Câu chuyện làm từ thiện và những ồn ào không đáng có...

Dư luận còn chưa nguôi ngoai về việc nghệ sỹ Hoài Linh “ngâm” tiền từ thiện tới 6 tháng thì gần đây, hàng loạt nghệ sĩ vướng phải những "lùm xùm" liên quan đến từ thiện lại một lần nữa làm dậy sóng cư dân mạng.

Sự việc xuất phát từ việc MC, diễn viên Trấn Thành kêu gọi ủng hộ người dân miền Trung năm 2020 với tổng số tiền nhận được là 9,4 tỷ đồng nhưng MC này lại chuyển 3 tỷ đồng cho MC Đại Nghĩa và hơn 6,4 tỷ đồng cho bà Ngọc Hương (mẹ Hồ Ngọc Hà) làm từ thiện, thay vì gửi cho ca sỹ Thủy Tiên như lời hứa ban đầu. Còn ca sỹ Đàm Vĩnh Hưng bị bà Nguyễn Phương Hằng (Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Đại Nam) “tố” trên mạng xã hội là nhận được số tiền kêu gọi quyên góp thực tế 96 tỷ đồng, nhiều hơn con số mà ca sỹ công bố.

Ca sỹ Thủy Tiên từng được cộng đồng ghi nhận, khen ngợi trong năm 2020 thì đến nay, không ít ý kiến vẫn thắc mắc về sự minh bạch đối với số tiền mà người hâm mộ, mạnh thường quân đã đóng góp cho đồng bào miền Trung bị lũ lụt thông qua Thủy Tiên.

Trước những ồn ào không đáng có, mỗi nghệ sĩ đều chọn cho mình một cách giải quyết khác nhau. Trong khi Đàm Vĩnh Hưng dọa kiện, Thủy Tiên - Công Vinh hứa hẹn sẽ sớm tung sao kê thì Trấn Thành là nghệ sĩ đầu tiên công bố gần 1.000 trang sao kê số tiền 9,6 tỷ đồng từ thiện. Trấn Thành khẳng định anh không nhận đến 120 tỷ đồng như tin đồn, và tung sao kê như một cách "bảo vệ danh dự cho các nghệ sĩ".

Sau khi Trấn Thành tung sao kê, MC Đại Nghĩa đã đăng đàn nói về số tiền đã nhận từ Trấn Thành. Tiếp đó tối 7/9, mẹ ca sĩ Hồ Ngọc Hà - cũng đăng bài xác nhận 3 đợt chuyển tiền của Trấn Thành (với tổng số tiền 6,4 tỷ đồng) cùng quá trình giải ngân của mình tại các địa phương Quảng Bình, Huế, Quảng Trị... Bà Hương khẳng định không ăn chặn tiền từ thiện.

Nghệ sĩ làm từ thiện: Không phải dễ dàng

Trong khi lùm xùm về câu chuyện nghệ sĩ sao kê đang còn nóng, ca sĩ Duy Mạnh đã bất ngờ tung ra ca khúc mang tựa đề "Tôi không sao kê đâu". Thậm chí, giọng ca "Kiếp đỏ đen" tiếp tục gây sốc khi chia sẻ trên một tờ báo: "Nghệ sĩ cũng là con người thôi, bất kỳ ai cũng tồn tại lòng tham. Tôi nghe đến số tiền tỷ tôi cũng "thèm" lắm chứ. Chính bởi vậy mà tôi không dám làm từ thiện".

Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều nghệ sĩ đã tự giác sao kê từ lâu chứ không đợi ai nhắc nhở, điển hình là Đại Nghĩa hoặc vợ chồng Lý Hải - Minh Hà với bảng sao kê số tiền 6,3 tỷ đồng từ thiện miền Trung năm 2020.

Thời gian qua, nhiều nghệ sĩ đi lại như con thoi hỗ trợ người dân khó khăn như Quyền Linh, Việt Hương, Đại Nghĩa, Quỳnh Hoa, Quốc Thuận, Trịnh Kim Chi, Xuân Lan... Có những nghệ sĩ lại chọn việc giúp đỡ những bà con trong khu phố mình như Hồng Vân, Hữu Châu, Tiến Luật...

Nói về chuyện từ thiện ồn ào thời gian qua, một nghệ sĩ đề nghị không nêu tên chia sẻ: "Tôi không dám chắc nghệ sĩ nào đó không có khuất tất, nhưng tôi biết có nhiều nghệ sĩ rất trân trọng tổ nghiệp, họ không dám làm bậy với tiền từ thiện của công chúng đâu. Vì làm vậy không chỉ trái lương tâm mà họ tin rằng làm chuyện xấu Tổ sẽ lấy lại nghề!".

Ông Trần Ngọc Giàu - Chủ tịch Hội Sân khấu TP.HCM, chia sẻ hoạt động thiện nguyện là công việc ý nghĩa mà rất nhiều thế hệ nghệ sĩ đã duy trì và làm rất tốt. Đến nay, nhiều nghệ sĩ trẻ vẫn tiếp nối và tạo được thiện cảm với khán giả.

Ông nói: "Nghệ sĩ tin rằng mình trong sáng khi làm từ thiện nhưng về công luận thì người ta có quyền nghi ngờ. Vì vậy từ đây về sau mình làm từ thiện cần thận trọng hơn. Thu chi ghi chép cẩn thận và minh bạch công khai để ai quan tâm họ sẽ xem qua. Tất cả những điều này trước tiên là tự bảo vệ bản thân mình trước những rắc rối nếu có".

Làm từ thiện sao cho đúng cách?

Cần nhấn mạnh, mọi hoạt động từ thiện đều đáng quý nhưng từ thiện chưa bao giờ là việc làm đơn giản và dễ dàng. Thực trạng hiện nay, nhiều nghệ sĩ đứng ra kêu gọi quyên góp theo dạng cá nhân thường thiếu sự chuẩn bị cần thiết dẫn đến những kế hoạch đưa ra một cách vội vàng, rủi ro lớn.

Theo luật sư Đặng Văn Cường (Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp), những nghi ngờ đồn đoán trên mạng xã hội gần đây chỉ là những thông tin dư luận, chưa được xác thực, chưa có kết luận của cơ quan chức năng. Nếu để vụ việc kéo dài sẽ ảnh hưởng lớn đến đạo đức xã hội, có nguy cơ gây ra mất đoàn kết, xung đột giữa các hội nhóm và làm giảm lòng tin của người dân đối với lòng tốt và sự tử tế. 

Hiện nay, mạng xã hội trở nên hỗn loạn với những lời, tin nhắn mắng chửi, bới móc, tìm kiếm thông tin cá nhân, xúc phạm lẫn nhau, ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội, làm suy giảm niềm tin và đạo đức của con người, ảnh hưởng đến đạo đức xã hội và có thể làm suy giảm hiệu quả của hoạt động từ thiện trong thời gian tới đây. Nhiều ý kiến cho rằng: Cơ quan chức năng cần phải tăng cường công tác quản lý trên không gian mạng; đồng thời xác minh làm rõ sự việc để xử lý những sai phạm theo quy định pháp luật. Hiện, hoạt động kêu gọi từ thiện vẫn đang được thực hiện theo Nghị định 64/2008/NĐ-CP. 

“Đã đến lúc cần phải ban hành Bộ Quy tắc ứng xử của các nghệ sỹ nói chung, chứ không chỉ có Bộ Quy tắc ứng xử của các nghệ sỹ trên không gian mạng, để quản lý chặt hơn nữa việc phát ngôn, hoạt động từ thiện, đặc biệt hoạt động quảng cáo của các nghệ sỹ. Cơ quan Nhà nước ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để đưa ra các quy định và chế tài đối với các nghệ sĩ vi phạm đạo đức nghề nghiệp, vi phạm pháp luật và cần sửa đổi bổ sung kịp thời Nghị định 64/2008/NĐ-CP, tăng cường cơ chế kiểm tra giám sát hoạt động ngay để tránh những tiêu cực có thể phát sinh”, luật sư Đặng Văn Cường cho biết.

Rõ ràng, từ thiện là hoạt động có lý có tình. Người làm thiện nguyện có cái tình lớn lao đến đâu đi nữa vẫn cần cái lý để giữ cho cái tình bền vững trước dư luận thị phi. Thiết nghĩ, nghệ sĩ Việt cần phải rút kinh nghiệm nhiều hơn nữa từ những lùm xùm về kêu gọi từ thiện đã xảy ra trước đó. Cần ý thức rõ, nghệ sĩ cũng là người bình thường, không nên ôm đồm mọi công đoạn của một hoạt động từ thiện.

Bên cạnh đó, khán giả - những người ủy thác nghệ sĩ làm từ thiện thay mình, nên "chọn mặt gửi vàng" và tin tưởng vào lựa chọn của mình. Cần hết sức tránh việc đóng góp có hạn nhưng đòi hỏi vô hạn gây áp lực lên người nhận quyên góp. Không ít trường hợp nghệ sĩ bị chỉ trích nặng nề, thậm chí tẩy chay vì sơ suất nhỏ là không xứng đáng.

Bích Việt