Zabiullah Mujahid, người phát ngôn của Taliban, đầu tuần này cho biết chính phủ mới muốn tham gia Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan (hay CPEC).

Một nguồn tin có liên hệ mật thiết với Taliban nói rằng Trung Quốc đã kết nối với Taliban kể từ năm 2018 về các dự án có thể triển khai ở Afghanistan. Ông nói: “Có những thỏa thuận miệng giữa Bắc Kinh và Taliban về các khoản đầu tư. Một khi chính quyền Taliban được toàn cầu công nhận, Trung Quốc sẽ bắt đầu xây dựng các dự án cơ sở hạ tầng ở Afghanistan vốn đang bị chiến tranh tàn phá".

Nguồn tin cho rằng Trung Quốc sẽ chủ yếu tập trung hơn vào việc quản lý hiệu quả và đối phó với các chiến binh Uyghur, thay vì các vấn đề khác. 

Hôm thứ Tư (6/9), một cuộc họp trực tuyến của ngoại trưởng các nước láng giềng của Afghanistan - Trung Quốc, Iran, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan và Pakistan - đã được tổ chức bởi ngoại trưởng Pakistan, Shah Mehmood Qureshi.

Ông Qureshi sau đó đã viết trên MXH Twitter rằng: "Chúng tôi hy vọng tình hình chính trị sẽ sớm ổn định và dẫn đến bình thường. Thực tế mới đòi hỏi chúng tôi phải loại bỏ những cách nhìn cũ, phát triển những hiểu biết mới và tiến hành một cách tiếp cận thực tế, thực dụng".

Trong cuộc họp, Trung Quốc tuyên bố viện trợ khẩn cấp 31 triệu USD cho Afghanistan, bao gồm ngũ cốc, vật tư mùa đông, vaccine và thuốc men. "Những gì Trung Quốc có thể làm bây giờ là duy trì các liên lạc cần thiết với Taliban trong các lĩnh vực hoạt động kinh tế bình thường và giao lưu nhân dân", tờ Global Times đưa tin.

Andrew Small, một thành viên cao cấp xuyên Đại Tây Dương với chương trình châu Á tại Quỹ Marshall của Đức, tin rằng các yêu cầu đầu tư ngay lập tức của Taliban sẽ tạo ra đòn bẩy cho Trung Quốc. Bắc Kinh sẽ cung cấp một số hỗ trợ kinh tế ngay lập tức, nhưng họ sẽ can dự nhiều hơn, thận trọng hơn.

Trung Quốc biết rõ về nguồn tài nguyên khoáng sản khổng lồ của Afghanistan, trong đó có mỏ đồng Mes Aynak, được cho là lớn thứ hai trên thế giới về trữ lượng khai thác. Tập đoàn luyện kim Trung Quốc đã mua hợp đồng thuê thăm dò với khoản tiền gửi khổng lồ vào năm 2008 với giá 3 tỷ USD, nhưng công việc đã bị đình trệ trong hơn một thập kỷ vì những lo ngại về an ninh.

Jeremy Garlick, trợ lý giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Kinh tế Praha, nói với Nikkei: “Đồng rất cần thiết cho hệ thống dây điện, sản phẩm điện tử, động cơ và nhiều sản phẩm khác được sản xuất tại Trung Quốc. Người Trung Quốc sẽ không vội nhét đầu vào miệng sư tử - tôi mong rằng họ sẽ cân nhắc kỹ lưỡng bất kỳ quyết định nào khi can dự sâu hơn vào Afghanistan".

Vấn đề quân sự và việc sử dụng Afghanistan làm bệ phóng cho chủ nghĩa khủng bố toàn cầu là mối quan tâm lớn nhất đối với cộng đồng toàn cầu, bao gồm cả Trung Quốc. Các chuyên gia tin rằng trừ khi Taliban kiểm soát được vấn đề này, nếu không, Trung Quốc sẽ không thể đầu tư dù muốn dù không.

Ông Small nói rằng Trung Quốc không muốn một Afghanistan do Taliban điều hành trở thành một trung tâm kết nối cho khu vực nếu đây là một môi trường dễ dãi cho các chiến binh. 

Trong khi đó, các quan chức chính phủ Pakistan đã hoan nghênh lực lượng Taliban trở thành một phần của CPEC. Sheikh Rashid Ahmed, Bộ trưởng Nội vụ, cho biết trong một cuộc họp báo hôm thứ Ba rằng tiến trình của Pakistan và Afghanistan có mối liên hệ với nhau.

Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng Pakistan cần thận trọng với việc cho phép mở rộng CPEC sang Afghanistan. Garlick, tác giả cuốn 'Tác động của Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc: Từ châu Á đến châu Âu', cho biết: “Pakistan phải vật lộn với sự ổn định nội bộ và chủ nghĩa khủng bố - mở rộng CPEC sang Afghanistan sẽ làm tăng thêm gánh nặng rủi ro cho Pakistan".