Nếu bạn từng lái xe điện đụng trong công viên giải trí, chắc hẳn bạn sẽ để ý đến đặc điểm nổi bật nhất của chúng: phần cản bao quanh.

Được thiết kế để hấp thụ lực va chạm, lớp cao su này giúp bảo vệ người chơi khỏi chấn thương. Nguyên lý này cũng được áp dụng với cản xe hơi, vốn đã trải qua nhiều thay đổi lớn kể từ khi ô tô xuất hiện trên đường phố.

Bước ngoặt lớn về quy định liên quan đến cản xe diễn ra vào năm 1973, khi Cục An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia Mỹ (NHTSA) ban hành tiêu chuẩn an toàn xe cơ giới liên bang mang tên "Tiêu chuẩn số 215".

Theo đó, các hãng xe buộc phải chứng minh rằng phương tiện của họ có thể chịu được va chạm trực diện ở tốc độ 5 dặm/giờ (khoảng 8 km/h) mà không bị hư hại. Quy định này đã khiến các nhà sản xuất ô tô phải gấp rút điều chỉnh thiết kế.

Ngay cả siêu xe huyền thoại Lamborghini Countach cũng không phải ngoại lệ. Để đáp ứng tiêu chuẩn tại thị trường Mỹ, mẫu xe này buộc phải trang bị phần cản trước thô kệch, phá vỡ hoàn toàn vẻ đẹp nguyên bản của nó. Nhiều người cho rằng đây là một sự "phạm thánh" đối với thiết kế biểu tượng này, đến mức tốt nhất là hãy quên nó đi.

Mặt trái của sự tiến hóa

Không khó để đoán rằng "Tiêu chuẩn số 215" không được lòng giới thiết kế ô tô, nhưng không có cách nào khác ngoài tuân thủ. Một mặt, quy định này gây ra không ít khó khăn, nhưng mặt khác, nó cũng thúc đẩy sự phát triển của công nghệ mới.

Wayne Cherry, Phó chủ tịch thiết kế của General Motors, từng chia sẻ với Hagerty rằng:

"Trước khi luật cản va chạm 5 dặm/giờ được ban hành, xu hướng thiết kế xe phổ thông là tích hợp cản trước vào tổng thể đầu xe, khiến nó ngày càng gọn gàng và liền mạch hơn. Những quy định mới đã kìm hãm sự phát triển này trong gần hai thập kỷ nhưng nó cũng thúc đẩy sự ra đời của vật liệu dẻo linh hoạt, giúp các hãng xe nâng tầm thiết kế cản theo hướng hiện đại hơn”.

Trong giai đoạn 1973 - 1982, xe hơi ngày càng nặng hơn do phải trang bị các thanh cản va chạm cồng kềnh. Đến năm 1983, NHTSA quyết định nới lỏng quy định, giảm tiêu chuẩn xuống còn 2,5 dặm/giờ (4 km/h) ở phía trước và 1,5 dặm/giờ (2,4 km/h) ở các góc xe.

Cản xe ngày nay

Vince Galante, Phó chủ tịch thiết kế Jeep, cho biết: "Cản xe vẫn là trang bị tiêu chuẩn trên tất cả các mẫu xe, nhưng ngày nay, chúng được che giấu khéo léo sau các lớp vỏ ngoài để tăng tính thẩm mỹ và khí động học. Bên trong là lớp đệm xốp hấp thụ lực, giúp bảo vệ xe khi va chạm ở tốc độ thấp".

Tuy nhiên, vẫn có một số mẫu xe giữ thiết kế cản lộ thiên, như Jeep Wrangler hay Gladiator. Những chiếc xe này sử dụng cản thép, không chỉ bền bỉ mà còn có thể tùy chỉnh linh hoạt với các phụ kiện như tời kéo, móc kéo, thanh bảo vệ hay đèn trợ sáng.

Jon Ruud, Giám đốc cấp cao phụ trách kỹ thuật an toàn tại Trung tâm nghiên cứu và phát triển Nissan Bắc Mỹ, cũng khẳng định rằng dù cản trước không còn dễ nhận thấy như trước, nhưng chức năng của nó vẫn được đảm bảo và ngày càng tiên tiến hơn.

Theo Ruud, Nissan thiết kế và thử nghiệm xe dựa trên ba thành phần chính: lớp vỏ nhựa bên ngoài, lớp xốp hấp thụ lực bên trong và thanh cản kim loại phía dưới. Hệ thống này giúp giảm thiểu thiệt hại trong các va chạm nhẹ, đồng thời vẫn bảo vệ xe tốt trong những tình huống nghiêm trọng hơn.

"Tiêu chuẩn an toàn thay đổi, và thiết kế của chúng tôi cũng phải thích ứng", Ruud chia sẻ. "Chúng tôi luôn tìm cách cân bằng giữa an toàn, độ bền và tính thẩm mỹ mà khách hàng mong đợi. Dù không còn thấy các thanh cản lộ thiên như trước, nhưng cấu trúc hấp thụ va chạm vẫn hoạt động hiệu quả khi cần thiết".

Nhà báo Jason Torchinsky của Jalopnik từng viết một bài bày tỏ sự tiếc nuối về những chiếc cản xe cổ điển, cho rằng chúng không được đánh giá đúng mức.

"Một chiếc cản xe đúng nghĩa cần có khả năng chịu được va chạm nhỏ mà không làm ảnh hưởng đến tổng thể xe. Nó nên được làm từ vật liệu có thể chịu trầy xước mà vẫn giữ được vẻ ngoài chấp nhận được. Vì vậy, những chiếc cản cao su đen mà nhiều người từng chê bai thực chất lại là giải pháp tốt nhất".

Cản xe có thể không còn rõ ràng như trước, nhưng vai trò của chúng chưa bao giờ mất đi. Còn về những thanh cản cao su đen mà Torchinsky ca ngợi? Xin phép không đồng tình, nhất là khi nhắc đến Lamborghini Countach.

Dũng Phan (Theo Popular Science)