Tiếp theo chương trình kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XV, chiều 15/11, với 483 đại biểu Quốc hội tán thành (chiếm 96,99%), Quốc hội chính thức thông qua Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi). Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) gồm 04 Chương, 66 Điều.

Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, về sự phù hợp của dự thảo Luật với Hiến pháp, các luật có liên quan và tính tương thích với các cam kết, điều ước quốc tế, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã chỉ đạo các cơ quan rà soát kỹ lưỡng, đối chiếu các nội dung của dự thảo Luật với các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, trong đó có Luật An ninh mạng, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Nhà ở, Luật Công chứng, dự án Luật Giao dịch điện tử... 

Bên cạnh đó, UBTVQH đã rà soát bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, sự phù hợp với các điều ước quốc tế, cam kết quốc tế mà CHXHCN Việt Nam là thành viên để bảo đảm tính khả thi, sự phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam.

Đáng chú ý, về vấn đề rửa tiền qua tiền ảo, tài sản ảo, tiền mã hóa, tiền kỹ thuật số nhằm hạn chế rủi ro về rửa tiền, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho biết, tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội (ĐBQH), dự thảo Luật quy định theo hướng giao Chính phủ quy định các hoạt động mới phát sinh có rủi ro về rửa tiền chưa được quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 4 của đối tượng báo cáo sau khi được sự đồng ý của UBTVQH.

"UBTVQH đề nghị Chính phủ sớm xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý đối với tiền ảo, tài sản ảo nhằm ngăn ngừa và giảm thiểu các rủi ro rửa tiền nói riêng và rủi ro tài chính nói chung", ông Vũ Hồng Thanh nêu.

Cũng theo Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế, UBTVQH đã tiếp thu nhiều ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội và chỉnh lý tại dự thảo Luật nhiều điều, khoản nhằm bảo đảm tính khả thi, rõ ràng, cụ thể, dễ triển khai hơn trong thực tiễn.

Cụ thể, dự thảo Luật đã tiếp thu, chỉnh lý nhiều nội dung về đối tượng áp dụng; giải thích từ ngữ; hoạt động của đối tượng báo cáo; nguyên tắc phòng, chống rửa tiền và hợp tác quốc tế trong phòng, chống rửa tiền; nhận biết khách hàng, thu thập, cập nhật, xác minh thông tin khách hàng; tiêu chí cụ thể cho việc phân loại mức độ rủi ro rửa tiền; các biện pháp giảm thiểu rủi ro về rửa tiền khi cung cấp sản phẩm, dịch vụ mới; sản phẩm, dịch vụ hiện có áp dụng công nghệ đổi mới; báo cáo giao dịch đáng ngờ; dấu hiệu đáng ngờ; trì hoãn giao dịch…

Đáng chú ý, về báo cáo giao dịch đáng ngờ: bổ sung nội dung: “Việc xác định bị can, bị cáo, người bị kết án theo thông báo của cơ quan nhà nước có thẩm quyền” (điểm a khoản 1 Điều 26); điều chỉnh tăng thời gian yêu cầu đối tượng báo cáo phải báo cáo giao dịch đáng ngờ từ 2 ngày lên 3 ngày làm việc (Điều 37);

Về dấu hiệu đáng ngờ: sửa một số nội dung còn mang tính định tính, chưa cụ thể, trong đó: sửa dấu hiệu “Giao dịch của khách hàng thực hiện thông qua đối tượng báo cáo không đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật”  thành  “Khách hàng yêu cầu đối tượng báo cáo thực hiện giao dịch không đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật” (Điều 27);

Sửa dấu hiệu “tài khoản của khách hàng không giao dịch trên một năm, giao dịch trở lại mà không có lý do hợp lý” thành ”Tài khoản của khách hàng đột nhiên nhận được một khoản tiền gửi hoặc chuyển tiền có giá trị lớn bất thường” (Điều 28);

Bỏ dấu hiệu “hoặc yêu cầu mua hợp đồng bảo hiểm liên quan đến công việc kinh doanh nằm ngoài hoạt động kinh doanh thông thường của khách hàng”, bỏ cụm từ “miễn cưỡng cung cấp lý do tham gia bảo hiểm” (Điều 30); bỏ cụm từ ”hoặc khi bên thứ ba không có nơi thường trú cùng với khách hàng” (Điều 32)….

Về trì hoãn giao dịch, ông Vũ Hồng Thanh cho biết, dự thảo luật đã chỉnh lý khoản 1 Điều 44 như sau: “1. Đối tượng báo cáo phải áp dụng ngay biện pháp trì hoãn giao dịch trong các trường hợp sau đây: a) Khi có căn cứ để nghi ngờ hoặc phát hiện các bên liên quan tới giao dịch thuộc Danh sách đen; 

b) Khi có lý do để tin rằng giao dịch được yêu cầu thực hiện có liên quan đến hoạt động phạm tội, bao gồm giao dịch do người bị kết án theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự yêu cầu thực hiện và tài sản trong giao dịch thuộc quyền sở hữu hoặc có nguồn gốc thuộc quyền sở hữu, quyền kiểm soát của người bị kết án đó; giao dịch liên quan đến tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi có liên quan đến tội phạm tài trợ cho khủng bố;

c) Khi có yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định tại các luật có liên quan.”

Về bảo đảm bí mật thông tin, hồ sơ, tài liệu, báo cáo, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế cho biết, đã bổ sung đối tượng “tổ chức, cá nhân có liên quan” của đối tượng báo cáo phải tuân thủ quy định về bảo vệ bí mật nhà nước và bảo mật thông tin nhận biết khách hàng theo quy định của pháp luật có liên quan.

Với quy định này, không chỉ đối tượng báo cáo, các tổ chức khác (tại Điều 13) hoặc bên thứ ba (tại Điều 14) hoặc các bên liên quan khác, bao gồm cả cơ quan nhà nước (Điều 63) đều phải có trách nhiệm bảo vệ bí mật nhà nước và bảo mật thông tin khách hàng, thông tin giao dịch.