Theo dõi báo trên:
Tháng 8 này là những ngày đáng nhớ với các thành viên phường rối Tế Tiêu, bởi có hai việc quan trọng dường như đến cùng một lúc. Đó là phường rối vừa nhận được lời mời của Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hà Nội tham gia trình diễn rối cạn tại Festival Thu Hà Nội 2023 và dự án xây dựng khu trưng bày, quảng bá, biểu diễn rối Tế Tiêu cũng bắt đầu khởi công. Nghệ nhân ưu tú Phạm Công Bằng, Chủ nhiệm phường rối Tế Tiêu hồ hởi cho biết, hai sự việc này là kết quả rất trực quan, “nhìn thấy, sờ thấy được” sau những nỗ lực bảo tồn, phát huy di sản cổ truyền của quê hương.
“Được mời lên phố cổ trình diễn trong một sự kiện quan trọng của thành phố chúng tôi vui lắm bởi công sức bao năm gìn giữ, phát huy nghề rối đã được các cấp biết đến, ghi nhận” - anh Bằng hãnh diện.
Nghệ nhân Phạm Công Bằng giới thiệu một tích trò rối cổ truyền.
Vì thế, mặc dù đã từng đến với những hội diễn lớn, dự liên hoan quốc tế, tham dự Festival Huế… và đã gây được tiếng vang, nhưng kỳ “lên phố” này, phường rối vẫn phải chuẩn bị kỹ lưỡng. Phạm Công Bằng tiết lộ, các tiết mục tại Festival Thu Hà Nội 2023 sẽ hoàn toàn được các anh biểu diễn trực tiếp, kể cả phần âm nhạc. Các tích trò biểu diễn đều là tích cổ; trang phục của nhân vật cũng sẽ được chọn “cầu kỳ, tỉ mỉ” để thể hiện đúng chất dân gian của rối truyền thống. Đây cũng là lần hiếm hoi, cả phường rối đều được huy động tham gia một sự kiện.
“Trước đây những trò rối cổ chúng tôi mới chỉ biểu diễn nhiều ở quê. Lần lên phố này sẽ phải tập luyện lại bởi dẫu sao chúng tôi cũng là phường rối dân gian, không phải chuyên nghiệp, không có điều kiện biểu diễn thường xuyên” - anh Bằng nói.
Người nghệ nhân trẻ cũng vui vẻ chia sẻ về dự án xây dựng khu trưng bày, quảng bá, biểu diễn rối Tế Tiêu - dự án được các anh mong mỏi suốt hàng chục năm qua. Bằng “khoe” rằng anh là một trong những người lên ý tưởng cho bản thiết kế tổng thể của dự án. Đây là dự án khá hoành tráng trên khu đất rộng tới hơn 2.000m2, ngoài khu vực chính là nhà thuỷ đình, sân khấu có sức chứa hàng trăm khán giả thì các hạng mục phụ trợ có đủ nhà thờ tổ nghề, nhà tạo hình trình diễn làm con rối, nhà trưng bày rối, khu vực tổ chức các trò chơi dân gian… Tổng mức đầu tư cho dự án này lên tới gần 10 tỷ đồng.
“Chỉ trong khoảng một năm nữa thôi, tại đây sẽ hình thành một quần thể giới thiệu trình diễn rối kết hợp du lịch, vui chơi giải trí, tìm hiểu truyền thống văn hóa của địa phương. Chúng tôi dự kiến mỗi cuối tuần sẽ có biểu diễn rối miễn phí để thu hút khách du lịch về với chùa Hương và để các em học sinh được tìm hiểu, trải nghiệm rối” - Phạm Công Bằng hào hứng nói.
Tế Tiêu là một làng cổ thuộc huyện Mỹ Đức, cách trung tâm Hà Nội chừng 50 km. Theo dân gian truyền lại, rối cạn Tế Tiêu có bề dày lịch sử hơn 400 năm. Rối Tế Tiêu là sự kết hợp hài hòa và tinh tế của sân khấu, quân rối, tích trò, kỹ thuật điều khiển, nghệ thuật trình diễn, âm nhạc, hát thoại… nên trong một thời gian dài đã được nhân dân khắp vùng mến mộ. Tuy nhiên, sau nhiều thăng trầm, đã có thời gian rối Tế Tiêu tưởng chừng mai một. Nhờ sự cống hiến của các nghệ nhân tiền bối như Lê Năng Nhượng, Phạm Văn Bể, nghề rối đã được vực dậy vào những năm 1990. Và hiện nay, anh Phạm Công Bằng đang tiếp nối “lửa nghề” được trao truyền từ cha anh - cố nghệ nhân Phạm Văn Bể.
Theo nghiên cứu của Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam, rối Tế Tiêu là một loại hình sân khấu dân gian hồn nhiên, dung dị nhưng cũng đầy những biến tấu bất ngờ. Đặc biệt, rối Tế Tiêu tích hợp được những trích đoạn tuồng kinh điển Việt Nam, việc chuyển hóa chất tuồng vào trong nghệ thuật rối một cách nhuần nhuyễn, tự nhiên. Đây là sự khác biệt rõ nét so với các phường rối cạn khác chỉ chuyên diễn các tích chèo cổ.
Nghệ nhân Phạm Công Bằng hướng dẫn các em thiếu nhi cách tạo hình con rối. Ảnh: NVCC
“Nghệ thuật tuồng đề cao yếu tố vũ đạo, đặc biệt là động tác chân của nhân vật. Rối tuồng phải diễn cho nhân vật cử động cả tứ chi, không như các loại rối khác chỉ diễn hai tay nhân vật. Do vậy diễn rối tuồng cực khó, muốn thành thục phải luyện tập nhiều năm” - nghệ nhân Phạm Công Bằng chia sẻ.
Anh Bằng cho biết, hiện nay, phường rối Tế Tiêu lưu giữ hơn 100 tích trò và hàng nghìn con rối được tạo hình rất sinh động. Trong số này, có hơn 20 tích trò là rối tuồng truyền thống như “Chém tá” trong tuồng “Sơn Hậu”, “Thoát Hoan chui ống đồng”, “Thạch Sanh chém trăn tinh”, “Thánh Gióng đánh giặc Ân”... Ngoài rối tuồng, phường rối Tế Tiêu cũng biểu diễn cả rối chèo, ví, kịch và các tích trò về đời sống đương đại. Năm 2021, rối cạn Tế Tiêu đã được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Bản thân anh cũng được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú năm 2019, khi chỉ mới ngoài 40 tuổi.
Theo Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, trên địa bàn thành phố hiện có 6 di sản múa rối thì 5 trong số đó là di sản rối nước, duy nhất phường rối Tế Tiêu có cả rối cạn và rối nước. Ngoài ra, đặc thù của rối Tế Tiêu là phường rối gia đình. Gần 20 nghệ nhân của phường đều là anh em, họ hàng của cố nghệ nhân Phạm Văn Bể.
Còn theo nghệ nhân Phạm Công Bằng, từ xưa, người dân Tế Tiêu không gọi “nghề rối” mà gọi là “chơi rối”. Múa rối chỉ là thú chơi trong những ngày nông nhàn hay lễ hội, để thỏa mãn chính mình và giúp vui cho cộng đồng sau những ngày tháng mưu sinh vất vả. Bởi vậy, dù mang tiếng là đã đi diễn nhiều nơi nhưng các thành viên của phường rối đều không có tiền công. Theo nghề nhưng không có thu nhập nên cả phường hơn hai chục người chẳng ai sống nhờ nghề rối. Phạm Công Bằng có nghề chính là sửa chữa điện tử, buôn bán loa đài; anh Lung - người gần 30 năm gắn bó với phường rối là công chức ở địa phương; ông Quyên trong đội trống - nhạc gần 20 năm nhưng vẫn giữ nghề hái dâu chăn tằm... Cũng bởi mỗi người một nghề mưu sinh nên mỗi năm, phường rối Tế Tiêu chỉ diễn được khoảng hơn chục buổi.
Nhưng đã có những tín hiệu lạc quan hơn khi gần đây, nhờ trở thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia mà ngày càng có nhiều cá nhân, đơn vị tìm về Tế Tiêu tìm hiểu nghệ thuật rối. Phường rối Tế Tiêu cũng mở thêm các lớp dạy nghề, truyền nghề. Đặc biệt, tất cả đều trông đợi ngày dự án khu trưng bày, quảng bá, biểu diễn rối Tế Tiêu hoàn thành. Được địa phương giao quản lý, sử dụng quần thể công trình này, anh Bằng và các thành viên phường rối cho biết đã có kế hoạch tổ chức nhiều hoạt động để tăng cường hoạt động của phường rối, tạo nên không khí văn hoá sôi nổi trong khu vực, vừa tham gia vào các hoạt động dịch vụ du lịch của huyện.
“Chúng tôi sẽ cố gắng làm sao để tiến tới các thành viên phường rối sẽ sống được bằng nghề, vì như vậy mới có được những lớp sau kế cận. Riêng tôi còn ước mơ một ngày nào đó, rối cạn Tế Tiêu sẽ được UNESCO vinh danh là “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại” - anh Bằng bộc bạch.
T.Toàn
Thích
(CLO) Những vấn đề bắt nguồn từ du lịch quá tải đã châm ngòi làn sóng bất bình ở Tây Ban Nha khiến nhiều người biểu tình bày tỏ sự bất mãn, đặc biệt tại các thành phố lớn như Barcelona, Málaga, các quần đảo Canary và Balearic.
(CLO) Ngày 17/11 sắp tới, nhóm nhạc huyền thoại Michael Learns To Rock sẽ có một đêm diễn duy nhất tại Nhà thi đấu Phú Thọ, TP.HCM, trong khuôn khổ tour lưu diễn Châu Á 2024 với chủ đề "Take Us to Your Heart".
(CLO) UBND TP.Hà Nội vừa có công văn gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất giải pháp tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức triển khai dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô.
(CLO) Hàng nghìn người dân tại thủ đô Berlin của Đức vào thứ Năm (3/10) đã biểu tình phản đối sự hỗ trợ quân sự của Đức cho Ukraine trong cuộc xung đột với Nga.
(CLO) Cựu Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte đã đến thăm thủ đô Kiev của Ukraine vào thứ Năm (3/10), chỉ hai ngày sau khi đảm nhận vai trò Tổng thư ký NATO.
(CLO) Ông Vũ Văn Hạnh, 54 tuổi, Phó Chủ tịch UBND huyện Hưng Hà (tỉnh Thái Bình) bị khởi tố, bắt tạm giam để điều tra về hành vi Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.
(CLO) Thư viện thành phố Cần Thơ có sức chứa 1.000 chỗ ngồi, với chức năng trưng bày giới thiệu và tổ chức sự kiện, cà phê sách…
(CLO) Thủ tướng Chính phủ giao Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các Bộ, ngành liên quan tạo điều kiện để Ngân hàng Chính sách xã hội nghiên cứu bổ sung chính sách hỗ trợ tín dụng phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, sinh kế cho người dân có mức sống trung bình, làm nông, lâm, ngư, diêm nghiệp...
(CLO) Mới đây (ngày 3/10/2024), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký Quyết định số 1097/QĐ-TTg phê duyệt danh sách thành viên Ban Chỉ đạo quốc gia về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Theo danh sách phê duyệt, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ (Ban Chỉ đạo) là Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long.
(CLO) Canada đang tiến hành một khoản đầu tư khổng lồ để đa dạng hóa thị trường xuất khẩu các sản phẩm dầu mỏ của mình. Đặc biệt, một đường ống dẫn dầu mới sẽ cho phép nước này vận chuyển dầu sang các khách hàng mới ở châu Á, như Nhật Bản, Trung Quốc và Ấn Độ.
(CLO) Để có đất đắp cho các trang trại chăn nuôi, công trình giao thông trên địa bàn huyện Chư Prông (tỉnh Gia Lai), một số cá nhân đã móc nối, khai thác trái phép khoáng sản nhằm cung cấp cho đơn vị thi công.
(CLO) "Bà già đi bụi", bộ phim đầu tiên sử dụng ngân sách Nhà nước thông qua đấu thầu, dù được đánh giá cao từ giới chuyên môn, hiện đứng trước nguy cơ chỉ chiếu miễn phí cho khán giả. Đây là thông tin được Cục trưởng Cục Điện ảnh Vi Kiến Thành chia sẻ tại họp báo Quý 3/2024 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL).
(CLO) Tổng thống Joe Biden cho biết hôm thứ Năm rằng Mỹ đang thảo luận về các cuộc tấn công vào các cơ sở dầu mỏ của Iran, còn quân đội Israel vẫn tiếp tục các chiến dịch quân sự chống lại nhóm chiến binh Hezbollah ở Lebanon.
(CLO) Kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024), UBND TP.Hà Nội tổ chức “Ngày hội văn hóa vì hòa bình” kỷ niệm 25 năm UNESCO tặng danh hiệu “Thành phố vì hòa bình”. Nhiều tuyến đường hạn chế phương tiện lưu thông trong 3 ngày này.
(CLO) IMF cảnh báo xung đột Trung Đông có thể châm ngòi khủng hoảng kinh tế toàn cầu, GDP Gaza giảm đến 86%.
(CLO) Để đảm bảo an toàn, Sở Giao thông Vận tải (GTVT) tỉnh Yên Bái đề nghị Cục Đường bộ Việt Nam cho phép cấm người và phương tiện lưu thông qua cầu Yên Bái kể từ 17h ngày 3/10.
(CLO) Thư viện thành phố Cần Thơ có sức chứa 1.000 chỗ ngồi, với chức năng trưng bày giới thiệu và tổ chức sự kiện, cà phê sách…
(CLO) "Bà già đi bụi", bộ phim đầu tiên sử dụng ngân sách Nhà nước thông qua đấu thầu, dù được đánh giá cao từ giới chuyên môn, hiện đứng trước nguy cơ chỉ chiếu miễn phí cho khán giả. Đây là thông tin được Cục trưởng Cục Điện ảnh Vi Kiến Thành chia sẻ tại họp báo Quý 3/2024 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL).
(CLO) Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô, Công ty Cổ phần Bảo tàng Cầu Long Biên, Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Việt Nam, Hội Liên lạc người Việt Nam ở nước ngoài và Trung tâm Lưu trữ quốc gia I phối hợp tổ chức lễ ra mắt cuốn sách “Cầu Long Biên - Cây cầu huyền thoại”, do Nhà xuất bản Mỹ thuật ấn hành.
(CLO) Triển lãm “Hà Nội - Ký ức những ngày tiếp quản”, giới thiệu gần 100 hình ảnh, tài liệu lưu trữ - những minh chứng về thời khắc lịch sử hào hùng của dân tộc.
(CLO) Ngân hàng UOB Việt Nam trao giải thưởng UOB Painting of the Year năm 2024 tại Việt Nam cho nghệ sĩ Nguyễn Việt Cường với tác phẩm mang tên “Dòng chảy”.
(CLO) Nhân kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô Hà Nội (10/10/1954-10/10/2024), sáng 3/10 tại Hà Nội, Hội Sân khấu Hà Nội tổ chức Hội thảo với chủ đề “70 năm Sân khấu Hà Nội” với sự tham dự của nhiều NSND, NSƯT cùng các hội viên của Hội Sân khấu.
(CLO) Hội chợ Làng nghề lần thứ 20 năm 2024 đã chính thức được khai mạc và diễn ra từ hôm nay 3/10 đến 6/10 tại Hà Nội với 100 gian hàng trưng bày các sản phẩm từ các làng nghề, sản phẩm nông nghiệp đến từ các tỉnh/thành trên cả nước.
(CLO) Bức tranh Panorama “Hà Nội: Kháng chiến - Dựng xây - Đổi mới” hiện đang được nhóm hoạ sĩ trẻ gấp rút hoàn thiện để kịp dịp lễ kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024).
(NB&CL) Hơn 4 thập kỷ theo đuổi nghệ thuật, họa sĩ Hùng Khuynh được biết đến với những tác phẩm hội họa giàu tính dân gian. Tuy nhiên, so với nhiều đồng nghiệp, ông ít xuất hiện trong các triển lãm cá nhân cũng như triển lãm nhóm. Lần này, ông mang đến triển lãm mới nhất của mình 50 bức sơn mài, phần nhiều là những tác phẩm chưa từng công bố.
(CLO) Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng được công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới sẽ đóng góp vào việc bảo tồn đa dạng cảnh quan, hệ sinh thái; thúc đẩy sự phát triển bền vững.
