(CLO) Phát triển kinh tế phải gắn liền với sự bền vững nên năng lượng sạch (NLS) đang trở thành mối quan tâm hàng đầu hiện nay ở nước ta. Tuy nhiên nhiều "nút thắt" trong quy trình sản xuất vẫn đang là rào cản khiến NLS chưa thể tiệm cận với Việt Nam.

Than và nhiệt điện than – Kẻ sát nhân Trái Đất

[su_column size="1/3"][su_note note_color="#d3feec"]

Hiện nay, Việt Nam chủ yếu sản xuất điện năng dựa vào thủy điện với 40%, điện than 30%, tua bin khí với trên 20%, từ dầu thô là 3 - 4 %, trong khi điện gió chỉ chiếm tỷ lệ "khá khiêm tốn" 0.5%. [/su_note][/su_column]

Trong hội thảo "Tương lai của năng lượng sạch", Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã nhận định, "Việt Nam đang tiến tới phát triển kinh tế toàn diện ở mọi khía cạnh nên việc sản xuất ra NLS là điều rất cần thiết".

Ông Gunnar Bragi Sveinsson - Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Iceland cũng đồng tình và nhấn mạnh rằng, "NLS không chỉ là chìa khóa của phát triển bền vững của Việt Nam mà còn là của nền kinh tế toàn cầu, là con đường giải quyết mọi khủng hoảng về môi trường sống, không khí, khí hậu... đồng thời là cầu nối hợp tác với tổ chức Liên hợp quốc hay Ngân hàng thế giới (WB)".

Đối với nền kinh tế Việt Nam, nhiệt điện đang là một lựa chọn tối ưu bởi chi phí rẻ, dây chuyền sản xuất đơn giản, chưa cần đội ngũ tay nghề lao động cao mà vẫn đem lại hiệu quả sản xuất vượt trội, nhận định của nhiều chuyên gia. Minh chứng rõ nhất cho vị thế của nhiệt điện than đối với Việt Nam chính là trận lũ lịch sử tại Quảng Ninh đã gây nên sự thiếu hụt than trầm trọng, khiến ngành khai thác than rơi vào trạng thái tê liệt và làm Tập đoàn Điện lực Việt Nam phải lên tiếng cảnh báo về sự thiếu hụt điện trên diện rộng cho các tỉnh miền Bắc.

Về phía đại diện Nhà nước, ông Nguyễn Đức Cường, Giám đốc Trung tâm Năng lượng thuộc Viện Năng lượng, Bộ Công thương cũng đã từng nhấn mạnh rằng, "cơ cấu điện năng theo dạng năng lượng sơ cấp đến năm 2015, nhiệt điện than sẽ chiếm khoảng 58% và năm 2030 sẽ chiếm đến 60 %. Trong khi đó, thủy điện và các loại hình khác có xu hướng giảm. Điều đó đồng nghĩa, nhiệt điện than sẽ vẫn "phải được ưu tiên" sử dụng dù biết than là kẻ sát nhân trái đất, là kẻ hủy hoại không chỉ môi trường sống mà còn cả tính mạng của cộng đồng người dân Việt Nam.

Bàn về thực trạng đau lòng này, không phải không ai biết mà chỉ là Việt Nam đang "lực bất tòng tâm" bởi để có thể sản xuất được NLS không phải chỉ cần có ý chí là đủ. Sản xuất NLS đòi hỏi khoa học công nghệ phải ở trình độ cao, đội ngũ lao động phải có tay nghề không chỉ trong sản xuất "trực tiếp" mà còn trong sản xuất "gián tiếp" ở những công trình nghiên cứu hay các phát minh khoa học có bước đột phá, có tính ứng dụng cao, phù hợp với tình hình xã hội và kinh tế của Việt Nam.

Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam là quốc gia có tiềm năng rất lớn về năng lượng mặt trời, đặc biệt ở các vùng miền trung và miền nam nhưng hệ thống cơ sở hạ tầng cho sản xuất điện từ năng lượng mặt trời lại tỏ ra bất đối xứng với tiềm lực này.

Suốt một thời gian dài trước đây, Chính phủ đã khuyến khích người dân sử dụng năng lượng mặt trời trong đời sống sinh hoạt của người dân như bình nước nóng, đèn chiếu sáng hay thậm chí là toàn bộ hệ thống chiếu sáng trong gia đình nhưng chi phí thực hiện lại quá cao nên trong suy nghĩ của người dân họ vẫn từ chối phương án này dù biết sẽ mang lại lợi ích cho môi trường sinh thái.

Đặt vị trí của DN trong vị trí của các hộ gia đình trên, việc phải "vận động" một nguồn vốn quá lớn trong trang bị các thiết bị sản xuất, đào tạo nguồn nhân lực, xây dựng hệ thống phát điện đặc biệt là phải cạnh tranh với những DN sản xuất nhiệt điện than khác có giá thành rẻ hơn... thực sự là những "quang gánh" quá sức đối với DN.

NLS đã được biết đến như một đặc điểm nổi bật của đất nước Iceland với 70% sản lượng điện được sản xuất từ các nguyên liệu sạch như địa nhiệt, phong nhiệt,... nhưng với Việt Nam thì có lẽ NLS vẫn còn là đích đến còn nhiều chông gai.

Quỳnh Liên