Theo đó, tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 7/2023 do Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn, Người phát ngôn của Chính phủ chủ trì diễn ra chiều ngày 5/8; báo chí đã nêu câu hỏi đến lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải (GTVT) xung quanh đề xuất thu phí hệ thống đường cao tốc do Nhà nước đầu tư bằng ngân sách.

Cụ thể: Vừa qua, trong dự thảo Luật Giao thông đường bộ có đề xuất thu phí hệ thống đường cao tốc do Nhà nước đầu tư bằng ngân sách. Xin đại diện Bộ GTVT giải thích rõ hơn lý do về đề xuất việc thu này và mức thu dự kiến ra sao? Nguồn thu sẽ được sử dụng vào mục đích gì?

Trả lời câu hỏi, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Danh Huy cho biết, trên thế giới nói chung, và ở các quốc gia đang phát triển nói riêng thì khả năng nguồn lực của quốc gia nào cũng thế, việc đầu tư hạ tầng gần như là không đáp ứng nổi.

“Chúng ta đã huy động rất nhiều giải pháp cũng như phương pháp, từ PPP đến nguồn lực của các doanh nghiệp để đầu tư, trong đó có giải pháp là Nhà nước đầu tư rồi thu phí để hoàn vốn”, ông Huy nói.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Danh Huy, sơ bộ đến năm 2025, nếu đầu tư được hệ thống kết cấu hạ tầng hơn 900 nghìn tỷ đồng thì cũng chỉ cân đối được 234 nghìn tỷ đồng. Khi quyết định chủ trương đầu tư các dự án đường cao tốc như cao tốc Bắc - Nam phía Đông và một số dự án đường cao tốc khác, đây đều là những dự án quan trọng quốc gia. Tại các nghị quyết của Quốc hội đã giao cho Chính phủ nghiên cứu các giải pháp để đầu tư xong rồi thu phí để hoàn vốn.

Thực hiện nghị quyết của Quốc hội, Bộ GTVT đã xây dựng các đề án và trong dự thảo Luật Giao thông đường bộ lần này cũng đưa vào. Đó là Nhà nước đầu tư các tuyến đường cao tốc mới, song song với việc đầu tư xây dựng các quốc lộ. “Ở đây, người dân có quyền lựa chọn đi quốc lộ hoặc đi cao tốc”, ông Huy nêu rõ.

Với câu hỏi thu phí như thế nào? Theo ông Nguyễn Danh Huy, hiện nay, Bộ GTVT đã tính toán các lợi ích mang lại khi các phương tiện đi trên cao tốc, một là nhanh hơn, hai là tiết kiệm nhiên liệu hơn. Từ các chi phí tiết kiệm nhiên liệu, chi phí vận hành khai thác, Nhà nước sẽ thu phí với các lợi ích mang lại đó, đồng thời cũng sẽ bảo đảm sự chi trả của người dân.

“Mục đích của nguồn thu này là bổ sung lại nộp vào ngân sách, để phục vụ đầu tư kết cấu hạ tầng và các nhiệm vụ chi khác của Trung ương”, ông Huy nhấn mạnh.

Với câu hỏi thu phí xong sử dụng như thế nào? theo Thứ trưởng Bộ GTVT, việc thu phí sau khi trừ đi chi phí thu phí, chi phí vận hành, nộp lại ngân sách, từ đó sẽ cân đối lại các mục tiêu của nhiệm vụ chi của ngân sách Trung ương. Đối với các tuyến cao tốc mà Nhà nước đầu tư cơ bản, hiện nay đang đầu tư đều theo chủ trương và nghị quyết của Quốc hội phê duyệt.

Mới đây, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ KH&ĐT) vừa có Công văn số 3811/BKHĐT-PTHTĐT gửi Bộ GTVT liên quan phương án thí điểm thu phí sử dụng đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư.

Tại công văn này, Bộ KH&ĐT cho biết, tại các nghị quyết về chủ trương đầu tư xây dựng Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông (bao gồm cả giai đoạn 2017 - 2020 và giai đoạn 2021 - 2025); các dự án đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Châu Đốc - Sóc Trăng - Cần Thơ và đường Vành đai 3 TP Hồ Chí Minh, Quốc hội đều đã giao Chính phủ chỉ đạo thực hiện việc nghiên cứu, xây dựng phương án thu hồi vốn đầu tư của Nhà nước hoàn trả vào ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương theo tỷ lệ góp vốn vào dự án.

Bên cạnh đó, Nghị quyết số 62/2022/QH15 ngày 16/6/2022 về hoạt động chất vấn tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV cũng yêu cầu: Hoàn thiện pháp luật về thu phí đối với các tuyến đường cao tốc đầu tư bằng ngân sách Nhà nước.

Tuy nhiên, theo Bộ KH&ĐT, việc thí điểm thu phí sử dụng đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư là một chính sách mới, có ảnh hưởng lớn đến nhiều đối tượng tham gia giao thông đường bộ, nên cần có đánh giá tác động kỹ lưỡng về mức thu phí, vì đã áp dụng phí sử dụng đường bộ thu qua đầu phương tiện.

“Vì vậy, để tránh thu phí chồng thu phí, tạo gánh nặng cho người sử dụng, làm giảm hiệu quả hoạt động của đường cao tốc, cũng như làm mất đi bản chất của các dự án đầu tư công, Bộ GTVT cần nghiên cứu bổ sung nội dung đánh giá tác động và lấy ý kiến của người dân”, Công văn của Bộ KH&ĐT nêu rõ.