Tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 5/2023, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương đã thông tin đến báo chí việc giải quyết tình trạng thiếu thuốc, nhất là trong dịp chuẩn bị tổ chức các đợt tiêm chủng vaccine mở rộng và các giải pháp để quyết dứt điểm trình trạng thiếu thuốc, thiếu trang thiết bị y tế (TTBYT).

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương, thời gian qua, Bộ Y tế đã chủ động, tích cực phối hợp với các bộ ngành triển khai nhiều biện pháp tháo gỡ khó khăn đối với lĩnh vực TTBYT, thiếu thuốc, đặc biệt là thuốc hiếm.

Cụ thể, đối với vấn đề về trang thiết bị: Để đảm bảo nguồn cung về TTBYT, Bộ Y tế đã tham mưu, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 07/2023/NĐ-CP ngày 3/3/2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 98/2021/NĐ-CP ngày 8/11/2021 về quản lý TTBYT, trong đó có một số giải pháp để đảm bảo nguồn cung liên quan đến hoạt động nhập khẩu TTBYT và đến nay cơ bản đã giải quyết được tình trạng thiếu TTBYT liên quan đến thủ tục nhập khẩu, cụ thể:

Về giấy phép nhập khẩu: Đã gia hạn hiệu lực cho trên 12.500 giấy phép nhập khẩu TTBYT đến hết ngày 31/12/2024.

Về cấp số lưu hành các trang thiết bị y tế, đến nay gồm: TTBYT loại A đã cấp cho 27.847 hồ sơ; TTBYT loại B đã cấp cho 14.508 hồ sơ;  TTBYT loại C, D đã cấp cho 1.673 hồ sơ.

Đối với vấn đề về thiếu thuốc, đặc biệt là thuốc hiếm, theo bà Nguyễn Thị Liên Hương, việc thiếu nguồn cung về thuốc chỉ xảy ra đối với một số thuốc chuyên khoa, thuốc hiếm do khó khăn về nguồn cung ứng, không xác định được nhu cầu vì các bệnh ít gặp và không lường trước về thời điểm, số lượng. "Ví dụ: Các thuốc chống độc, giải độc tố (BAT), huyết thanh kháng nọc rắn. Ngoài ra, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 và chiến tranh tại châu Âu dẫn đến đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu đối với một số thuốc như Albumin, Globulin, các thuốc này hầu như nước nào cũng thiếu", bà Hương cho biết.

Để đảm bảo nguồn cung về thuốc, Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương cho biết, Bộ Y tế đã báo cáo Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết số 80/2023/QH15, trong đó cho phép các thuốc đủ điều kiện được gia hạn duy trì hiệu lực lưu hành đến hết 2024.

Theo đó, từ đầu năm 2023 đến nay Bộ Y tế đã công bố 4 đợt với tổng số 10.572 thuốc (8.204 thuốc trong nước, 2.143 thuốc nước ngoài, 225 vaccine, sinh phẩm) được tiếp tục sử dụng giấy đăng ký lưu hành đến hết 31/12/2024. Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng đã cấp phép cho gần 3.000 thuốc chưa có số đăng ký theo quy định của Luật Dược, hiệu lực 3-5 năm, với số mới được cấp thêm này, hiện có khoảng 22.000 số đăng ký thuốc có visa lưu hành với khoảng 800 hoạt chất các loại. Do vậy hiện nay cơ bản đảm bảo được nguồn cung thuốc trên thị trường.

Về các giải pháp trong thời gian tới để đảm bảo nguồn cung đối với TTBYT, thuốc, đặc biệt là thuốc hiếm, bà Hương cho biết, Bộ Y tế đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Kế hoạch và Đầu tư để rà soát, đề xuất sửa đổi một số nội dung đưa vào dự thảo Luật Đấu thầu sửa đổi lần này để tháo gỡ các khó khăn trong việc mua sắm.

Ngoài ra, với các thuốc đặc biệt hiếm, thuốc hạn chế nguồn cung, Bộ Y tế đã báo cáo, đề xuất Chính phủ và đã được Chính phủ đồng ý xây dựng cơ chế đảm bảo thuốc hiếm, thuốc hạn chế nguồn cung. Bộ Y tế đã và đang khẩn trương triển khai dự kiến hình thành 3-6 trung tâm dự trữ thuốc hiếm, thuốc hạn chế nguồn cung. "Đây cũng sẽ là một giải pháp căn cơ để đảm bảo các thuốc đặc biệt hiếm, dùng trong trường hợp khẩn cấp", bà Hương nhấn mạnh.

Liên quan đến việc bảo đảm triển khai Chương trình tiêm chủng mở rộng, Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương thông tin, Bộ Y tế đã rà soát nguồn vaccine gối đầu từ năm 2022 chuyển sang đến nay. Đối với các vaccine sản xuất trong nước, chương trình tiêm chủng mở rộng đã cung ứng đủ số lượng vaccine của năm 2022 và gối đầu đến tháng 7 năm 2023. Vaccine Viêm gan B, vaccine phòng Lao còn đủ sử dụng đến tháng 8/2023, vaccine Viêm não Nhật Bản có thể sử dụng đến hết tháng 9/2023. Vaccine sởi, vaccine sởi - rubella, bOPV đủ dùng hết tháng 7/2023; vaccine uốn ván và bại liệt tiêm hiện còn đủ đáp ứng đến hết năm 2023.

"Đối với vaccine nhập khẩu 5 trong 1 đã đủ dùng đến đầu năm 2023. Do đây là vaccine nhập khẩu, năm 2022 đã tiến hành các thủ tục đấu thầu, mua sắm theo quy định, tuy nhiên không có nhà thầu tham gia", bà Hương nói.

Cũng theo bà Nguyễn Thị Liên Hương, giai đoạn 2016-2020 thực hiện Chương trình mục tiêu y tế dân số giai đoạn 2016 - 2020, Bộ Y tế được bố trí kinh phí ngân sách Trung ương để thực hiện đặt hàng đối với 9 vaccine sản xuất trong nước. Các vaccine này chỉ có một nhà sản xuất trong nước và đây là các đơn vị thuộc Bộ Y tế nên Bộ đã thực hiện cơ chế đặt hàng. Đối với các vaccine nhập khẩu, Bộ Y tế đã thực hiện cơ chế mua sắm thông qua tổ chức UNICEF theo hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt theo Điều 26 của Luật Đấu thầu hoặc thực hiện đấu thầu tập trung khi đủ điều kiện có 3 đăng ký trở lên.

Giai đoạn năm 2021 - 2022, theo Luật Đầu tư công (sửa đổi) năm 2019 không còn Chương trình mục tiêu y tế, dân số mà chỉ còn một số hoạt động được lồng ghép vào nội dung chi của 3 chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 và không có nội dung mua vaccine, các nội dung còn lại chuyển thành các nhiệm vụ thường xuyên của các bộ, các cơ quan Trung ương và các địa phương. Vì vậy, để có lộ trình phù hợp khi chuyển đổi cơ chế từ mua sắm bằng ngân sách Trung ương chuyển giao cho các địa phương triển khai thực hiện, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 129 năm 2020 về phân bổ ngân sách Trung ương năm 2021, theo đó, Bộ Y tế được giao nguồn dự toán từ ngân sách Trung ương thực hiện mua sắm để cung ứng vaccine cho Chương trình tiêm chủng mở rộng đảm bảo cho 2 năm 2021, 2022 và gối đầu các tháng đầu năm 2023.

"Thực hiện nội dung của năm 2023, để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho địa phương, cần tiếp tục thực hiện việc mua vaccine Chương trình tiêm chủng mở rộng như các năm trước", bà Hương nhấn mạnh.

Thứ trưởng Bộ Y tế cũng cho biết, Bộ đã xây dựng dự toán ngân sách Nhà nước năm 2023, đề nghị bố trí kinh phí để Bộ Y tế thực hiện mua vaccine Chương trình tiêm chủng mở rộng và trình Chính phủ tờ trình và dự thảo nghị quyết về nội dung này. Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã chỉ đạo quyết liệt Bộ Y tế phối hợp cùng với Bộ Tài chính để bố trí kinh phí, ngân sách Trung ương năm 2023 để triển khai mua vaccine theo quy định như những năm trước đây. Bộ Y tế đã có công văn gửi 63 tỉnh, thành phố, đến nay đã tổng hợp đủ nhu cầu vaccine của 63 tỉnh và đã chỉ đạo các đơn vị cung ứng vaccine sẵn sàng các công việc theo quy định.

"Hiện nay, Bộ Y tế và các bộ ngành đang triển khai quyết liệt để bảo đảm đủ cung ứng vaccine cho Chương trình tiêm chủng mở rộng", bà Hương nhấn mạnh.