Tận thu phí, thuế xăng dầu để bù vào ngân sách?

Trong 2 năm đối mặt với đại dịch COVID-19, Chính phủ đã ban hành nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp và người dân trên khắp cả nước. Trong đó, có nhiều chính sách miễn, giảm, gia hạn một số khoản thuế, phí.

Nhìn chung, các giải pháp miễn, giảm và gia hạn một số khoản thuế, phí đã đem lại tín hiệu tích cực cho nền kinh tế, giảm gánh nặng tài chính cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều này lại khiến dòng thu ngân sách nhà nước (NSNN) bị ảnh hưởng.

Ông Hồ Đức Phớc, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết: Trong năm 2020, tổng quy mô các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, hồi phục kinh tế là khoảng 129.000 tỷ đồng. 

Sang năm 2021, trước diễn biến rất phức tạp của dịch COVID-19, các giải pháp hỗ trợ đã được tiếp tục triển khai ở mức cao hơn cả về nội dung và giá trị hỗ trợ với tổng quy mô khoảng 145.000 tỷ đồng.

Đó là chưa kể, trong 2 năm qua, Việt Nam đã chi hàng nghìn tỷ đồng để tập trung cho công tác phòng chống dịch bệnh, như mua vắc-xin hoặc các trang bị y tế phòng chống dịch.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, đặt trong bối cảnh nguồn thu NSNN bị suy giảm, vừa chịu sức ép từ suy giảm trong sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, vừa giảm thu do thực hiện các giải pháp hỗ trợ.

Trong khi đó vẫn phải đảm bảo nhu cầu chi NSNN cho các hoạt động thường xuyên, đảm bảo nguồn vốn cho đầu tư phát triển và đặc biệt là việc tăng nhu cầu chi về an sinh xã hội, chi cho công tác phòng chống dịch bệnh... đã tạo ra thách thức lớn với cân đối NSNN.

Một số ý kiến cho rằng, để cân bằng dòng thu - chi NSNN, Bộ Tài chính đã tận thu các khoản thuế, phí liên quan tới xăng dầu. Do đó, việc đề xuất giảm một số thuế, phí liên quan tới xăng dầu đều rất nhỏ giọt, chậm chạp.

Phủ nhận điều này, ông Phớc khẳng định: “Chúng tôi không bao giờ lấy chênh lệch giá xăng dầu làm nguồn thu mà luôn tính toán tác động đến nền kinh tế. Nhưng muốn kiểm soát giá xăng dầu phải có giải pháp tổng thể, không phải chỉ giảm thuế".

Theo ông, Bộ Tài chính luôn có tính toán để làm sao đảm bảo tính đồng bộ quan hệ cung cầu, quỹ xăng dầu, giảm thuế, chống buôn lậu, đảm bảo nguồn cung để có tác động tích cực tới nền kinh tế. Giá xăng dầu của Việt Nam hiện vẫn thấp hơn Lào, Trung Quốc và 1 số quốc gia lân cận là nỗ lực lớn của cơ quan quản lý.

"Vấn đề Bộ Tài chính đặt ra là làm sao phát triển của doanh nghiệp, ngay cả khi thực hiện gói kích cầu. Khi kéo dài gói kích cầu từ 2022 - kết thúc 2023, đòi hỏi các công trình cơ bản, đầu tư công phải được thực hiện nhanh trước bối cảnh giá thép lên, xăng dầu lên, cung ứng vật tư kịp thời, Bộ Tài chính yêu cầu các tỉnh phải ban hành đơn giá nguyên vật liệu hàng tháng để doanh nghiệp đỡ thiệt thòi, thu hồi nhanh, thực hiện dự án nhanh", ông Hồ Đức Phớc nói.

Phải linh hoạt trong việc điều chỉnh thuế, phí liên quan tới xăng dầu

GS.TSKH Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) cho rằng, Bộ Tài chính làm 2 chức năng lớn là thu chi ngân sách và quản lý về giá nên phải coi trọng việc không để lạm phát quá cao, giữ ở mức 2-3%. Đây là một bài toán khó cho Bộ Tài chính. Tuy nhiên, chính những phản ứng chính sách kịp thời của cơ quan làm chính sách, Chính phủ thể hiện năng lực quản lý của một quốc gia.

GS Nguyễn Mại đánh giá cao phản ứng gần đây của Bộ Tài chính khi chiến tranh Ukraine xảy ra, để ứng phó với nhiều chuyến hàng không xuất được sang Nga, Ukraine, Bộ đã đưa ra các giải pháp kịp thời, giúp doanh nghiệp gỡ khó khăn.

Tuy nhiên, với các chính sách giảm thuế, phí liên quan tới xăng dầu, ông Mại không đồng tình.

Chủ tịch VAFIE phân tích: Xăng dầu là mạch máu cho giao thông, giao thông vận tải chịu tác động nặng nề nhất từ dịch bệnh nhưng nay vừa bắt đầu phục hồi thì bị ảnh hưởng bởi giá xăng dầu.

Trong 2-3 tháng giá xăng dầu tăng mạnh đã ảnh hưởng tới giao thông vận tải, nhiều doanh nghiệp phải sản xuất cầm chừng, hoặc dừng sản xuất. 

“Đó là nguy cơ lớn cho chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, toàn bộ hệ thống giao thông vận tải ách tắc thì phải đặt tầm quan trọng đủ để giải quyết giá xăng dầu nhanh, kịp thời để phát triển giao thông, vận tải của chúng ta”, ông Mại cho biết.

Vì vậy, GS.TSKH Nguyễn Mại kiến nghị Bộ Tài chính phải có quan điểm hệ thống toàn diện, không chỉ tính tới thu chi ngân sách mà cần coi đó là vấn đề phục hồi kinh tế. 

Bên cạnh đó, Bộ tài chính là cần có quan điểm hỗ trợ cho doanh nghiệp phục hồi để kinh tế phát triển. 

Đồng thời, Bộ cũng nên tính tới lợi và hạn. Petrovietnam tăng thu, tăng nộp thuế rất cao trong quý đầu năm thì phải tính đến nếu giải quyết bài toán xăng dầu để doanh nghiệp vận tải phát triển, họ cũng sẽ nộp cho ngân sách Nhà nước, không phải nhận trợ cấp nữa. 

“Đó là bài toán khó, mong rằng Bộ giao cơ quan nào đó có năng lực để ra phương án trình Bộ trưởng và Chính phủ với giá xăng dầu trong thời gian tới”, Chủ tịch VAFIE nói.

Trả lời về vấn đề này, ông Đặng Công Khôi, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính cho rằng xăng dầu là mặt hàng quan trọng, thiết yếu đối với sản xuất, tiêu dùng và an ninh năng lượng quốc gia.

Theo ông Khôi, giá xăng dầu trong nước thực hiện theo cơ chế thị trường, phù hợp với diễn biến giá xăng dầu thế giới. Bên cạnh đó, Quỹ BOG (Bình ổn giá) đã được chi sử dụng liên tục để bình ổn giá. Nhờ công cụ Quỹ BOG, giá xăng dầu trong nước thời gian qua đã có mức tăng thấp hơn mức tăng của giá xăng dầu thế giới.

Ngoài ra, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị Quyết về điều chỉnh giá bảo vệ môi trường. Việc điều chỉnh giảm thuế bảo vệ môi trường đã trực tiếp tác động làm giảm giá cơ sở; qua đó giảm giá xăng dầu trong nước tại kỳ điều hành ngày 1/4/2022.

Ngay từ cuối năm 2021 và đầu năm 2022, Bộ Tài chính đã phối hợp với Bộ Công Thương dự báo diễn biến giá xăng dầu để cập nhật trong các kịch bản điều hành giá; đồng thời với đó là các giải pháp quản lý điều hành giá tiếp tục được đẩy mạnh để kiểm soát chặt chẽ các trường hợp lợi dụng tăng giá xăng dầu để tăng giá hàng hóa một cách bất hợp lý; qua đó kiểm soát lạm phát cả năm theo mục tiêu dưới 4%.

Trong thời gian tới,Bộ Tài chính cũng sẽ tiếp tục tăng cường sử dụng công cụ Quỹ BOG xăng dầu để góp phần bình ổn giá xăng dầu trong nước; đẩy mạnh thực hiện các giải pháp đảm bảo cung cầu, đồng thời rà soát, đánh giá hệ thống phân phối xăng dầu để có điều chỉnh cơ cấu cho phù hợp với thực tế trong nước; tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường kinh doanh xăng dầu; xử lý nghiêm các trường hợp đầu cơ, găm hàng hoặc tăng giá bán bất hợp lý.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác quản lý điều hành giá để kiểm soát chặt chẽ các trường hợp lợi dụng tăng giá xăng dầu để tăng giá hàng hóa một cách bất hợp lý.