Dân tộc Nùng thuộc nhóm dân tộc còn gặp nhiều khó giai đoạn 2021-2025, theo danh sách phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ tại QĐ số 1227/QĐ0TTg, được thụ hưởng nhiều nội dung tại Tiểu dự án 1, Dự án 9, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025. Thông qua việc thực hiện các nội dung được đầu tư, đã tạo cơ hội để đồng bào Nùng giữ gìn và phát huy nhiều nét đẹp, bản sắc văn hóa trong đời sống hằng ngày.

Lễ Cấp sắc là nghi lễ quan trọng trong hoạt động tín ngưỡng tâm linh của các dân tộc như: Tày, Nùng, Dao, Thái,... Ở nhiều tỉnh thành miền núi phía Bắc nước ta. Trải qua những biến cố lịch sử và giao thoa văn hóa, lễ Cấp sắc Pụt của cộng đồng Nùng ở Xuân Dương, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn, vẫn giữ được đặc trưng riêng biệt. Nghi lễ này không chỉ là dịp để thể hiện lòng kính trọng với các tổ tiên mà còn là cơ hội để cộng đồng hiện tại kết nối với nguồn cội lịch sử, học hỏi và lưu giữ những giá trị truyền thống.

Đây là một thủ tục công nhận sự trưởng thành của người nam giới ở cộng đồng đó có đủ điều kiện để tham gia thực hành các nghi lễ tín ngưỡng theo phong tục. Đối với dân tộc Nùng lễ cấp sắc là một sinh hoạt không chỉ đối với riêng gia đình tổ chức mà còn là dịp vui chung của cộng đồng.

Người Nùng quan niệm, những người làm nghề Pụt là làm việc âm, do đó để lấy được lòng tin của cộng đồng, trước tiên họ phải làm thủ tục thụ nghề, mục đích là lấy chứng chỉ của Ngọc Hoàng, nhận binh mã, mũ áo, phẩm hàm để chính thức vào đội ngũ quan chức nhà trời, thực hiện nhiệm vụ thay trời cứu nhân độ thế.

Trong lễ cấp sắc này, ngoài thầy Pụt dạy nghề cho mình, đệ tử Pụt bắt buộc phải mời được thầy Tào và thầy mo đến để phối hợp làm lễ cấp sắc thì buổi lễ mới được hoàn thiện và được cộng đồng công nhận.

Để tiến hành lễ Cấp sắc Pụt, phải trải qua nhiều bước với nội dung là báo cáo với tổ tiên gia chủ, báo các vị thánh, quan chức nhà trời về một việc lớn của gia đình. Thầy Pụt mở đường lên trời để đón tổ sư, tổ tiên gia chủ xuống dự lễ, cúng giải xung, giải hạn cho gia chủ, gồm các lễ nhỏ sau: Báo tổ tiên, báo Ngọc Hoàng, dâng lễ, dâng hương.

Trong ngày thứ hai, lễ Cấp sắc Pụt chính thức sẽ diễn ra. Thầy Tào và thầy Pụt, thầy Mo cùng phối hợp thực hiện gồm các lễ nhỏ như lễ sinh ra con hương, lễ quá hồng, lễ cấp đồ nghề cho đệ tử, lễ đọc sắc phong, giải hạn, khao quân, tiễn thánh.

Tái hiện nghi lễ cấp sắc Pụt của dân tộc Nùng là hoạt động thiết thực và ý nghĩa do chính chủ thể văn hóa thực hiện nhằm giới thiệu bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc mình tại “Ngôi nhà chung” Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam. Đây cũng là dịp để đồng bào các dân tộc cùng hội tụ giao lưu, hiểu biết lẫn nhau, khơi dậy niềm tự hào truyền thống văn hóa, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Qua đó, góp phần giáo dục ý thức, trách nhiệm cho các thế hệ trẻ trong việc bảo vệ, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của 54 dân tộc Việt Nam.

Duy Chung