng điều đó không loại trừ việc vay tiền để đầu tư và bà cho biết tầm nhìn của bà - mà bà gọi là "kinh tế an toàn" - lấy cảm hứng từ các chính sách của Tổng thống Mỹ Joe Biden.

Điều đó có thể chứng kiến ​​sự gia tăng đầu tư để định hình các thị trường quan trọng về mặt chiến lược, phản ánh các chính sách "kinh tế cung ứng hiện đại" được Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen khởi xướng.

Bà Reeves cho biết Đảng Lao động sẽ trao thêm quyền hạn cho Văn phòng Trách nhiệm Ngân sách, đồng thời lưu ý rằng các nhà hoạt động của Đảng Lao động đã dành cho cơ quan giám sát tài chính này một tràng pháo tay nồng nhiệt tại một hội nghị của đảng.

"Sự cạn kiệt các ý tưởng của Đảng Bảo thủ không mang lại cho chúng ta sự tự do để thúc đẩy các chương trình tách biệt khỏi thực tế kinh tế hiện tại", bà nói với các nhà hoạt động trong một bài phát biểu vào năm ngoái.

Bà Reeves bắt đầu sự nghiệp của mình tại Ngân hàng Anh, từ chối lời mời làm việc tại ngân hàng đầu tư Goldman Sachs vì, sau này bà nói, bà "tin vào dịch vụ công".

Tại Ngân hàng Anh, bà làm việc tại bộ phận Nhật Bản, phân tích nền kinh tế bị cản trở bởi suy thoái với lãi suất thấp và nới lỏng định lượng mà sau này bà nói đùa là giống với nước Anh vào những năm 2010.

Bà cũng được điều động đến Đại sứ quán Anh tại Washington và ngân hàng Anh Halifax/Bank of Scotland (HBOS). Một nguồn tin kinh doanh từng làm việc với Reeves cho biết bà rất vui mừng khi có nữ hiệu trưởng đầu tiên và Reeves là người biết suy nghĩ và biết lắng nghe.

"Nước cờ" sáng của bà Reeves?

Tuy nhiên, kinh nghiệm chuyên môn và triển vọng kinh tế khiến bà được giới kinh doanh yêu mến lại khiến bà xa lánh phe cánh tả của Đảng Lao động.

Được bầu làm nhà lập pháp cho khu vực Leeds West vào năm 2010, bà đã giữ nhiều vai trò trong nhóm của lãnh đạo lúc bấy giờ là Ed Miliband phụ trách các báo cáo tài chính và lương hưu, nhưng đã bị đẩy xuống hàng ghế sau dưới sự lãnh đạo của đảng viên cánh tả Corbyn.

Momentum, một nhóm cánh tả được thành lập để ủng hộ chiến dịch tranh cử lãnh đạo của Corbyn, bày tỏ sự hoài nghi về kế hoạch của Reeves, đặc biệt là vai trò mà bà hình dung cho khu vực tư nhân trong việc thúc đẩy đầu tư.

Đồng chủ tịch của Momentum, Kate Dove cho biết: "Đảng Lao động hiện có cơ hội ngàn năm có một để định hình lại nền kinh tế Anh theo hướng có lợi cho số đông. Nhưng điều đáng lo ngại là bà Rachel Reeves cho đến nay vẫn chưa giải thích được cách bà sẽ chấm dứt các chính sách thắt lưng buộc bụng đã gây ra tác động tồi tệ cho xã hội".

Trong những năm ông Corbyn nắm quyền chủ tịch đảng, bà Reeves vẫn giữ vị trí nổi bật bên ngoài nhóm chính trị gia của mình với tư cách là chủ tịch ủy ban kinh doanh của quốc hội trước khi Starmer bổ nhiệm bà làm giám đốc tài chính vào năm 2021.

Sinh năm 1979 tại đông nam London, cha mẹ bỏ phiếu cho Đảng Lao động - nhưng không quá quan tâm đến chính trị - Reeves có một em gái tên là Ellie, cũng là một nhà lập pháp của Đảng Lao động.

Rachel Reeves biết ơn cha mình và một giáo viên tiểu học đã truyền cảm hứng cho bà đam mê cờ vua, giúp cô bé Rachel trở thành nhà vô địch cờ vua trẻ của Anh, điều mà bà cho biết đã chuẩn bị tốt cho sự nghiệp chính trị của mình sau này.

Dấu ấn của một kỳ thủ dường như cũng theo chân bà Reeves trong nhiều thành công. Và có thể thấy điều này qua một chia sẻ của bà với BBC vào năm 2021: "Điều quan trọng là khiến bạn phải nhìn về phía trước; suy nghĩ một cách chiến lược chứ không chỉ chiến thuật, và suy nghĩ về động thái tiếp theo của đối thủ cũng như của chính bạn".

Giờ là lúc công chúng Vương quốc Anh chờ xem những nước cờ tiếp theo của bà Reeves sẽ mở ra cục diện thế nào cho nền kinh tế!  

Nguyễn Khánh